نماز محمد (قرآن)برپا داشتن نماز یکی از تکالیف الهی بر پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله بود. در این مقاله ویژگی‌ها و آثار نماز پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله با توجه به آیات قرآن معرفی می‌شند. فهرست مندرجات۲ - برپایی نمازهای یومیه ۳ - رعیت جهر و اخفات در نماز ۴ - نماز به طرف بیت‌المقدس ۵ - نماز در حضور مخالفان ۶ - آثار نماز محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله ۶.۱ - آمادگی برای تلقّی وحی ۶.۲ - دستیابی به مقام شفاعت ۶.۳ - دوری از ناپسندی‌ها ۶.۴ - یاد خدا ۷ - آداب نماز محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله ۸ - نماز جماعت محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله ۹ - نمازهای محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله ۹.۱ - نماز جمعه ۹.۲ - نماز خوف ۹.۳ - نماز شب ۹.۴ - نماز صبح ۹.۵ - نماز ظهر ۹.۶ - نماز عشا ۹.۷ - نماز عصر ۹.۸ - نماز عید ۹.۹ - نماز مغرب ۹.۱۰ - نماز میّت ۱۰ - پانویس ۱۱ - منبع ۱ - امر به اقامه نمازنماز، از تکالیف الهی بر محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله: ۱. وَ أَقِمِ الصَّلاةَ .... ۲. وَ مِنَ اللَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نافِلَةً لَكَ .... ۳. فَصَلِّ لِرَبِّكَ وَ انْحَرْ . مقصود از «فصلّ» برگزاری نماز است. ۲ - برپایی نمازهای یومیهلزوم برپا داشتن نمازهای یومیّه از ناحيه محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله، در اوقات مقرّر خود: ۱. وَ أَقِمِ الصَّلاةَ طَرَفَيِ النَّهارِ وَ زُلَفاً مِنَ اللَّيْلِ ... «طرف» به معناى جانب و ناحيه است. دو جانب روز منطبق است بر نماز صبح و ظهر و عصر و «زلف» -جمع زلفه- به معناى ساعات اوّليّه شب است كه وقت نماز مغرب و عشا است. بنابراين مى‌توان گفت: آيه، ناظر به نمازهاى فريضه يوميّه است. ۲. أَقِمِ الصَّلاةَ لِدُلُوكِ الشَّمْسِ إِلى غَسَقِ اللَّيْلِ وَ قُرْآنَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ كانَ مَشْهُوداً . گفته شده: آيه مزبور، جامع صلوات يوميّه است، زيرامقصود از «دلوك شمس» نماز ظهر و عصر، و «غسق اللّيل» نماز مغرب و عشا، و «قرءان الفجر» نماز صبح است. ۳ - رعیت جهر و اخفات در نمازپیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، موظّف به رعايت جهر و اخفات در نمازهاى خود: قُلِ ادْعُوا اللَّهَ ... وَ لا تَجْهَرْ بِصَلاتِكَ وَ لا تُخافِتْ بِها وَ ابْتَغِ بَيْنَ ذلِكَ سَبِيلًا. گفته شده: مقصود از آيه مذكور اين است كه رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله بعضى نمازها را جهراً و بعضى را اخفاتاً بايد انجام دهد. ۴ - نماز به طرف بیتالمقدسبرگزارى نماز از سوى پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله در برهه‌اى از زمان، به طرف بیت‌المقدّس: سَيَقُولُ السُّفَهاءُ مِنَ النَّاسِ ما وَلَّاهُمْ عَنْ قِبْلَتِهِمُ الَّتِي كانُوا عَلَيْها .... وَ ما جَعَلْنَا الْقِبْلَةَ الَّتِي كُنْتَ عَلَيْها إِلَّا لِنَعْلَمَ مَنْ يَتَّبِعُ الرَّسُولَ ... قَدْ نَرى تَقَلُّبَ وَجْهِكَ فِي السَّماءِ فَلَنُوَلِّيَنَّكَ قِبْلَةً تَرْضاها فَوَلِّ وَجْهَكَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ .... ۵ - نماز در حضور مخالفان••• برگزارى نماز به نحو مستمرّ و مكرّر از سوى پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله و در حضور مخالفان: أَ رَأَيْتَ الَّذِي يَنْهى عَبْداً إِذا صَلَّى . فعل