اخفاتاخفات آهسته خواندن نماز را گویند. ۱ - تعریف اخفاتملاک اخفات، آشکار نشدن جوهر صدا و تشخيص آن با عرف است. احکام آن در باب صلات آمده است. امام خمینی در این باره می‌فرماید: «معیار در بلند خواندن و آهسته خواندن آشکار شدن جوهر صدا و آشکار نشدن آن است، نه شنیدن و نشنیدن کسی که کنار نمازگزار است. و زیاده‌روی در بلند خواندن، مانند فریاد کشیدن جایز نیست، همچنان که آهسته خواندن به طوری که - اگر مانعی نباشد - خودش نشنود جایز نیست.» [۲]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۱۷۴، کتاب الصلاة، القول فی القراءة و الذکر، مسالة۱۱.
۲ - موارد وجوب اخفات۱_قرائت حمد و سوره در رکعات نماز ظهر و عصر جز نماز جمعه و نماز ظهر روز جمعه. به عقیده امام خمینی «حمد و سوره نماز ظهر و عصر، غیر از بسم اللَّه الرحمن الرحیم واجب است که آهسته خوانده شود. و بر مردها واجب است در نماز صبح و در رکعت اول و دوم نماز مغرب و عشا، حمد و سوره را بلند بخوانند پس کسی که عمداً برعکس عمل نماید، نمازش باطل است و کسی که فراموش نموده، بلکه هرکسی که بدون عمد بر عکس عمل کند و نیز کسی که اصلاً حکم مساله را نمی‌داند و توجه به سؤال نمودن درباره آن ندارد معذور است، حتی اگر این‌گونه افراد، عذرشان در اثنای قرائت حمد و سوره برطرف شود، آن مقداری را که از قرائت انجام داده‌اند لازم نیست اعاده کنند، اما کسی که اجمالاً حکم را می‌داند، ولی محل آن را نمی‌داند و یا فراموش کرده است و کسی که اصل حکم را نمی‌داند، ولی متوجّه است که باید سؤال کند، احتیاط (مستحب) آن است که آن را از نو به جا آورند، هرچند بنابر اقوی درصورتی‌که هنگام قرائت قصد قربت از آن‌ها حاصل شده باشد، قرائتشان صحیح است. و بر زنان بلند خواندن واجب نیست، بلکه زنان بین آهسته و بلند خواندن، درصورتی‌که نامحرم نباشد، مخیّر می‌باشند و در مواردی که بر مردان آهسته خواندن واجب است، زنان هم باید آهسته بخوانند و در مواردی که مردان معذورند زنان هم معذورند.» [۴]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۱۷۴، کتاب الصلاة، القول فی القراءة و الذکر، مسالة۹.
و «برای مردها، بلند گفتن بسم اللَّه الرحمن الرحیم برای حمد و سوره در نماز ظهر و عصر مستحب است، همچنان که برای آنان بلند خواندن حمد و سوره در نماز ظهر روز جمعه، مستحب است، لیکن احتیاطاً آهسته خواندن آن سزاوار نیست که ترک شود.» [۵]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۱۷۴، کتاب الصلاة، القول فی القراءة و الذکر، مسالة۱۰.
به بیان دیگر موارد وجوب اخفات عبارت است از:۲_ذکر تسبیحات اربعه در رکعت سوم نماز مغرب و رکعت سوم و چهارم نماز ظهر، عصر و عشا. ۳_نمازهای صبح، مغرب و عشا برای زن در صورتی که نامحرم صدای او را می‌شنود و خوف فتنه می‌رود. در غير اين صورت، در وجوب آن اختلاف است. ۴_در موارد وجوب يا استحباب قرائت بر مأموم در اين که اخفات بر مأموم واجب است يا مستحب، اختلاف می‌باشد. صورت وجوب مانند آن که امام در رکعت سوم يا چهارم و مأموم در رکعت اول يا دوم باشد و مورد استحباب مانند آن که مأموم در نماز جهریّه قرائت امام را نشنود. ۵_سوره حمد در نماز احتیاط، بنا بر تصريح بسياری. کسی که وظيفه‌اش اخفات است، اگر به عمد نماز را بلند بخواند، نمازش باطل است. ۳ - موارد استحباب اخفاتنمازهای مستحبی در روز. ۴ - موارد جواز اخفات۱_ذکرهای نماز- جز حمد، سوره و تسبیحات اربعه - مانند ذکر سجده و رکوع. ۲_نمازهای صبح، مغرب و عشا برای زن اگر نامحرم صدای او را نمی‌شنود. حکم اخفات در نماز قضاء همانند نماز اداء است. ۵ - پانویس۶ - منبع• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۱، ص۳۴۱-۳۴۳. • ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر) ، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی |