کلالهکَلالَه به معنای وارثانی است که فرزند و پدر در میانشان نباشد. ۱ - توضیح اجمالی کلالهکلاله در اصل به معنی احاطه است، تاج را از آن جهت اکلیل گویند که سر را احاطه می‌کند. پدران و فرزندان را لصیق میت گویند که ملاصق میت‌اند، و خواهران و برادران را کلاله گویند که در اطراف میت قرار دارند و او را احاطه کرده‌اند. ۲ - معنای اصطلاحی کلالهدر اصطلاح فقه، کلاله برادر و خواهر متوفّی است، خواه پدری تنها، یا مادری تنها، یا پدری و مادری، که روی هم، کلالات ثلاث خوانده می‌شوند. برادر و خواهر پدری را «کلاله ابی»، برادر و خواهر مادری را « کلاله امّی» و برادر و خواهر پدر و مادری را «کلاله ابوینی» گویند. در قرآن کریم در دو مورد از کلاله یاد شده است: «وَ اِنْ کانَ رَجُلٌ یُورَثُ کَلالَةً اَوِ امْرَاَةٌ وَ لَهُ اَخٌ اَوْ اُخْتٌ فَلِکُلِّ واحِدٍ مِنْهُمَا السُّدُسُ؛ و اگر مردی بوده باشد که کلاله (خواهر یا برادر) از او ارث می‌برد، یا زنی که برادر یا خواهری دارد، سهم هر کدام، یک ششم است» «یَسْتَفْتُونَکَ قُلِ اللّهُ یُفْتیکُمْ فِی الْکَلالَةِ اِنِ امْرُؤٌ هَلَکَ لَیْسَ لَهُ وَلَدٌ وَ لَهُ اُخْتٌ فَلَها نِصْفُ ما تَرَکَ وَ هُوَ یَرِثُها اِنْ لَمْ یَکُنْ لَها وَلَدٌ فَاِنْ کانَتَا اثْنَتَیْنِ فَلَهُمَا الثُّلُثانِ مِمّا تَرَکَ وَ اِنْ کانُوا اِخْوَةً رِجالاً وَ نِساءً فَلِلذَّکَرِ مِثْلُ حَظِّ اْلاُنْثَیَیْنِ؛ از تو (در باره ارث خواهران و برادران) سؤال می‌کنند، بگو: خداوند، حکم کلاله (خواهر و برادر) را برای شما بیان می‌کند: اگر مردی از دنیا برود، که فرزند نداشته باشد، و برای او خواهری باشد، نصف اموالی را که به جا گذاشته، از او (ارث) می‌برد؛ و (اگر خواهری از دنیا برود، وارث او یک برادر باشد، ) او تمام مال را از آن خواهر به ارث می‌برد، در صورتی که (میّت) فرزند نداشته باشد؛ و اگر دو خواهر (از او) باقی باشند دو سوم اموال را می‌برند؛ و اگر برادران و خواهران با هم باشند، (تمام اموال را میان خود تقسیم می‌کنند؛ و) برای هر مذکّر، دو برابر سهم مؤنّث است» (حکم کلاله از جهت ارث بردن در حال اجتماع و یا در حال انفراد، و همچنین از جهت حاجب بودن برای ابوین، مفصل در کتب فقهیه بیان گردیده است.) تذکر نکته مهمی در اینجا ضروری است و آن اینکه معنای اینکه یک خواهر نصف را و دو خواهر ثلثین را اخذ می‌کند این نیست که باقی مال میت بدون وارث می‌ماند بلکه نصف را از باب سهم خودش و باقی را از باب رد می‌برد و همین حکم در باره اختین هم جاری است. ۳ - پانویس
۴ - منبعپایگاه اطلاع رسانی حوزه علمیه قم، تاریخ بازیابی، ۱۳۹۶/۲/۶ |