کتاب المواعظ (ترجمه عطاردی)آقای عزیز الله عطاردی ترجمه المواعظ شیخ صدوق را برای استفاده دوستان اهل بیت علیه‌السّلام به انجام رسانیده است. در این کتاب سخنان و مواعظ نبی اکرم و اهل بیت علیه‌السّلام جمع آوری شده تا مردم در امور دین و دنیای خود بکار بندند و از زندگی خود لذت ببرند. ۱ - نگاهی به ترجمهترجمه خوب به ترجمه‌ای اطلاق می‌شود که دارای دو ویژگی اساسی باشد ۱) دقت در برگردان عبارت از مبداء به مقصد و رعایت دقیق امانت ۲) روان و خوشخوان بودن متن مقصد. کمتر ترجمه‌ای را می‌توان یافت که این دو ویژگی را بطور کامل و دقیق داشته باشد به نظر میرسد ترجمه حاضر در این زمینه توفیق نسبی پیدا کرده است. به برخی از مزایای این ترجمه در دو حوزه شکلی و معنایی می‌پردازیم. از لحاظ شکلی: الف) آوردن متن عربی و فارسی در یک صفحه که باعث کم حجم شدن کتاب و تطبیق آسان متن فارسی و عربی ب) انتخاب قلم متناسب که خواندن آن را کاملا تسهیل کرده است ج) ارائه فهرست مختصر کامل. در حوزه محتوا: الف) دقت در انتقال محتوای مبدا به مقصد که توفیق خوبی به دنبال آورده است ب) بهره گیری از سبک و قلم بسیار روان و قابل فهم ج) بهره گیری از ادبیات نوین در به کار گرفتن معادل‌ها. باتوجه به مزایایی که برای این ترجمه ذکر نمودیم اگر مترجم نکاتی دیگری را رعایت می‌نمودند (از جمله رعایت دقیق امانت. مترجم بعضی از عباراتی را در متن ترجمه آورده‌اند که برای روانی و سلیس بودن، فهم روایت و روشن نمودن فضای آن مفید می‌باشد ولی باید آنها را در پرانتز یا کروشه قرار میدادند.) مناسب تر بود. ۲ - چند نمونه از مطالب کتاببه عنوان نمونه: یا علی من لم یحسن وصیتة عند موته کان نقصا فی مروته و لم یملک الشفاعة [۱]
المواعظ، ترجمه عطاردی، ص۳.
«هرکس در هنگام حدود وصیت را مراعات نکند، و حقوق وراث را در نظر نگیرد، وصیت خود را کامل انجام ندهد در مردانگی او نقص بوده است، و در روز قیامت به شفاعت ما نخواهد رسید.» جمله و حقوق وراث را در نظر نگیرد مطلبی است که اضافه شده و باید در کروشه قرار گیرد تا خواننده آنرا جزو متن حدیث نداند. یا علی من خاف الناس لسانه فهو من اهل النار [۲]
المواعظ، ترجمه عطاردی، ص۴.
«آن انسانی که جامعه از زبانش آرامشی نداشته باشد و مردم از شر زبانش در امان نباشند این چنین آدمی از اهل آتش است.» جمله جامعه از زبانش آرامش نداشته باشند در متن عربی حدیث وجود ندارد در نتیجه باید آنرا در کروشه قرار داد. یا علی- فان خرجت بغیر اذنه لعنها الله و جبرئیل و میکائیل، و لا تعطی من بیت زوجها شیئا الا باذنه، و لا تبیت و زوجها علیها ساخط و ان کان ظالما لها [۳]
المواعظ، ترجمه عطاردی، ص۲۹.
«و اگر از خانه بیرون رفت فرشتگان او را لعنت میکنند، و بدون اجازه شوهر از مال او چیزی به دیگران ندهد، و شوهرش را همواره از خود راضی نگهدارد». که ترجمه درست این بود که میفرمودند « خدا و فرشتگان جبرئیل و میکائیل او را لعنت میکنند و جمله لا تبیت و زوجها علیها ساخط و ان کان ظالما لها اصلا ترجمه نشده و به جای ترجمه این جمله، جمله شوهرش را همواره از خود راضی نگهدارد و آورد.۳ - ساختار کتابمترجمان معمولا پس از اتمام کار در مقدمه کتاب به معرفی کتاب و مؤلف و امور دیگر می‌پردازند که مترجم و این کتاب یک مقدمه ۱۱ صفحه‌ای دارند که به چگونگی راه یابی اسلام و تاریخ آن در هندوستان سپس به نقش و جایگاه میر حامد حسین مؤلف عبقات الانوار در هندوستان و فرزندان ایشان می‌پردازند. در آخر مقدمه می‌آورند که در بررسی کتب کتابخانه ناصریه لکنهو با نسخه‌ای خطی از آثار شیخ صدوق که آنرا اللالی القوالی نامیده مواجه می‌شوند و از آنجایی که در سیاهه آثار مرحوم شیخ حسین عنوانی مشاهده نمی‌شود و به جهت تشابه موضوع آن با نام کتاب المواعظ، وی این نسخه را باعنوان مواعظ ۱۴ معصوم چاپ میکنند. ولی بررسی نسخه شناسان نشان میدهد که این کتاب همان نوادر من لا یحضره الفقیه است و ارتباطی با کتاب مفقود المواعظ شیخ صدوق رحمة‌الله‌علیه ندارد. ۴ - نسخه شناسینسخه حاضر با عنوان المواعظ توسط انتشارات مرتضوی چاپ گردیده است. ۵ - پانویس
۶ - منبعنرم افزار جامع الاحادیث، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. |