باغملکباغْمَلِک، نام شهرستانی در استان خوزستان و شهر مرکز آن می‌باشد. ۱ - شهرستان باغملکباغملک یکی از ۱۶ شهرستان استان خوزستان به شمار می‌رود. [۱]
سازمان تقسیمات کشوری جمهوری اسلامی ایران، ص۲۴-۲۶، وزارت کشور، تهران، ۱۳۷۶ش.
۱.۱ - موقعیت جغرافیاییبا مساحت ۲۴۶، ۲کم ۲، بین ۴۹ و ۳۳ تا ۵۰ و ۱۵ طول شرقی و ۳۱ و ۱۳ تا ۳۱ و ۴۳ عرض شمالی در خاور استان خوزستان قرار گرفته است. [۲]
آمارنامه استان خوزستان ۱۳۷۲ش، سازمان برنامه و بودجه استان خوزستان، ج۱، ص۱۱، تهران، ۱۳۷۳ش.
این شهرستان از شمال با شهرستان ایذه و مسجد سلیمان، از باختر و جنوب با شهرستان رامهرمز و از خاور با استان کهگیلویه و بویر احمد همسایه است. [۳]
نتایج تفصیلی، شهرستان باغملک، مرکز آمار ایران، تهران، ۱۳۷۶ش.
[۴]
نقشه عملیات مشترک زمینی سازمان جغرافیایی کشور، تهران، ۱۳۶۹ش، گ۲-۳۹.
۱.۲ - بخش و روستاهاباغملک دو بخش به نام‌های مرکزی و صیدون، و ۷ دهستان دارد [۵]
سازمان تقسیمات کشوری جمهوری اسلامی ایران، ص۲۴، وزارت کشور، تهران، ۱۳۷۶ش.
و مجموعاً ۲۶۴ روستا را در خود جای داده است. [۶]
سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۷۵ش، نتایج تفصیلی، شهرستان باغملک، مرکز آمار ایران، تهران، ۱۳۷۶ش.
شهر باغملک یگانه شهر این شهرستان است [۷]
سازمان تقسیمات کشوری جمهوری اسلامی ایران، وزارت کشور، ص۲۴، تهران، ۱۳۷۶ش.
۱.۳ - آب و هواباغملک در پیش کوه‌های داخلی زاگرس قرار گرفته است. [۸]
نقشه عملیات مشترک زمینی سازمان جغرافیایی کشور، تهران، ۱۳۶۹ش، گ۲-۳۹.
کوه‌های بادرنگان، زرین و دیوانه در این حدود واقعند. این نواحی از آب و هوایی معتدل برخوردار است. دمای هوا در تابستان به ۴۲، و در زمستان به صفر می‌رسد. میانگین بارش سالانه نیز در حدود ۵۰۰ میلی‌متر گزارش شده است. [۹]
فرهنگ جغرافیایی آبادی‌های کشور جمهوری اسلامی ایران رامهرمز، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، ج۱، ص۵۵، تهران، ۱۳۷۰ش، ج ۸۰.
رودخانه‌های علاء، زرد، تلخ و مال آقا در باغملک جریان دارد و پس از عبور از آن به سوی رامهرمز جاری می‌شود. [۱۰]
آمارنامه استان خوزستان ۱۳۷۲ش، سازمان برنامه و بودجه استان خوزستان، ج۱، ص۱۱، تهران، ۱۳۷۳ش.
۱.۴ - پوشش گیاهیپوشش گیاهان بومی این نواحی مشتمل بر درختان بلوط، و افرا و برخی گیاهان دارویی و صنعتی است. [۱۱]
فرهنگ جغرافیایی آبادی‌های کشور جمهوری اسلامی ایران رامهرمز، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، ج۱، ص۵۶، تهران، ۱۳۷۰ش، ج ۸۰.
۱.۵ - طوائفباغملک نام متأخری است که به حدود بلوک جانکی داده شده است. [۱۲]
اقتداری احمد، خوزستان و کهگیلویه و ممسنی، ج۱، ص۸۷، تهران، ۱۳۵۹ش.
ساکنان این نواحی متشکل از طوایف جانکی و زنگنه‌اند. [۱۳]
امام شوشتری محمدعلی، تاریخ جغرافیایی خوزستان، ج۱، ص۱۷۸، تهران، ۱۳۳۱ش.
۱.۶ - جمعیت و اشتغالسرشماری ۱۳۷۵ش، جمعیت شهرستان باغملک را ۱۰۶، ۹۰نفر نشان می‌دهد. [۱۴]
سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۷۵ش، نتایج تفصیلی، شهرستان باغملک، مرکز آمار ایران، تهران، ۱۳۷۶ش.
ویژگی عمده ترکیب جمعیت باغملک، بالا بودن میزان روستا نشینان آن است، به گونه‌ای که در حدود ۸۱% آنان در روستاها زندگی می‌کنند. [۱۵]
سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۷۵ش، نتایج تفصیلی، شهرستان باغملک، مرکز آمار ایران، تهران، ۱۳۷۶ش.
اشتغال مردم این نواحی بیشتر زراعت و دام‌پروری است و محصولات زراعی آن نیز بیشتر گندم، جو و برنج است. [۱۶]
آمارنامه استان خوزستان ۱۳۷۲ش، سازمان برنامه و بودجه استان خوزستان، ج۱، ص۱۱، تهران، ۱۳۷۳ش.
۱.۷ - مذهب و گویشمردم باغملک شیعه‌اند و به زبان فارسی با گویشی لری سخن می‌گویند. [۱۷]
فرهنگ جغرافیایی آبادی‌های کشور جمهوری اسلامی ایران رامهرمز، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، ج۱، ص۵۵، تهران، ۱۳۷۰ش، ج ۸۰.
شهرستان باغملک، هم اکنون زمستان‌گاه و تابستان‌گاه دو ایل بختیاری و بهمئی است. [۱۸]
سرشماری اجتماعی، اقتصادی عشایر کوچنده ۱۳۷۷ش، ج۱، ص۷۴، جمعیت عشایری دهستان‌ها، کل کشور، مرکز آمار ایران، تهران، ۱۳۷۸ش.
۱.۸ - آثار باستانیدر خاور باغملک در محلی به نام منجنیق آثاری از یک شهر کهن بر جای مانده که بر مبنای روایتی ماجرای حضرت ابراهیم (علیه‌السلام) و نمرود در آن‌جا روی داده است و نام منجنیق نیز اشاره به آن دارد. آثار پلی شکسته دارای ۵ خان بزرگ نیز در آن حدود دیده می‌شود. [۱۹]
امام شوشتری محمدعلی، تاریخ جغرافیایی خوزستان، ج۱، ص۱۸۰، تهران، ۱۳۳۱ش.
این آثار را مربوط به دوره ساسانیان دانسته‌اند. [۲۰]
راولینسن هنری، سفرنامه، ج۱، ص۱۰۴- ۱۰۵، ترجمه سکندر امان اللهی بهاروند، تهران، ۱۳۶۲ش.
[۲۱]
لایارد ا ه و دیگران، سیری در قلمرو بختیاری و عشایر بومی خوزستان، ج۱، ص۱۲۲، ترجمه مهراب امیری، تهران، ۱۳۷۱ش.
همچنین آثار خطوط کوفی منقوش بر روی سنگ در آن‌جا دیده شده است. [۲۲]
امام شوشتری محمدعلی، تاریخ جغرافیایی خوزستان، ج۱، ص۱۸۰، تهران، ۱۳۳۱ش.
چنین می‌نماید که این آثار، بر جای مانده از شهری باشد که مقدسی از آن با نام غروه در میانه راه رامهرمز و ایذج (ایذه) یاد کرده است. [۲۴]
امام شوشتری محمدعلی، تاریخ جغرافیایی خوزستان، ج۱، ص۱۸۰، تهران، ۱۳۳۱ش.
