هدایتگری انبیاء (قرآن)از مصادیق هدایتگران که در آیات قرآن به آنها اشاره شده، انبیاء هستند. ۱ - هدایت قوم عاد و ثمودتلاش همه جانبه و مستمر پیامبران و انبياى الهى، براى هدايت قوم عاد و ثمود: «فَان اعرَضوا فَقُل انذَرتُكُم صعِقَةً مِثلَ صعِقَةِ عادٍ وثَمود ء اذ جاءَتهُمُ الرُّسُلُ مِن بَينِ ايديهِم ومِن خَلفِهِم الّا تَعبُدوا الَّا اللَّهَ قالوا لَو شاءَ رَبُّنا لَانزَلَ مَلكَةً فَانّا بِما ارسِلتُم بِهِ كفِرون ء وامّا ثَمودُ فَهَدَينهُم فاستَحَبُّوا العَمى عَلَى الهُدى ...؛اگر آنها رویگردان شوند بگو: من شما را به صاعقه اي همانند صاعقه عاد و ثمود تهديد مي‌كنم!در آن هنگام كه رسولان آنها از پيش رو و پشت سر (و از هر سو) به سراغشان آمدند و آنها را به پرستش خداي يگانه دعوت كردند آنها گفتند: اگر پروردگار ما مي‌خواست فرشتگاني نازل مي‌كرد، لذا ما به آنچه شما مبعوث به آن هستيد كافريم! اما ثمود را هدايت كرديم، ولي آنها نابینائی را بر هدايت ترجيح دادند....» ۲ - هدایت انسانهاانبيا، وظيفه‌دار هدایت انسانها: ۱. «ويَقولُ الَّذينَ كَفَروا لَولا انزِلَ عَلَيهِ ءايَةٌ مِن رَبّهِ انَّما انتَ مُنذِرٌ ولِكُلّ قَومٍ هاد؛و آنها كه کافر شدند مي‌گويند چرا آيت (و اعجازي) از پروردگارش بر او نازل نشده؟ تو تنها بيم دهنده اي، و براي هر گروهي هدايت كننده اي است (و اينها همه بهانه است نه جستجوي حقيقت).» بنا بر اينكه مقصود از «هاد» انبيا باشد. ۲. «اذ جاءَتهُمُ الرُّسُلُ مِن بَينِ ايديهِم ومِن خَلفِهِم الّا تَعبُدوا الَّا اللَّهَ ... ء و امّا ثَمودُ فَهَدَينهُم فاستَحَبُّوا العَمى عَلَى الهُدى ... ء هُوَ الَّذى ارسَلَ رَسُولَهُ بِالهُدى ودينِ الحَقّ ...؛در آن هنگام كه رسولان آنها از پيش رو و پشت سر (و از هر سو) به سراغشان آمدند و آنها را به پرستش خداي يگانه دعوت كردند... اما ثمود را هدايت كرديم، ولي آنها نابينائي را بر هدايت ترجيح دادند... كيفر دشمنان خدا آتش است كه در آن سراي جاويدشان است، جزائي است در مقابل اينكه آيات ما را انكار مي‌كردند.او كسي است كه رسولش را با هدايت و دين حق فرستاده....» ۳ - نتیجه هدایتگری انبیاءهدايت و رستگاری كامل، تنها در پرتو تعالیم انبيا و هدايتگران الهى: «وكَذلِكَ ما ارسَلنا مِن قَبلِكَ فى قَريَةٍ مِن نَذيرٍ الّا قالَ مُترَفوها انّا وجَدنا ءاباءَنا عَلى امَّةٍ وانّا عَلى ءاثرِهِم مُقتَدون ء قلَ اوَ لَو جِئتُكُم بِاهدى مِمّا وجَدتُم عَلَيهِ ءاباءَكُم ...؛ همين گونه در هيچ شهر و دياري پيش از تو پيامبري انذاركننده نفرستاديم مگر اينكه ثروتمندان مست و مغرور گفتند ما پدران خود را بر مذهبي يافتيم و به آثار آنها اقتدا مي‌كنيم.(پيامبرشان) گفت: آيا اگر من آئيني هدايت بخش تر از آنچه پدرانتان را بر آن يافتيد آورده باشم (باز هم انكار مي‌كنيد؟!) ....» ۴ - روش انبیاء در هدایتتشویق مردم با وعده پاداش، از روشهاى انبيا در هدايت: «قالَت رُسُلُهُم افِى اللَّهِ شَكٌّ فاطِرِ السَّموتِ والارضِ يَدعوكُم لِيَغفِرَ لَكُم مِن ذُنوبِكُم ويُؤَخّرَكُم الى اجَلٍ مُسَمًّى ... ء وما لَنا الّا نَتَوَكَّلَ عَلَى اللَّهِ وقَد هَدنا سُبُلَنا ...؛رسولان آنها گفتند آيا در خدا شك است؟! خدائي كه آسمانها و زمين را آفريده؟! او كه شما را دعوت مي‌كند تا گناهانتان را ببخشد، و تا موعد مقرري شما را باقي گذارد... چرا ما بر خدا توكل نكنيم با اينكه ما را به راههاي (سعادت) مان رهبري كرده....» ۵ - هدایتگر انبیاءهدايت انبيا از سوى خداوند، سبب توکّل آنان بر او: «قالَت لَهُم رُسُلُهُم ان نَحنُ الّا بَشَرٌ مِثلُكُم ولكِنَّ اللَّهَ يَمُنُّ عَلى مَن يَشاءُ مِن عِبادِهِ وما كانَ لَنا ان نَأتِيَكُم بِسُلطنٍ الّا بِاذنِ اللَّهِ وعَلَى اللَّهِ فَليَتَوَكَّلِ المُؤمِنون ء وما لَنا الّا نَتَوَكَّلَ عَلَى اللَّهِ وقَد هَدنا سُبُلَنا ... وعَلَى اللَّهِ فَليَتَوَكَّلِ المُتَوَكّلون؛پيامبرانشان به آنها گفتند درست است كه ما بشري همانند شما هستيم ولي خداوند بر هر كس از بندگانش بخواهد (و شايسته ببيند) نعمت مي‌بخشد (و مقام رسالت عطا مي‌كند) و ما هرگز نميتوانيم معجزه اي جز به فرمان خدا بياوريم (و از تهديدهاي شما نمي‌هراسيم) و افراد با ايمان بايد تنها بر خدا توكل كنند.چرا ما بر خدا توكل نكنيم با اينكه ما را به راههاي (سعادت) مان رهبري كرده ... و توکل‌کنندگان بايد فقط بر خدا توكل كنند!» ۶ - پانویس۷ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۳۳، ص۱۰۱، برگرفته از مقاله «مصادیق هدایتگران (انبیاء)». |