محمدحسین‌خان بن محمدعلی صدراعظم اصفهانیمحمدحسینخان بن محمدعلی صدراعظم اصفهانی، از رجال مشهور اصفهان در عصر قاجاریه بوده است. ۱ - معرفی اجمالیمحمّدحسینخان صدر اعظم اصفهانی بن محمّدعلی بن محمّدرحیم علاّف، از رجال مشهور اصفهان در عصر قاجاریه. جدّش مرد فقیری بوده و در اصفهان علاّفی می‌نموده است. خودش نیز در آغاز شاگرد علاّف بود، امّا به واسطه عقل معاش و استعداد ذاتی بر ثروت خود افزود و در قضایای جنگ بین زندیه و قاجاریه کمک‌های فراوان به آقامحمّدخان قاجار نمود و مورد توجّه او قرار گرفت، لذا بیگلربیگی اصفهان شد و لقب «امین الدّوله» یافت. در زمان فتحعلی شاه نیز همچنان حاکم اصفهان بود. تا اینکه در سال ۱۲۳۴ق فتحعلی شاه به او لقب «اعتمادالدّوله» داده و او را به‌عنوان صدراعظم خود برگزید. حاج محمّدحسینخان تا آخر عمر این منصب را برعهده داشت تا اینکه در ماه صفر ۱۲۳۹ق وفات یافته و جنازه‌اش در سرداب مدرسه صدر در نجف اشرف مدفون شد. ۲ - آثار خیراو مردی نیکوکار و خیرخواه بود و آثار فراوانی از خود به یادگار نهاد که از آن جمله است: بنای مدرسه صدربازار و مدرسه صدرخواجو و مدرسه صدر پاقلعه با عمارت صدری و مرمت مسجد جامع و مدرسه ملّاعبداللَّه و احداث چهارباغ امین الدوله (یا چهارباغ صدری) در محلّه خواجو همگی در اصفهان و احداث قلعه نجف اشرف، بنای مدرسه صدر نجف، ترمیم صحن مطهر حضرت ابوالفضل العباس و اهداء چندین درب طلا و نقره برای حرم‌های ائمه در عتبات و حضرت معصومه (سلام‌الله‌علیها) در قم، همچنین او تخت طاووس را به عنوان هدیه ازدواج فتحعلی شاه با طاووس خانم اصفهانی از ارامنه جلفای اصفهان به شاه پیش‌کش کرد. مرحوم صدر با دختر حاج ابراهیم خان کلانتر (اعتمادالدوله) ازدواج کرد و حاصل آن ۸پسر و ۴دختر بود. شعرای آن روزگار در مدح حاج محمّدحسینخان صدر اصفهانی قصاید بسیار گفته‌اند که برخی از آنها در تذکره حسینیه تالیف میرزا عبدالباقی طبیب اصفهانی گرد آمده است ولی هنوز به چاپ نرسیده است. [۱]
بامداد، مهدی، شرح حال رجال ایران، ج۳، ص۳۸۱-۳۷۹.
[۲]
مجله یادگار: سال دوم، شماره ۸، فروردین ۱۳۲۵، ص۵۷-۴۱.
[۳]
مهدوی، سیدمصلح‌الدین، مختصری از تاریخچه محلّه خواجو، ص۱۸.
[۴]
مهدوی، سیدمصلح‌الدین، دانشمندان و بزرگان اصفهان، ج۱، ص۵۶۷-۵۶۸.
[۵]
اعتمادالسلطنه، محمدحسن‌خان، صدر التواریخ، ص۵۵.
[۶]
سلیمانی، کریم، القاب رجال دوره قاجاریه، ص۴۲.
[۷]
افشاری، پرویز، صدراعظم‌های سلسله قاجاریه، ص۵۵-۴۵.
[۸]
اعتضادالسلطنه، علی‌قلی بن فتحعلی، اکسیر التواریخ، ص۲۴۲-۲۴۳.
[۹]
هنرفر، لطف‌الله، گنجینه آثار تاریخی اصفهان، ص۷۵۳-۷۴۳.
۳ - پانویس
۴ - منبعمهدوی، سیدمصلح‌الدین، اعلام اصفهان، ج۲، ص۷۲۶-۷۲۷. |