۲ - شهر باغملکاین شهر مرکز شهرستان باغملک است و در ۴۹ و ۵۴ طول شرقی، و ۳۱ و ۳۱ عرض شمالی قرار دارد و ارتفاع آن از سطح دریا ۷۲۰ متر است. [۲۵]
فرهنگ جغرافیایی آبادی‌های کشور جمهوری اسلامی ایران رامهرمز، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، ج۱، ص۵۵، تهران، ۱۳۷۰ش، ج ۸۰.
۲.۱ - شکل‌گیری شهرشهر باغملک در نتیجه تخته قاپو شدن تیره هزاروند طایفه زنگنه به تدریج شکل گرفت. افراد این تیره در آغاز در حدود ۱۵۰ خانوار بوده‌اند. [۲۶]
قائم مقامی جهانگیر، عشایر خوزستان، ج۱، ص۱۶، یادگار، تهران، ۱۳۲۶ش، س۳، شم ۹.
امام شوشتری می‌نویسد: باغملک ۱۲ باغ درخت دارد که قدیم‌تر از همه باغ میری است. [۲۷]
امام شوشتری محمدعلی، تاریخ جغرافیایی خوزستان، ج۱، ص۱۷۹، تهران، ۱۳۳۱ش.
۲.۲ - جمعیتشهر باغملک، بر مبنای سرشماری ۱۳۷۵ش، ۷۸۱، ۱۵نفر (۵۱۴، ۲خانوار) جمعیت داشته است. ۳ - فهرست منابع(۱) آمارنامه استان خوزستان ۱۳۷۲ش، سازمان برنامه و بودجه استان خوزستان، تهران، ۱۳۷۳ش. (۲) اقتداری احمد، خوزستان و کهگیلویه و ممسنی، تهران، ۱۳۵۹ش. (۳) امام شوشتری محمدعلی، تاریخ جغرافیایی خوزستان، تهران، ۱۳۳۱ش. (۴) راولینسن هنری، سفرنامه، ترجمه سکندر امان اللهی بهاروند، تهران، ۱۳۶۲ش. (۵) سازمان تقسیمات کشوری جمهوری اسلامی ایران، وزارت کشور، تهران، ۱۳۷۶ش. (۶) سرشماری اجتماعی، اقتصادی عشایر کوچنده ۱۳۷۷ش، جمعیت عشایری دهستان‌ها، کل کشور، مرکز آمار ایران، تهران، ۱۳۷۸ش. (۷) سرشماری عمومی نفوس و مسکن ۱۳۷۵ش، نتایج تفصیلی، شهرستان باغملک، مرکز آمار ایران، تهران، ۱۳۷۶ش. (۸) فرهنگ جغرافیایی آبادی‌های کشور جمهوری اسلامی ایران رامهرمز، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، تهران، ۱۳۷۰ش، ج ۸۰. (۹) قائم مقامی جهانگیر، عشایر خوزستان، یادگار، تهران، ۱۳۲۶ش، س۳، شم ۹. (۱۰) لایارد ا ه و دیگران، سیری در قلمرو بختیاری و عشایر بومی خوزستان، ترجمه مهراب امیری، تهران، ۱۳۷۱ش. (۱۱) مقدسی محمد، احسن التقاسیم، لیدن، ۱۹۰۶م. (۱۲) نقشه عملیات مشترک زمینی سازمان جغرافیایی کشور، تهران، ۱۳۶۹ش، گ۲-۳۹. ۴ - پانویس
۵ - منبعدانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج۱۱، ص۴۳۷۸، برگرفته از مقاله «باغملک». رده‌های این صفحه : استان خوزستان | تاریخ ایران | جغرافیای ایران | شهرهای استان خوزستان | مقالات دانشنامه بزرگ اسلامی
|