ورود غیرمجاز به منزل غیرورود غیرمجاز به منزل غیر از مباحث علم حقوق بوده و به معنای هتک و تعرض به منازل است. حق آزادی مسکن و منع هتک منازل مبنی بر قواعد شرعی و عرف مسلم ممالک و نیز قانون اساسی و قوانین عادی است. ارتکاب این جرم از جهت شخصیت مرتکب ممکن است از طرف اشخاص عادی یا مستخدمین دولتی ارتکاب یابد و در هر دو صورت ارکان جرم شامل رکن مادی، رکن معنوی و رکن قانونی می‌شود. فهرست مندرجات۲ - مرتکبین ۲.۱ - کارمندان دولت ۲.۱.۱ - رکن مادی ۲.۱.۱.۱ - مامور مستخدم دولت ۲.۱.۱.۲ - منزل متعلق به غیر ۲.۱.۱.۳ - فعل مرتکب ۲.۱.۱.۴ - منع قانونی ۲.۱.۲ - رکن معنوی ۲.۱.۳ - رکن قانونی ۲.۱.۴ - مجازات مامور ۲.۲ - اشخاص عادی ۲.۲.۱ - رکن مادی ۲.۲.۲ - رکن معنوی ۲.۲.۳ - رکن قانونی ۲.۲.۴ - مجازات شخص ۳ - پانویس ۴ - منبع ۱ - مقدمهاز زمان‌های گذشته در اجتماعات بشری خانه و منزل اشخاص محترم و مصون از تعرض بوده است در ابتدای امر، حق آزادی مسکن و لزوم رعایت حرمت آن جنبه مذهبی داشت بعداً مقررات عرفی هم در عمل بر آن صحّه گذاشت. انقلاب کبیر فرانسه و اصول و قوانین متاثر از آن این آزادی را به صورت دیگر تضمین و تجاوز به آن را جرم دانست در ایران حق آزادی مسکن و منع هتک منازل مبنی بر قواعد شرعی و عرف مسلم ممالیک و قانون اساسی و قوانین عادی است. [۱]
ابراهین پاد، حقوق کیفری اختصاصی، ص۲۲۹، تهران، انتشار دانشور، چاپ ۱۳۸۵.
مصونیت منزل مکمّل امنیت تمامیت جسمانی شخص است بطوری که امنیت شخصی شامل جان و مال فرد وقتی تامین است که خانه شخصی نیز مصون از تعدی و تجاوز باشد و هیچ کس نباید بتواند بدون اجازه صاحب خانه وارد منزل او شود و یا خانۀ وی را بدون اجازه مقامات قضایی و بدون رعایت تشریفات قانونی مورد بازرسی قرار دهد. مصونیت مسکن از تعرض به صراحت در قانون اساسی کشورمان در اصول ۲۲ و ۳۳ مورد توجه قرار گرفته است، در قرآن کریم نیز به ضرورت رعایت حریم خانه‌های غیر بطور کامل تصریح و حتی به شیوۀ ورود نیز اشاره شده است. سوره نور آیه ۲۷ «ای کسانی که ایمان آورده‌اید در خانه‌هایی غیر از خانه خود وارد نشوید تا اجازه بگیرید...» و همچنین آیات ۲۸ و ۲۹ همین سوره به این موضوع اشاره دارند. قانون مجازات اسلامی نیز با الهام از منابع فوق و سوابق قانونی هتک حرمت مسکن یا ملک غیر را در مصادیق مختلف طی مواد ۵۸۰ و ۶۹۴ مورد توجه قرار داده است. [۲]
آقایی نیا، حسین، حقوق جزای اختصاصی، ص۲۳۷، جرایم علیه اشخاص، تهران، نشرمیزان، ۱۳۸۵، چاپ اول.
