وصف طردیوصف طردی، وصف ملازم حکم ، بدون مناسبت ذاتی یا تبعی با آن می‌باشد. ۱ - تعریفوصف طردی، به وصفی گفته می‌شود که همواره با حکم همراه است، ولی هیچ مناسبت ذاتی و یا تبعی بین آن و حکم وجود ندارد؛ برای مثال، آب مطلق طاهر است و می‌توان بر روی جنس هر آب طاهری پل ایجاد کرد، این وصف «پل ساختن بر روی جنس آب»، وصف طردی است، زیرا هر جا که حکم طهارت آب مطلق، وجود دارد، این وصف نیز موجود است، هر چند که هیچ مناسبتی بین حکم به طهارت آب مطلق و این وصف وجود ندارد. ۲ - کاربرد وصف طردی در فقه اهل سنتمالکیه گفته اند:ماء مستعمل (آب استفاده شده)، چون مایعی است که می‌توان بر روی جنس آن پل زد، پس مانند آب مطلق که آن نیز این وصف را دارد، طاهر است؛ در این قیاس از وصف طردی استفاده شده است. ۳ - نکات۳.۱ - نکته اولطرد، از مسالک علت است، زیرا برای اجرای قیاس، مجرد وجود وصفی که جامع بین اصل و فرع باشد، کافی نیست، بلکه بر اعتبار این وصف، دلیلی نیز باید اقامه شود. ۳.۲ - نکته دومراههای اثبات علت در نزد اهل سنت نُه چیز است که یکی از آن‌ها، طرد می‌باشد، و وصفی که علیت آن، از ناحیه طرد اثبات می‌شود وصف طردی نام دارد. ۳.۳ - نکته سوماصولیهای اهل سنت در این که طرد، مفید علیت وصف برای حکم در قیاس باشد، اختلاف دارند و اکثریت آن‌ها همانند «آمدی ابن حاجب» معتقدند افاده علیت نکرده و حجت نیست. [۱]
زهیرالمالکی، محمد ابوالنور، اصول الفقه، ج۴، ص۱۳ و ۹۹.
۴ - پانویس
۵ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، برگرفته از مقاله «وصف طردی». |