واجب معلقفعل حاصل در آینده، و دارای وجوب فعلی را واجب معلّق گویند. ۱ - تعریفواجب معلّق، مقابل واجب منجّز، عملی است که وجوب آن فعلی، و واجب آن استقبالی باشد، مانند این‌که شخصی در ابتدای ماه رمضان مستطیع گردد، که وجوب حج بر او فعلیت می‌یابد، اما با توجه به این که مراسم حج در ماه ذی الحجه است، با این‌که وجوب فعلیت یافته، اما واجب، معلق می‌باشد؛ به بیان دیگر، واجب معلق آن است که وجودش بر امری خارج از اختیار متوقف باشد، مانند: نماز روز آینده که تحقق آن بر فرا رسیدن وقت آن متوقف است و جابه جایی زمان هم در دست مکلف نیست. ۲ - نکته اولدر میان اصولی‌ها درباره امکان و وقوع واجب معلق اختلاف است؛ عده‌ای مانند مرحوم «صاحب فصول» به وقوع و امکان واجب معلق معتقدند، و برخی مانند: مرحوم «مظفر» آن را محال می‌دانند. ۳ - نکته دومانگیزهای که سبب شده مرحوم «صاحب فصول» به واجب معلق معتقد شود حل مشکلاتی است که در فقه برای فقها پیش آمده است، مانند: وجوب تهیه مقدمات حج پیش از فرا رسیدن زمان حج و پس از استطاعت، و یا مانند: وجوب یادگیری احکام نماز پیش از فرا رسیدن وقت آن. اما راه‌های دیگری نیز برای حل مشکلات فقهی وجود دارد، مانند: قول به واجب مشروط بنا بر مبنای مرحوم «شیخ انصاری»، که شرط را شرط ماده می‌داند نه هیئت یا شرط متأخر، و یا حکم عقل به حفظ اغراض مولا. [۴]
محمدی، علی، شرح اصول فقه، ج ۱، ص ۱۹۴-۱۹۳.
[۵]
مشکینی، علی، تحریر المعالم، ص ۶۰-۵۹.
[۱۰]
فاضل لنکرانی، محمد، کفایة الاصول، ج ۲، ص ۲۳۲.
[۱۱]
فاضل لنکرانی، محمد، سیری کامل در اصول فقه، ج ۵، ص ۱۲۶-۱۲۱.
[۱۳]
شیرازی، محمد، الوصول الی کفایة الاصول، ج ۲، ص ۶۴-۶۳.
[۱۵]
محمدی، ابوالحسن، مبانی استنباط حقوق اسلامی یا اصول فقه، ص ۵۲.
[۱۶]
سبزواری، عبدالاعلی، تهذیب الاصول، ج ۱، ص ۷۱.
۴ - پانویس
۵ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۸۷۲، برگرفته از مقاله «واجب معلّق». رده‌های این صفحه : واجب
|