برهوتبَرَهُوت ، وادی و چاه (یا غار) معروفی در مشرق شهر تَریم در حضرموت، در کشور یمن است. ۱ - معرفی وادی و چاه برهوتبَرَهُوت (یا بَلَهُوت)، وادی و چاه (یا غار) معروفی در مشرق شهر تَریم در حضرموت، در کشور یمن. این وادی با جهت جنوبی ـ شمالی به المَسیلَه، در بخش سفلای وادی حضرموت، منتهی می‌شود. در وادی برهوت چاههایی برای زراعت بادیه نشینها وجود دارد و به این منظور آبراهه‌هایی نیز احداث شده که سیلابها در آن‌ها جریان می‌یابد. کوههای پیرامون وادی ارتفاع چندانی ندارد. [۱]
عمررضا کحاله، جغرافیة شبه جزیرة العرب، ج۱، ص۳۵۳، مکه ۱۳۸۴/۱۹۶۴.
۱.۱ - برهوت مکان مقدس دوران جاهلیاین وادی در دوره جاهلی احتمالاً از مکانهای مقدس بوده است؛ در دو سوی وادی آثار شهرها، دهکده‌ها، غارها، نبشته‌ها و نقشهایی از آن دوره بر تخته سنگها دیده می‌شود. ازینرو برخی معتقدند که این محل جایگاه آتشفشانی قدیمی بوده است که مدتها قبل پیرامون خود را نابود ساخته است. بعضی از منابع عربی نیز آورده‌اند که از این محل از مسافتهای دور آواهایی به سان تندر شنیده می‌شده و از آن گدازه‌هایی به بیرون پرتاب می‌شده است. [۲]
جوادعلی، المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، ج۱، ص۳۱۲، بیروت ۱۹۷۶ـ ۱۹۷۸.
به گفته یاقوت [۳]
یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۵۹۸، چاپ ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵.
از ناحیه برهوت بوهای بد و زننده به مشام می‌رسیده است.
ابن حائک [۴]
ابن حائک، صفة جزیرة العرب، ج۱، ص۲۴۲، چاپ محمدبن علی أکوع، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
برهوت را از چاههای قدیمی روی زمین می‌داند و اصطخری [۵]
ابراهیم بن محمد اصطخری، مسالک و ممالک، ج۱، ص۲۷، ترجمة فارسی قرن پنجم/ ششم هجری، چاپ ایرج افشار، تهران ۱۳۶۸ ش.
به عمق بسیار زیاد چاه اشاره کرده است.
۱.۲ - کشف چاه برهوتنخستین بار در ۱۳۱۰ ش /۱۹۳۱، وان در مولن و فون ویسمان ماهیت واقعی چاه برهوت را کشف کردند. آنان در ارتفاع نود متری از کف وادی در سنگهای آهکی غاری یافتند که در آن هیچ اثری از سنگهای آتشفشانی دیده نمی‌شد. بوی عجیب ولی بی آزاری که در فضای آن پیچیده بود احتمالاً ناشی از تجزیه سنگهای آهکی بود. در بررسی دالان اصلی غار و دالانهای جنبی هیچ اثر شایان توجهی از بقایای زندگی آدمی به دست نیامده‌است. بعد از وادی برهوت، کوهی است که قبر هود پیامبر در آن قرار دارد. [۶]
عمررضا کحاله، جغرافیة شبه جزیرة العرب، ج۱، ص۳۵۳، مکه ۱۳۸۴/۱۹۶۴.
برخی از خاورشناسان محل آرامگاه هود را همان جایی می‌دانند که نویسندگان یونانی استیگیس یا استیکس خوانده‌اند و معتقدند که دو قبیله از قبیله‌های جزیره کرت به نامهای مینوس و رودومانتیس از میهن خود به آن‌جا کوچ کرده‌اند. پلینی، مورخ رومی، محل سکونت آنان را استیگیس آگونیا فوسا نامیده است. [۷]
جوادعلی، المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، ج۱، ص۳۱۲ـ۳۱۳، بیروت ۱۹۷۶ـ ۱۹۷۸.
۱.۳ - چاه برهوت در روایات اسلامیدر روایات اسلامی، چاه برهوت بدترین چاه روی زمین دانسته شده است. [۸]
محمدباقربن محمد تقی مجلسی، بحارالانوار، ج۶، ص۲۸۹، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۹]
عباس قمی، سفینة البحار و مدینة الحکم و الا´ثار، ج۱، ص۷۴، بیروت.
به نوشته ابن فقیه [۱۰]
ابن فقیه، مختصر کتاب البلدان، ج۱، ص۱۷۴، چاپ دخویه، لیدن ۱۳۰۲/۱۸۸۵.
بر اساس روایات، فرات و نیل از آنِ مؤمنان، و دجله و برهوت از آنِ کافران است.
یاقوت [۱۱]
یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۱، ص۵۹۸، چاپ ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵.
به نقل از محمدبن احمد از پیامبر صلّی اللّه علیه وآله و سلّم روایت می‌کند که چاه برهوت جایگاه روح کافران و منافقین، و چاه قوم عاد است.
از علی بن ابیطالب علیه‌السلام روایت شده که مبغوض ترین بقعه‌های زمین نزد حق تعالی وادی برهوت در ولایت حضرموت است که آب چاه آن سیاه و بد بو است و ارواح کافران در آن مأوا دارند. در روایتی دیگر از آن حضرت نقل می‌شود که توده ریگ سرخ رنگ در حضرموت، قبر هود پیامبر است. [۱۲]
فتح الله بن شکرالله کاشانی، منهج الصّادقین، ج۴، ص۵۳، چاپ علی اکبر غفاری، تهران، تاریخ مقدمه ۱۳۸۵.
آرامگاه هود هم اکنون از گرامیترین زیارتگاههای عربستان جنوبی است که در شعبان هر سال مردم به زیارت آن می‌روند. احتمالاً کاربرد واژه «برهوت» در معنای سرزمینی بی آب و علف نیز از وادی برهوت گرفته شده است. ۲ - فهرست منابع(۱) ابن حائک، صفة جزیرة العرب، چاپ محمدبن علی أکوع، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. (۲) ابن فقیه، مختصر کتاب البلدان، چاپ دخویه، لیدن ۱۳۰۲/۱۸۸۵. (۳) ابراهیم بن محمد اصطخری، مسالک و ممالک، ترجمة فارسی قرن پنجم/ ششم هجری، چاپ ایرج افشار، تهران ۱۳۶۸ ش. (۴) جوادعلی، المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، بیروت ۱۹۷۶ـ ۱۹۷۸. (۵) عباس قمی، سفینة البحار و مدینة الحکم و الا´ثار، بیروت. (۶) فتح الله بن شکرالله کاشانی، منهج الصّادقین، چاپ علی اکبر غفاری، تهران، تاریخ مقدمه ۱۳۸۵. (۷) عمررضا کحاله، جغرافیة شبه جزیرة العرب، مکه ۱۳۸۴/۱۹۶۴. (۸) محمدباقربن محمد تقی مجلسی، بحارالانوار، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. (۹) یاقوت حموی، معجم البلدان، چاپ ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵. ۳ - پانویس
۴ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «۱۱۴۸»، شماره۱۱۴۸. |