نقض العثمانیه (کتاب)نقض العثمانیه، ردیه‌ای است که ابوجعفر محمد بن عبدالله اسکافی بر کتاب عثمانیه جاحظ نوشته است. ۱ - معرفی اجمالیاز متن این رساله ظاهرا جزئی از آنچه ابن ابی الحدید در جاهای مختلف شرح نهج البلاغه از آن نقل کرده، در دست نیست و تنها نسخه شناسایی شده آن نیز بر گرفته از همین کتاب است. دو گردآوری از نقض العثمانیه بر مبنای منقولات ابن ابی الحدید صورت گرفته و به چاپ رسیده است: ۱- ضمیمة العثمانیه جاحظ که در سال ۱۳۷۴ ق در قاهره به کوشش عبدالسلام هارون منتشر شده است. ۲- در مجموعه رسائل جاحظ که به کوشش حسن سندوبی به سال ۱۳۵۲ ق در قاهره چاپ شده است. ردیه‌های دیگری نیز بر کتاب عثمانیه جاحظ نوشته‌اند و جالب این جاست که خود جاحظ نیز ردیه‌ای بر این رساله دارد [۱]
دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، ج۸، ص۳۴۳.
موضوع کتاب کلامی (معتزلی) می‌باشد که مؤلف محترم با انگیزه پاسخ به ادعاهای دروغین جاحظ درباره اعتقادات عثمانیه نگاشته است. در این کتاب به هیچ باب و فصلی اشاره نشده است و مؤلف، موردی به موضوعی اشاره کرده و سپس به پاسخ آن پرداخته است. ۲ - گزارش محتواجاحظ، همانگونه که خود تصریح کرده، مقصودش از تالیف و نوشتن، بیشتر سرگرمی و اسطوره سازی بود و نه تعلیم و تربیت [۲]
الحیوان، ج۱، ص۱۰.
[۳]
الحیوان، ج۱، ص۱۱.
[۴]
تاریخ الادب العربی، ج۳، ص۱۰۷.
چنانچه شاگردش ابن قتیبه دینوری در کتاب مختلف الحدیث: ص۵۹ [۵]
کتاب مختلف الحدیث، ص۵۹.
درباره وی می‌نویسد: تجده فی کتبه للمضاحیک و العبث... نوشته هایش شبیه طنز و بیهوده گوئی بود. در عصر جاحظ ، عباسیان با طرفداری صوری از علویان، پیروان آنها را سرکوب کردند و با سرگرم کردن علما و دانشمندان به بحث‌های حاشیه‌ای عقاید و کلام و مجادله و گاه منازعه ، آنها را از پرداختن به مسائل اساسی و سرنوشت ساز زعامت و خلافت بازداشته بودند. بدین سبب برای امثال جاحظ فضای باز مناسبی ایجاد شد تا آنچه عباسیان می‌خواهند، به نگارش درآورند که یکی از آن نوشته‌ها کتاب عثمانیه بود که در آن به تبیین و تدوین اعتقادات پوچ عثمانیه پرداخت. هر خواننده‌ای در نگاه اول می‌فهمد که کتاب پر از سفسطه گری، اخبار دروغ و اراجیف عجیبه‌ای است. ۳ - پانویس
۴ - منبعنرم افزار تراث ۲، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور). رده‌های این صفحه : کتاب شناسی
|