کتاب البیع (للاراکی)

---

"کتاب البیع" تألیف حضرت آیت الله العظمی حاج شیخ محمد علی اراکی رساله ای است که مؤلف در آن مباحث بيع را طبق ترتيب كتاب البيع شیخ انصاری مورد بررسى دقيق و موشكافانه قرار داده‌اند. بنا بر نقل فرزند مؤلف از ايشان اين مطالب با استفاده از بيانات مرحوم حاج شیخ عبد الکریم حائری يزدى نگاشته شده گر چه عنوان تقريرات ندارد.

۱ - درباره مؤلف

---

حضرت آيت الله العظمى حاج شيخ محمد على اراكی در ۲۴ جمادی الثانی ۱۳۱۲ ق. در اراک ديده به جهان گشود. وى پس از يادگيرى خواندن و نوشتن، در نوجوانى وارد حوزه علمیه اراك شد و در درس استاد سید جعفر شیثی حضور يافت و مقدمات علوم اسلامى را از او فرا گرفت. دروس سطح حوزه را نزد آية الله العظمى سید محمد تقی خوانساری به خوبى پشت سر گذراند. آية الله اراكى هم زمان با تحصيل دوره سطح، در درس شرح منظومه آية الله شیخ محمد باقر اراکی معروف به سلطان‌آبادی شركت كرد و از دانش آن حکیم فرزانه خوشه‌ها چيدايشان سال‌ها در درس آية الله العظمى آقا نور الدین اراکی و آية الله العظمى شیخ عبدالکریم حائری یزدی شركت كرد و از دانش و تقواى آن دو مرجع بزرگ تقلید شيعيان، بهره‌ها برد. آیة الله اراکی در اين سالها با امام خمینی آشنا شد. آية الله اراكى در پى دستگيرى و تبعيد امام به نجف ، همان سال به عراق و نجف رفت. آية الله اراكى از آغاز نهضت امام خمينى در سال ۱۳۴۱، هماره به پشتيبانى از ايشان برآمدند، با اين كه بيش از ده سال از امام خمينى بزرگتر بودند. پس از پيروزى انقلاب اسلامى، از دولت و نظام جمهورى اسلامى حمايت كردند، و بعد از رحلت امام (ره) حمايت مراجع تقليد شیعه ، به‌ويژه آية الله العظمى اراكى كه حدود چهل سال از آیت الله خامنه ای بزرگتر بودند، اميد دشمنان انقلاب اسلامى را به يأس مبدل ساخت.
آية الله اراكى در طول بيش از ۳۵ سال تدريس در حوزه علمیه قم، پيچيده‌ترين مباحث علمى را با گفتارى شيوا و بيانى رسا مطرح مى‌كرد. از ويژگى‌هاى درس ايشان پرهيز از تكرار و زياده‌گويى بود. كلام را گزيده و پر معنى ادا مى‌كرد. اعتقادش بر اين بود كه طالب علم بايد قبل از حضور در درس، مطالعه نمايد. آية الله اراكى پس از وفات آية الله سيد محمد تقى خوانسارى( متوفاى ۱۳۷۱) به درخواست شمارى از شاگردان او، به تدريس خارج فقه و اصول پرداخت. بسيار از استادان برجسته حوزه علمیه قم و مسئولان نظام جمهورى اسلامى سال‌ها از محضر ايشان كسب فيض نمودند. مرجع بزرگ تقليد شيعيان در طول عمر پر بركت خويش، كتاب‌هايى نيز در علم فقه و اصول نوشت. سرانجام روح ملكوتى آية الله العظمى اراكى مرجع تقليد شيعيان پس از يك قرن( تولد ۱۲۷۳ فوت ۱۳۷۳) تلاش براى هدايت مردم در ۲۳ آبان سال ۱۳۷۳ شمسی به ملكوت پيوست و پيكرش با تشييع با شكوه مردم قم در حرم حضرت معصومه علیها السلام به خاك سپرده شد. رضوان و رحمت خدا بر او باد.

۲ - درباره كتاب

---

‌
مؤلف در اين كتاب مباحث بيع را طبق ترتيب كتاب البيع شیخ انصاری مورد بررسى دقيق و موشكافانه قرار داده‌اند. بنا بر نقل فرزند مؤلف از ايشان اين مطالب با استفاده از بيانات مرحوم حاج شیخ عبد الکریم حائری يزدى نگاشته شده گر چه عنوان تقريرات ندارد.

۳ - مطالب كتاب

---

‌
جلد اول: تعريف بیع ، معاطات ، شروط عقد ، مقبوض به عقد فاسد، شروط متعاقدين، بیع فضولی ، كشف ونقل، رجوع مشترى و ضمان يد.
جلد دوم: ولایت پدر و جد، ولایت فقیه ، ولايت عدول ، عدم مالكيت کافر بر مسلم ، شروط عوضين، وجوب تفقه ، نقد و نسیه و قبض. در پايان جلد دوم كتاب رساله‌اى در اجتهاد و تقلید ضميمه شده است.

۴ - تحرير و چاپ

---

‌
نگارش مباحث بيع در تاريخ ۱۰ رجب ۱۳۴۶ قمرى و مباحث اجتهاد و تقليد در ۴ رجب ۱۳۴۲ به پايان رسيده است. كتاب البيع همراه با رساله‌ى اجتهاد و تقليد در سال ۱۴۱۵ قمرى، توسط مؤسسه‌ى اسماعيليان قم در دو جلد چاپ و منتشر شده است.

۵ - پانویس

---