برجالشهدابُرْجُ الشهدا، از برجهای شهرکهن مارده، در اندلس است. ۱ - وجه تسمیه به برجالشهدااین برج به سبب جنگ مهمی که مسلمانان در آغاز لشکرکشی به اندلس (۹۴) در جوار آن کردند و شهیدانی به جا گذاشتند، به برج الشهدا معروف شد. در اخبار مجموعه (قرن پنجم)، یکی از قدیمترین منابع، آمده است که چون موسی بن نُصَیر به شهر مارده آمد، این شهر دارالملک بعضی از شاهان اندلس، و دارای آثار، پلها، کاخها و کنیسه های شگفت انگیز بود. او آن‌جا را محاصره کرد و مردم از شهر بیرون آمدند و تجمع کردند. سپس در فاصله یک میلی باروی شهر جنگ شدیدی درگرفت. موسی ضمن جنگ متوجه حفره ای (یا خندقی) نزدیک صخره کنار باروی شهر شد. شبانه در آن‌جا سربازان و اسبهایی را به کمین نهاد. صبحگاه، لشکر انبوهی به مسلمانان حمله ور شد. مردان کمین کرده بر اسبها سوار شدند و با آنان جنگیدند و بسیاری از ایشان را کشتند. فقط کسانی که از معرکه به شهر گریختند، نجات یافتند. [۱]
اخبار مجموعه، قاهره ۱۴۰۱/۱۹۸۱، ج۱، ص۲۵.
محاصره شهر و جنگهای متوالی، چندین ماه ادامه یافت [۳]
اخبار مجموعه، قاهره ۱۴۰۱/۱۹۸۱، ج۱، ص۲۵.
تا آن‌که موسی آلتی قلعه گیر (باروکوب) ساخت و مسلمانان آن را آرام پای یکی از برجهای باروی شهر بردند و شروع به سوراخ کردن صخره زیرِ بارو کردند، اما به سنگ بسیار سختی برخوردند که کلنگ و تیشه آنان را کُند کرد.
در این هنگام دشمنانی که بر بالای بارو قرار داشتند آنان را می‌کشتند. چون مسلمانان زیر آن قلعه گیر کنار برج شهید شدند، ازینرو آن برج را برج الشهدا نامیده اند. [۴]
اخبار مجموعه، قاهره ۱۴۰۱/۱۹۸۱، ج۱، ص۲۵.
[۵]
احمدبن محمد مقری، نفح الطیب، ج۱، ص۲۷۰، چاپ احسان عباس، بیروت ۱۳۸۸/۱۹۶۸.
صاحب اخبار مجموعه می‌گوید که کمتر کسی این واقعه را می‌داند، [۶]
اخبار مجموعه، قاهره ۱۴۰۱/۱۹۸۱، ج۱، ص۲۵.
به نوشته ابن اثیر (قرن هفتم)، این برج تا روزگار وی به همین نام (برج الشهدا) معروف بوده است.
۲ - فهرست منابع(۱) ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، بیروت ۱۳۹۹ـ۱۴۰۲/۱۹۷۹ـ۱۹۸۲. (۲) اخبار مجموعه، قاهره ۱۴۰۱/۱۹۸۱. (۳) احمدبن محمد مقری، نفح الطیب، چاپ احسان عباس، بیروت ۱۳۸۸/۱۹۶۸. ۳ - پانویس
۴ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «برج‌الشهدا»، شماره۶۰۵. رده‌های این صفحه : اسپانیا | جغرافیای اسلامی
|