حصانحَصان(به فتح حاء) به معنای زن عفیف و پاکدامن می باشد که عنوان یادشده در باب نکاح آمده است. ۱ - ویژگی همسرازجمله ویژگیها و امتیازاتى که در گزینش همسر باید مورد توجّه قرار گیرد حصان بودن او است. امام خمینی در تحریرالوسیله می‌نویسد: و جامع‌ترین خبر در این زمینه آن است که از پیغمبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) وارد شده که فرمود: «بهترین زنان شما زنی است که اولادآور و مهربان و عفیف باشد و در بین اهل خودش عزیز باشد و نسبت به شوهرش ذلیل و متواضع باشد و جمالش را بر شوهر آشکار نماید و بر غیر او، حصان و محفوظ باشد؛ زنی که حرف شوهر را می‌شنود و امر او را اطاعت می‌کند - تا اینکه فرمود: - هرآینه خبر بدهم به شما از بدترین زنانتان؟ (او زنی است که) در بین اهلش ذلیل باشد، با شوهر غیر متواضع باشد و نازا و دارای کینه باشد، زنی که از زشتی پرهیز نمی‌کند؛ وقتی شوهرش غایب می‌شود جمالش را آشکار می‌کند وقتی که شوهرش حاضر است محفوظ می‌شود؛ حرف او را نمی‌شنود و امر او را اطاعت نمی‌کند و اگر شوهرش با او خلوت کند مانع می‌شود؛ مانند مرکبی که سواری‌اش سخت است و سواری نمی‌دهد؛ عذری را از شوهرش نمی‌پذیرد و گناهی را از او نمی‌گذرد». و در خبر دیگر از پیغمبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) است: «بر شما باد به پرهیز و اجتناب از خضراء دمن، گفته شد یا رسول اللَّه خضراء دمن چیست؟ فرمود: زن زیبا که در جای بدی پرورش یافته.» [۳]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۲۵۵، کتاب النکاح، مسالة۲، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.
همچنین «مستحب است زنی که مورد تمتّع قرار می‌گیرد مؤمن و عفیف باشد.» [۴]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۳۱۳، کتاب النکاح، القول فی النکاح النقطع، مسالة۱۷، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.
۲ - دایهمستحب است که برای شیر دادن اولاد، زنی مسلمان، عاقل، عفیف، پاکیزه و دارای اوصاف خوب، اختیار شود؛ زیرا شیر تاثیر تامّی در شیرخوار دارد چنان که تجربه شاهد آن است و اخبار و آثار ناطق به آن می‌باشند.» [۵]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۲۹۶، کتاب النکاح، القول فی الرضاع، تنبیه، مسالة۸، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.
۳ - مقذوفدر مقذوف (قذف شده)، احصان شرط است. و احصان در این مقام، عبارت از بلوغ و عقل و حریت و اسلام و عفت می‌باشد؛ پس کسی که تمام آن‌ها را دارد، به قذف او حدّ واجب می‌شود و کسی که همه یا بعضی از آن‌ها را فاقد می‌باشد قاذف او حدی ندارد و بر او تعزیر می‌باشد، پس اگر پسربچه یا دختربچه یا مملوک یا کافری را قذف نماید تعزیر می‌شود. و اما غیر عفیف چنانچه متظاهر به زنا یا لواط باشد پس حرمتی ندارد و حدّ و تعزیری بر قاذف او نمی‌باشد. و اگر متظاهر به آن‌ها نباشد پس قذف او موجب حدّ می‌باشد. و اگر متظاهر به یکی از آن‌ها باشد پس در آنچه که تظاهر دارد حدّ و تعزیری نیست و در غیر آن بنابر اقوی حدّ است. و اگر به غیر آن‌ها از معصیت‌ها متظاهر باشد قذف او موجب حدّ است. [۶]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۵۰۷، کتاب الحدود، القول فی القاذف و المقذوف، مسالة۳، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.
۴ - پانویس۵ - منبع• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۳،ص۳۰۷. • ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر) ، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی |