زمان تقریبی مطالعه: 2 دقیقه
 

ابداع‌البدیع





اَبْدَعُ الْبَدایِع، کتابی در فن بدیع به زبان فارسی است که توسط میرزا محمدحسین گرگانی، ملقب به شمس‌العلماء، مدیر مدرسۀ علمیه نوشته شده است.


۱ - قدمت



ابدع البدایع از کتابهای نسبتاً متأخر در این موضوع است.

۲ - نگارش



به گفتۀ خود مؤلف، نگارش آن مصادف با ایام نهضت مشروطیت بوده است و عنوان «سراج البلغاء» (۱۳۲۸ق) برای تاریخ نگارش آن پیشنهاد شده که مؤلف نپذیرفته است.

۳ - ویژگی‌ها و امتیازات



نویسنده در مقدمه، ضمن برشمردن امتیازات و ویژگیهای کتاب، به این نکات می‌پردازد:
۱. ذکر صنایعی که در کتب قدما نیامده و استنباط و استدراک مولف از آثار منظوم و منثور فارسی است؛
۲. آوردن شواهدی از شعر فارسی برای صنایعی که قبلاً تنها از نظم و نثر عربی برای آن‌ها نمونه آورده می‌شد؛
۳. آوردن آیات قرآنی و در نتیجه پرداختن به ویژگیهای لفظی قرآن به روش مفتاح و تلخیص ؛
۴. درج صنایعی که در کتابهایی چون حدایق السحر از نظر دور مانده است و نقد و بررسی امثله و شواهد، چنانکه مناسب مورد و دور از سستی لفظی و معنوی باشد؛
۵. مراعات ترتیب الفبایی در ارائۀ عناوین .

۴ - اهمیت



این کتاب از لحاظ جامعیت و اشتمال بر انواع گوناگون صنایع بدیعی و نیز از لحاظ تعدد و تنوع شواهد و امثلۀ فارسی و عربی دارای اهمیت است.

۵ - تصنیف



مؤلف در تصنیف این کتاب از حدایق السحر رشید وطواط، مفتاح العلوم سکاکی و تلخیص المفتاح خطیب دمشقی، نفحات الازهار عبدالغنی نابلسی، انوار الربیع میرسید علیخان مدنی، قصیدۀ بدیعیه صفی‌الدین حلی و چند قصیده بدیعیه دیگر که در خاتمه کتاب ذکر کرده بهره برده است.

۶ - چاپ



ابدع البدایع در ۱۳۲۸ق/۱۹۱۰م در قطع رقعی و در ۴۲۵ صفحه در تهران چاپ سنگی شده است.

۷ - فهرست منابع



(۱) میرزا محمدحسین گرگانی، ابدع البدایع، تهران، ۱۳۲۸ق، جم‌.

۸ - منبع


دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «ابداع‌البدیع»، ج۲، ص۶۲۰.    


رده‌های این صفحه : کتب ادبیات




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.