مضارع «يَنهى» كه بر نهى مكرّر مخالفان‌رسول‌خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله نسبت به اقامه نماز ايشان دلالت دارد، نشانگر اين است كه اوّلًا اقامه نماز آن حضرت مكرّر بوده و ثانياً در حضور و محلّ نظر آنان بوده است. ••• سعى و تلاش مخالفان پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله براى جلوگيرى از نماز آن حضرت: أَ رَأَيْتَ الَّذِي يَنْهى عَبْداً إِذا صَلَّى. ••• جلوگيرى ابوجهل از نماز پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله در مکّه: أَ رَأَيْتَ الَّذِي يَنْهى عَبْداً إِذا صَلَّى. مقصود آيه ابوجهل است. ۶ - آثار نماز محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله۶.۱ - آمادگى براى تلقّى وحىاقامه نماز از جانب پيامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله زمينه تلقّى وحی از سوى پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله: قُمِ اللَّيْلَ إِلَّا قَلِيلًا إِنَّا سَنُلْقِي عَلَيْكَ قَوْلًا ثَقِيلًا إِنَّ ناشِئَةَ اللَّيْلِ هِيَ أَشَدُّ وَطْئاً وَ أَقْوَمُ قِيلًا. ۶.۲ - دستيابى به مقام شفاعتاقامه نماز شب از سوى محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله موجب دستيابى آن حضرت به مقام شفاعت: وَ مِنَ اللَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نافِلَةً لَكَ عَسى أَنْ يَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقاماً مَحْمُوداً. ۶.۳ - دورى از ناپسنديهادورى از ناپسنديها از آثار و فلسفه‌هاى فرمان اقامه نماز به پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله: اتْلُ ما أُوحِيَ إِلَيْكَ مِنَ الْكِتابِ وَ أَقِمِ الصَّلاةَ إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهى عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَرِ وَ لَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ وَ اللَّهُ يَعْلَمُ ما تَصْنَعُونَ. ۶.۴ - ياد خدایاد خدا، از آثار و فلسفه‌هاى دستور اقامه نماز به پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله: اتْلُ ما أُوحِيَ إِلَيْكَ مِنَ الْكِتابِ وَ أَقِمِ الصَّلاةَ إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهى عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَرِ وَ لَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ وَ اللَّهُ يَعْلَمُ ما تَصْنَعُونَ. جمله «ولذكر اللّه اكبر» كلامى است متّصل به ما قبل و بيانگر اثر ديگرى از آثار نماز است. ۷ - آداب نماز محمّد صلیاللهعلیهوآلهبالا بردن دستها به هنگام گفتن تکبیرات نماز، توصیه خدا به پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله: فَصَلِّ لِرَبِّكَ وَ انْحَرْ . بر اساس بعضى روايات، مقصود از «وانحر» بالا بردن دستها به هنگام گفتن تكبيرات نماز است. ۸ - نماز جماعت محمد صلیاللهعلیهوآلهاقامه نماز جماعت در میدان رزم در حالت خوف به امامت پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله: وَ إِذا كُنْتَ فِيهِمْ فَأَقَمْتَ لَهُمُ الصَّلاةَ فَلْتَقُمْ طائِفَةٌ مِنْهُمْ مَعَكَ وَ لْيَأْخُذُوا أَسْلِحَتَهُمْ .... ۹ - نمازهاى محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله۹.۱ - نماز جمعهاقامه نماز جمعه در صدر اسلام، به امامت پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله: يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذا نُودِيَ لِلصَّلاةِ مِنْ يَوْمِ الْجُمُعَةِ ... وَ إِذا رَأَوْا تِجارَةً أَوْ لَهْواً انْفَضُّوا إِلَيْها وَ تَرَكُوكَ قائِماً .... ۹.