۲ - مرتکبینارتکاب این جرم از جهت شخصیت مرتکب ممکن است از طرف اشخاص عادی یا مستخدمین دولتی ارتکاب یابد لذا در دو قسمت بررسی می‌کنیم: ۲.۱ - کارمندان دولتارکان جرم ورود غیرمجاز به منزل غیر توسط کارمندان دولت شامل رکن مادی، رکن معنوی و رکن قانونی است. ۲.۱.۱ - رکن مادیرکن مادی ورود غیرمجاز به منزل غیر توسط کارمندان دولت شامل مامور مستخدم دولت، وجود منزل متعلق به غیر، فعل مرتکب و مخالف قانون بودن ورود به منزل غیر است. ۲.۱.۱.۱ - مامور مستخدم دولتمامور مستخدم دولت که مرتکب جرم ورود به منزل غیر شوند طبق ماده ۵۸۰ قانون مجازات اسلامی و مقصود از مامور اعم ازکارمندان قضایی و غیر قضایی، رسمی یا قراردادی، روزمزد، دائم و موقت می‌باشد ضمناً ورود مامور دولت به منزل غیر باید بعنوان انجام وظیفه یا به مناسبت آن باشد. [۳]
شامبیاتی، هوشنگ، حقوق کیفری اختصاصی، ص۴۸۵، تهران، انتشارات ژوبین، ۱۳۸۰، چاپ ششم، جلد اول.
۲.۱.۱.۲ - منزل متعلق به غیروجود منزل متعلق به غیر لفظ منزل در موضوع این جرم شامل هر محل مسکونی اشغال شده بوسیله یک شخص است عنوان حقوقی ساکن در محل مسکونی که از نظر حرمت منزل مورد حمایت قانونی قرار گرفته است ممکن است مالک منزل مستاجر، مرتهن، حتی کسی که فارغ از هر قراردادی با اشخاص باشد است محل مسکونی ممکن است خانه، آپارتمان، کلبه چوبی چادر افراد چادر نشین یا کاروان در شرایطی باشد که مکان مزبور در عمل به محل سکونت اختصاص داده شده باشد. اطاق در هتل با در بیمارستان محل سکونت کسی است که آن را اجاره کرده و یا در آن مستقر شده است. [۴]
گلدوزیان، ایرج، حقوق جزای اختصاصی، ص۲۴۵، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۸۶، چاپ ۱۳.
۲.۱.۱.۳ - فعل مرتکباماکن عمومی مشمول عنوان منزل نمی‌شود طبق ماده ۱ آیین نامه اماکن عمومی مصوب ۱۳۲۸ ورود به منزل غیر است که بدون اجازه و رضایت صاحب منزل می‌باشد که این ورود غیر قانونی تلقی می‌شود که مرتکب آن مستوجب مجازات می‌باشد و مقصود از اذن اجازه قبل از ورود و مقصود از اجازه جلب نظر مساعد صاحب منزل حین ورود یا بعد از آن است و رضایت اعم از اذن و اجازه می‌باشد [۵]
شامبیاتی، هوشنگ، حقوق کیفری اختصاصی، ج۱، ص۴۸۷، تهران، انتشارات ژوبین، ۱۳۸۰، چاپ ششم.
و ورود اعم است از اینکه از طرق متعارف مثل در یا غیر متعارف مثل از روی دیوار بالکن پنجره و غیره باشد. ۲.۱.۱.۴ - منع قانونیورود غیر مواقعی که قانون مقرر کرده و یا بدون ترتیبات و تشریفات قانونی، مخالف قانون می‌باشد اما مواردی وجود دارد که خود قانون ورود مامور دولتی را حتی بدون اجازه و رضایت صاحب خانه مجاز شهر، است که عبارتند از: • ورود جهت تفتیش منزل در موارد جرم مشهود که موضوع ماده ۲۳ ق. آ. د ک است. • ورود جهت تفتیش منازل به وسیله ماموران وصول عایدات دولت موضوع ماده ۱۲ قانون مجازات مرتکبین قاچاق مصوب ۲۹/ ۱۲/ ۱۳۱۲. • ورود به منزل غیر در موارد قهریه و فورس ماژور مثل طوفان، سیل، زلزله و آتش‌سوزی ترتیبات و تشریفات قانونی جهت ورود به منزل غیر عبارتند از: ا. اجازه مخصوص دادستان مگر در جرایم مشهود. ب. ورود در منزل اشخاص در روز به عمل می‌آید. ج. ورود بدون اجازه و رضایت صاحب منزل نباشد. د. با سوءنیت (به معنی عمد مامور در ارتکاب و اطلاع او از غیر قانونی بودن عمل) نباشد. [۶]
ابراهین پاد، حقوق کیفری اختصاصی، ص۲۳۳، تهران، انتشار دانشور، چاپ ۱۳۸۵.
[۷]
شامبیاتی، هوشنگ، حقوق کیفری اختصاصی، ج۱، ص۴۹۲، تهران، انتشارات ژوبین، ۱۳۸۰، چاپ ششم.
