ناسخناسخ، دلیل نسخ کننده حکم دلیل دیگر می‌باشد. ۱ - تعریفناسخ، از ارکان نسخ بوده و به معنای دلیل معتبر شرعی است که پس از دلیل دیگری می‌آید و ناظر به آن بوده و بر عدم بقای حکم ثابت به دلیل اول در زمان آینده دلالت می‌کند، مانند این آیه سوره مجادله (أَ أَشْفَقْتُمْ أَنْ تُقَدِّمُوا بَیْنَ یَدَیْ نَجْواکُمْ صَدَقات؛ «آیا از این‌که پیش از نجوا کردن با رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) صدقه دهید ترسیدید؟»، که ناسخِِ آیه دیگر است که می‌فرماید:(یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذا ناجَیْتُمُ الرَّسُولَ فَقَدِّمُوا بَیْنَ یَدَیْ نَجْواکُمْ صَدَقَةً)؛ «هر گاه می‌خواهید که با رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) سخن سری بگویید، باید پیش از آن صدقه بدهید». [۴]
غزالی، محمد بن محمد، المستصفی من علم الاصول (به ضمیمه فواتح الرحموت بشرح مسلم الثبوت)، ج۱، ص۱۲۱.
[۵]
صدر، محمد باقر، المعالم الجدیدة للاصول، ج۲، ص۵۳.
[۷]
زحیلی، وهبه، اصول الفقه الاسلامی، ج۲، ص۹۳۶.
[۸]
زهیرالمالکی، محمد ابوالنور، اصول الفقه، ج۳، ص۶۹.
[۱۰]
سبزواری، عبدالاعلی، تهذیب الاصول، ج۱، ص۱۴۰.
۲ - پانویس
۳ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۸۱۹، برگرفته از مقاله «ناسخ». |