امیرامیر اصطلاحی در فقه نظامی است به معنای بالاترین درجه نظامی، امّا پایین‌تر از فرمانروای کل، سپهسالار، سردار، فرمانده سپاه و... استعمال شده است. واژه «امیر» و مشتقات آن در بسیاری از روایات اسلامی به کار برده شده است. ۱ - معنای لغویامیر (جمع آن امَرا) در لغت به معانی زیر آمده است: آمر، پادشاه، فرمانروا، خلیفه، رئیس، بزرگ قوم، کسی که از طرف پادشاه حکومت ولایتی یا شهری را به عهده دارد و ... به کار رفته است. [۲]
دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه دهخدا، ج۸، ص۲۲۸.
[۳]
بستانی، محمود، دایرة المعارف، ج۴، ص۴۱۱.
۲ - معنای اصطلاحیامیر در اصطلاح به معنای بالاترین درجه نظامی، امّا پایین‌تر از فرمانروای کل، سپهسالار، سردار، فرمانده سپاه و... استعمال شده است. ۳ - استعمال واژه امیر در روایاتواژه «امیر» و مشتقات آن در بسیاری از روایات اسلامی به کار برده شده است. ۳.۱ - روایتی از امام صادقامام صادق (علیه‌السّلام) فرمود: «کانَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) اذا بَعَثَ سَرِیَّةً دَعا بِامیرِها فَاجْلَسَهُ الی جَنْبِهِ وَ جَلَسَ اصْحابُهُ بَیْنَ یَدَیْهِ ثُمَّ قالَ سیرُوا بِسْمِ‌اللَّهِ وَ فی سَبیْلِ‌اللَّهِ وَ عَلی مِلَّةِ رَسُولِ‌اللَّهِ (ص) لاتَغْدِرُوا وَ لا تَغْلُوا وَ لاتَمْثَلُّوا وَ لاتَقْطَعُوا الشَّجَرَةَ الّا انْ تَضْطَرُّوا الَیْها وَ لاتَقْتُلُوا شَیْخاً وَ لاصَبیّاً وَ لاامْرَاةً وَ...؛ زمانی که رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) گروهی را به جنگ می‌فرستاد، ابتدا فرمانده گروه را می‌خواست و او را در کنار خود جای می‌داد و بقیه را در پیش رو می‌نشاند. آنگاه می‌فرمود: به سوی دشمن حرکت کنید، به نام خدا و در پناه خدا و در راه خدا و به پیروی از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) پیمان نشکنید، خیانت نورزید، کشته‌ها را مثله نکنید، درختان را تا ناچار نشدید، قطع نکنید، پیرمردان و کودکان و زنان را نکشید و...» ۳.۲ - روایتی از پیامبر اکرمپیامبر گرامی اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمود: «صِنْفانِ مِنْ امَّتی اذا صَلُحا صَلُحَتْ امَّتی وَ اذا فَسَدا فَسَدَتْ، الْامَراءُ وَ الْفُقَهاءُ؛ امرا و فقها دو گروه از امت من هستند که اگر صالح باشند، امت من صالح، و اگر فاسد باشند، امت فاسد می‌شود.» ۳.۳ - روایتی از امام علیدر جریان جنگ صفین چون یاران حضرت علی (علیه‌السّلام) در مورد حکمیت به ایشان خیانت کردند، حضرت علی (علیه السلام) فرمود: «لَقَدْ کُنْتُ امْسِ امیراً فَاصْبَحْتُ الْیَوْمَ مَأْمُوراً؛ دیروز امیر و فرمانده بودم و امروز مأمور و فرمانبردار.» ۴ - استعمال واژه امیر در کتب فقهیکلمه امیر در کتب فقهی نیز به معنای فرمانده آمده است که به دو مورد آن اشاره می‌شود:
۴.۱ - تذکراین حکم فقهی، شامل نیروهای مسلّح با تشکیلات سازماندهی فعلی نمی‌شود؛ زیرا اینان حقوق بگیر دولت هستند. ۵ - پانویس۶ - منبع• جمعی از نویسندگان، پژوهشکده تحقیقات اسلامی، اصطلاحات نظامی در فقه اسلامی، ص۲۱. رده‌های این صفحه : اصطلاحات نظامی
|