نظام‌الدین عبدالباقیباقی، میرعبدالباقی، نظام الدین عبدالباقی بن شاه صفی الدین بن حبیب الدین محب اللّه بن شاه خلیل اللّه بن نورالدین نعمة اللّه ولی ، از بزرگان خاندان نعمت اللّهی و وزیر شاه اسماعیل صفوی است. ۱ - خاندان میرعبدالباقیشاخه ای از این خاندان ، که اعضای آن عمدتاً در هند ساکن بودند، در اواخر قرن نهم مجدداً به ایران آمدند. خانواده میرعبدالباقی در یزد ساکن شد و شهرت او به «یزدی» از این راه است و لقب « میر » دلالت بر سیادت دارد. ۲ - فعالیت اجتماعی و سیاسیمیرعبدالباقی در زمان خود مسند ارشاد داشته و مورد توجّه مردم بوده و از معدود منتسبان به تصوّف در آن روزگار است که دستگاه صفویّه نسبت به وی بدگمان نبوده است بلکه، برعکس، بعضی از سران دولت ، از جمله نجم الدین ثانی، وزیر شاه اسماعیل اول (حک: ۹۰۵ـ۹۳۰)، مریدش بودند و نجم الدین موقع عزیمت به ماوراءالنهر او را به جانشینی خود منصوب کرد. میرعبدالباقی با عنایت شاه اسماعیل و منصب صدارت یافت و سپس به مقام وکالت (نمایندگی تامّ الاختیار شاه) ترقی کرد. [۱]
محمدمفیدبن محمود بافقی، جامع مفیدی، ج۳، ص۵۵ـ۵۶، چاپ ایرج افشار، تهران ۱۳۴۰ـ۱۳۴۲ ش، ج ۳، ص ۵۴.
[۲]
محمدمعصوم بن زین العابدین معصوم علیشاه، طرائق الحقائق، ج۳، ص۱۰۰، چاپ محمدجعفر محجوب، ج ۳، تهران ۱۳۴۵ ش.
[۳]
علیشیربن کیچکنه امیرعلیشیر نوایی، تذکرة مجالس النفائس، ج۱، ص۲۲۷ـ۲۲۸، چاپ علی اصغر حکمت، تهران ۱۳۲۳ ش، ص ۱۳۷.
۳ - وفاتوی همراه شاه اسماعیل در رجب ۹۲۰ در جنگ چالدران شرکت جُست و در این جنگ ، در حالی که بر جای شاه اسماعیل ایستاده بود، به دست عثمانیان کشته شد. [۴]
عبدالحسین نوایی، رجال کتاب حبیب السّیر، ج۱، ص۳۸۳، تهران ۱۳۲۴ ش.
۴ - ازدواجمناسبات فرزند و جانشین او سیدنعیم الدین معروف به نعمت اللّه ثانی با صفویه بسیار خوب بود، چنانکه شاه طهماسب اول (حک: ۹۳۰ـ۹۸۴) خواهر خود را به ازدواج او درآورد و این پیوند میان خاندان صفوی و نعمت اللّه ی ادامه یافت. ۵ - آثارمیرعبدالباقی را به مهارت در فنّ انشاء ستوده اند. شعر نیز می‌گفت و دیوان غزلیات داشت و تخلّصش «باقی» بود. [۵]
محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعه، ج۹، ص۱۲۴، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/ ۱۹۸۳.
[۶]
محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعه، ج۹، ص۶۸۲، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/ ۱۹۸۳.
[۷]
سام میرزا صفوی، تحفه سامی، ج۱، ص۲۲، چاپ وحید دستگردی، تهران ۱۳۱۴ ش.
۶ - فهرست منابع(۱) لطفعلی بن آقاخان آذربیگدلی، آتشکده آذر، چاپ جعفر شهیدی، تهران ۱۳۳۷ش، ص ۱۲۲. (۲) محمدمحسن آقابزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعه، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت ۱۴۰۳/ ۱۹۸۳. (۳) عبداللّه بن عیسی افندی اصفهانی، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، چاپ احمد حسینی، قم ۱۴۰۱، ج ۳، ص ۵۹. (۴) علیشیربن کیچکنه امیرعلیشیر نوایی، تذکرة مجالس النفائس، چاپ علی اصغر حکمت، تهران ۱۳۲۳ ش، ص ۱۳۷. (۵) محمدمفیدبن محمود بافقی، جامع مفیدی، چاپ ایرج افشار، تهران ۱۳۴۰ـ۱۳۴۲ ش، ج ۳، ص ۵۴. (۶) سام میرزا صفوی، تحفه سامی، چاپ وحید دستگردی، تهران ۱۳۱۴ ش. (۷) محمدمعصوم بن زین العابدین معصوم علیشاه، طرائق الحقائق، چاپ محمدجعفر محجوب، ج ۳، تهران ۱۳۴۵ ش. (۸) عبدالحسین نوایی، رجال کتاب حبیب السّیر، تهران ۱۳۲۴ ش؛ ۷ - پانویس
۸ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «نظام‌الدین عبدالباقی»، شماره۲۹۱. رده‌های این صفحه : تاریخ ایران | تراجم | صفویه | کارگزاران حکومت صفویه | مشایخ صوفیه | مشایخ قرن دهم
|