جهرجهر در دو معنا استعمال شده معنای اولی مقابل اخفات است ومعنای دومی از اصطلاحات علم تجوید است. از جهر به معنای اوّل در بابهای صلات، حج و دیات سخن رفته است. ۱ - معانی جهر۱-آشکار کردن جوهر صدا، مقابل اخفات. ۲-عدم جریان نفَس هنگام تلفظ حرف، از اصطلاحات علم تجوید. ۲ - جهر واجبجهر در قرائت حمد و سوره نماز صبح و دو رکعت اوّل نماز مغرب و عشا بنابر مشهور، بلکه بر آن ادّعای اجماع شده، بر مرد واجب است. از برخی قدما استحباب آن نقل شده است. ۳ - حدّ جهرکلمات فقها در پایین‌ترین حدّ جهر قرائت مختلف است. بسیاری گفته‌اند: کمترین حدّ جهر آن است که شخصِ نزدیک نمازگزار، قرائت او را بشنود؛ لیکن محقق ثانیو فقهای پس از وی، قیدی را به آن افزوده و گفته‌اند: جوهر صدا نیز باید آشکار گردد و بدون آن جهر تحقق نمی‌یابد هرچند فرد نزدیک نمازگزار قرائت او را بشنود. [۴]
مفتاح الکرامة ج۴، ص۶۴۶-۶۴۸.
بالاترین حدّ جهر بنابر تصریح بسیاری آن است که به حدّ افراط (خارج از حدّ متعارف)، مانند فریاد زدن نرسد. [۶]
مستمسک العروة ج۶، ص۲۱۵.
کسی که وظیفه‌اش جهر قرائت است اگر به عمد آهسته بخواند نمازش باطل است؛لیکن در فرض جهل یا فراموشی نمازش صحیح است و نیازی به اعاده قرائت نیست.بسیاری، جهر خارج از حدّ متعارف- مانند فریاد زدن- را موجب بطلان نماز دانسته‌اند. [۱۲]
مهذّب الاحکام ج۶، ص۳۰۴.
[۱۳]
مستند العروة (الصلاة) ج۳، ص۴۳۵.
در مقابل، برخی آن را مبطل نمی‌دانند.۴ - جهر مستحبجهر قرائت در موارد زیر مستحب است: نماز آیات؛نماز جمعه؛ بنابر قول گروهی نماز ظهر روز جمعه؛ [۱۷]
مستمسک العروة ج۶، ص۲۰۲-۲۰۴.
نماز عیدین (فطر و قربان)؛نماز استسقاو نوافل شبانه.جهر قنوت برای امام جماعت و کسی که فرادا نماز می‌خواند، بنابر قول مشهور مستحب است. قول مقابل، استحباب جهر به آن تنها در نمازهایی است که قرائت در آن به جهر خوانده می‌شود.همچنین جهر بسمله در موارد وجوب اخفات قرائت، حتّی در رکعت سوم و چهارم در فرض اختیار حمد به جای تسبیح، بنابر قول مشهور مستحب است. در مقابل مشهور، چهار قول نقل شده است:وجوب جهر به بسمله مطلقا؛ وجوب جهر تنها در دو رکعت اوّل نماز ظهر و عصر؛ استحباب جهر تنها در دو رکعت اوّل نماز ظهر و عصر و قول چهارم استحباب جهر تنها برای امام جماعت.جهر تکبیرهای نماز میتو نیز تکبیرة الإحرامو دیگر اذکار نماز بر امام مستحب است. [۲۸]
کشف الغطاء ج۲، ص۲۸۵.
جهر تلبیه برای مرد مستحب است.۵ - جهر حرامجهر عمدی در موارد وجوب اخفات، حرام و موجب بطلان نماز می‌شود. جهر قرائت برای زن درصورتی که نامحرم صدای او را بشنود با علم به آن، بنابر قول گروهی- بلکه بنابر آنچه به مشهور متأخران نسبت داده شده- حرام است و موجب بطلان نماز می‌گردد؛ هرچند برخی- بنابر قول به حرمت- بر بطلان اشکال کرده‌اند. [۳۲]
بحار الانوار ج۸۵، ص۸۳.
[۳۴]
مستمسک العروة ج۶، ص۲۱۱-۲۱۲.
۶ - جهر مکروهجهر ذکرهای نماز برای مأموم کراهت دارد. [۳۶]
المسائل الواضحة (اراکی) ج۱، ص۲۵۷.
۷ - تخییر در جهرنمازگزار در ذکرها و دعاهای نماز جز حمد و سوره و تسبیح، و زن در قرائت نمازهای جهری (صبح، مغرب و عشا) در صورتی که نامحرم صدای او را نشنود، همچنین در قرائت نمازهای اخفاتی (ظهر و عصر) بنابر قول به عدم وجوب اخفات بر زن، مخیر بین جهر و اخفات است. اگر شخصی بر اثر جنایت دیگری نتواند جوهر صدای خود را آشکار کند، بر جانی دیه کامل ثابت می‌گردد. ۸ - پانویس۹ - منبعفرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۳، ص۱۴۹-۱۵۰. |