۲ - نماز خوفاقامه نماز جماعت در ميدان رزم و در حالت خوف و دشوار به امامت پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله: وَ إِذا كُنْتَ فِيهِمْ فَأَقَمْتَ لَهُمُ الصَّلاةَ فَلْتَقُمْ طائِفَةٌ مِنْهُمْ مَعَكَ وَ لْيَأْخُذُوا أَسْلِحَتَهُمْ .... ۹.۳ - نماز شبرجوع شود به مقاله تهجد محمد (قرآن) ۹.۴ - نماز صبحپيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، موظّف به اداى فریضه صبح: ۱. وَ أَقِمِ الصَّلاةَ طَرَفَيِ النَّهارِ ... «طرف» به معناى جانب و مقصود از آن، نماز صبح، ظهرو عصر است. ۲. أَقِمِ الصَّلاةَ لِدُلُوكِ الشَّمْسِ إِلى غَسَقِ اللَّيْلِ وَ قُرْآنَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ كانَ مَشْهُوداً . مقصود از «قرءان الفجر» نماز صبح است. ۹.۵ - نماز ظهررسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله مأمور اقامه نماز ظهر: ۱. وَ أَقِمِ الصَّلاةَ طَرَفَيِ النَّهارِ ... «طرف»، منطبق بر نماز ظهر است. ۲. أَقِمِ الصَّلاةَ لِدُلُوكِ الشَّمْسِ إِلى غَسَقِ اللَّيْلِ وَ قُرْآنَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ كانَ مَشْهُوداً. «دلوك شمس» شامل نماز ظهر مى‌شود. ۹.۶ - نماز عشامحمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله موظّف به اقامه نماز عشا: ۱. وَ أَقِمِ الصَّلاةَ ... وَ زُلَفاً مِنَ اللَّيْلِ ... مقصود از «زلفاً من اللّيل» نماز مغرب و عشا است. ۲. أَقِمِ الصَّلاةَ لِدُلُوكِ الشَّمْسِ إِلى غَسَقِ اللَّيْلِ وَ قُرْآنَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ كانَ مَشْهُوداً . «غسق اللّيل» منطبق بر نماز عشا است. ۹.۷ - نماز عصرپيامبراكرم صلی‌الله‌علیه‌وآله، موظّف به برگزارى نماز عصر: ۱. وَ أَقِمِ الصَّلاةَ طَرَفَيِ النَّهارِ ... «طرفى النّهار» منطبق بر نماز عصر است. ۲. أَقِمِ الصَّلاةَ لِدُلُوكِ الشَّمْسِ إِلى غَسَقِ اللَّيْلِ وَ قُرْآنَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ كانَ مَشْهُوداً . مقصود از «دلوك شمس» نماز ظهر و عصر است. ۹.۸ - نماز عيدمأموريّت پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله براى برگزارى نماز عید قربان، قبل از انجام دادن قربانی: فَصَلِّ لِرَبِّكَ وَ انْحَرْ .گفته شده: مقصود از نماز مطرح شده در آيه ياد شده، نماز عید قربان است. ۹.۹ - نماز مغرباقامه نماز مغرب، از وظايف محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله: ۱. وَ أَقِمِ الصَّلاةَ ... وَ زُلَفاً مِنَ اللَّيْلِ ... «زلفاً من اللّيل» شامل نماز مغرب مى‌شود. ۲. أَقِمِ الصَّلاةَ لِدُلُوكِ الشَّمْسِ إِلى غَسَقِ اللَّيْلِ وَ قُرْآنَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ كانَ مَشْهُوداً. مقصود از «غسق اللّيل» نماز مغرب و عشا است. ۹.۱۰ - نماز ميّت••• خواندن نماز میّت، از سوى پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله: وَ لا تُصَلِّ عَلى أَحَدٍ مِنْهُمْ ماتَ أَبَداً وَ لا تَقُمْ عَلى قَبْرِهِ .... ••• نهى شدن پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله براى هميشه از نماز گزاردن بر جنازه منافقان: فَاعقَبَهُم نِفاقًا فى قُلوبِهِم الى يَومِ يَلقَونَهُ ...• وَ لا تُصَلِّ عَلى أَحَدٍ مِنْهُمْ ماتَ أَبَداً وَ لا تَقُمْ عَلى قَبْرِهِ .... ۱۰ - پانویس۱۱ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۲۷، ص۳۲۰، برگرفته از مقاله «نماز محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله». |