۲.۱.۲ - رکن معنویهتک حرمت منازل توسط مامورین دولتی از جرایم عمدی است و آن عبارتست از اینکه مرتکب از روی علم و آگاهی، به اقدام مخالف قانون خود، مبادرت به ورود به منزل غیر می‌نماید. بنابراین عمد عامل و آگاهی به اینکه عمل او مخالف قانون است کافی برای تحقق سوء نیت عام می‌باشد. و انگیزۀ خوب یابد مرتکب تاثیری در انجام عمل نخواهد داشت. لذا آگاهی به مسکونی بودن محل و آگاهی به تعلق منزل به غیر و قصد ورود به منزل غیر در تحقق عنصر معنوی این جرم کفایت می‌کند. [۸]
آقایی نیا، حسین، حقوق جزای اختصاصی، جرایم علیه اشخاص، ص۲۴۷، تهران، نشرمیزان، ۱۳۸۵، چاپ اول.
۲.۱.۳ - رکن قانونیاصول ۲۲ و ۳۳ قانون اساسی و آیات ۲۷ و ۲۸ سوره نور و ماده ۵۸۰ ق. م. ا ۲.۱.۴ - مجازات مامورمجازات چنین ماموری حبس از یک ماه الی یک سال می‌باشد اما اگر مامور ثابت نماید که به امر یکی از رؤسای خود که صلاحیت حکم را داشته و مکره به اطاعت امر او بوده اقدام کرده است در اینصورت مجازات حبس مقرر در حق آمر اجرا خواهد شد و مامور مسئولیتی ندارد و اگر ورود به منزل غیر بدون اجازه و رضای او در شب واقع شود از کیفیات مشدده خواهد بود و مرتکب به حداکثر مجازات مقرر محکوم خواهد شد. [۹]
شامبیاتی، هوشنگ، حقوق کیفری اختصاصی، ج۱، ص۲۰۱، تهران، انتشارات ژوبین، ۱۳۸۰، چاپ ششم.
۲.۲ - اشخاص عادیارکان جرم ورود غیرمجاز به منزل غیر توسط اشخاص عادی شامل رکن مادی، رکن معنوی و رکن قانونی است. ۲.۱.۱ - رکن مادی۱- موضوع جرم: منزل یا مسکن محل وقوع این جرم است منزل در لغت بمعنای سرای و خانه است و مسکن به معنای محل سکونت، جای باش، منزل و مقام آمده است. ۲- رفتار مرتکب: عبارت است از ورود به منزل دیگری که همراه با عنف و تهدید باشد پس ورود تنها با فعل قابل تحقق است و عنف اعم از مادی و معنوی است. [۱۰]
آقایی نیا، حسین، حقوق جزای اختصاصی، جرایم علیه اشخاص، ص۱۸۹، تهران، نشرمیزان، ۱۳۸۵، چاپ اول.
۲.۱.۲ - رکن معنویجرم موضوع ماده ۶۹۴ ق. م. ا بر اساس عمدی بودن جرایم و هم به استناد استفاده قانونگذار از واژه‌های عنف و تهدید، عمدی است اجزاء این رکن عبارتند از: آگاهی به مسکونی بودن محل- آگاهی به تعلق منزل به دیگری- قصد ورود به منزل غیر چون این جرم مطلق است نیازی به سوء نیت ندارد و انگیزه مرتکب نیز در تحقق جرم موضوع کاده ۶۹۴ ق. م. ا نقشی ندارد. [۱۱]
آقایی نیا، حسین، حقوق جزای اختصاصی، جرایم علیه اشخاص، ص۱۹۵، نشرمیزان، ۱۳۸۵، چاپ اول.
۲.۱.۳ - رکن قانونیماده ۶۹۴ قانون مجازات اسلامی است. ۲.۲.۴ - مجازات شخصمرتکب این جرم به حبس از شش ماه الی سه سال محکوم می‌شود ولی در صورتی که مرتکبین بیش از یک نفر بوده و لا اقل یکی از آنها حامل سلاح باشد مجازات آنها حبس از یک تا شش سال خواهد بود. [۱۲]
آقایی نیا، حسین، حقوق جزای اختصاصی، جرایم علیه اشخاص، ص۹۶، نشرمیزان، ۱۳۸۵، چاپ اول.
۳ - پانویس
۴ - منبع• سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «ورود غیرمجاز به منزل غیر»، تاریخ بازیابی ۹۹/۶/۱۸. |