مهج الدعوات و منهج العبادات (کتاب)«مهج الدعوات و منهج العبادات» تالیف سید‌علی بن طاوس حسینی حلی ، متوفای ۶۶۴ هجری است. ۱ - موضوعادعیه و احرا این کتاب، از آخرین تالیفات سید است که در سال ۶۶۲ هجری، یعنی دو سال قبل از وفات تالیف کرده است. ابن طاوس کتاب مهج الدعوات را فصل بندی نکرده است. ۲ - انگیزه تالیففرهنگ دعا در دین مقدس اسلام جایگاه ویژه‌ای دارد. این مطلب با سیری در موضوع کتب تالیف شده در تاریخ اسلام و نسبت تعداد کتاب‌های ادعیه به بقیه موضوعات کاملا مشهود است. به لحاظ اهمیت فراوانی که ائمه علیهم‌السّلام برای دعا و نقش آن در زندگی انسان قائل بوده‌اند، علمای بزرگوار علاوه بر توجه خاص به این موضوع، برای گسترش این فرهنگ پر بار تلاش فراوانی کرده‌اند. عالمانی مانند رضی الدین سید بن طاوس که از وجیه‌ترین علمای تشیع هستند اکثر تالیفات خود را به ادعیه اختصاص داده‌اند. سید، خود نقل می‌کند که در کتابخانه شخصی اش بیش از هفتاد جلد کتاب دعا از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و ائمه علیهم‌السّلام وجود دارد و کتاب‌هایی مانند مهج الدعوات را از آنها تهیه کرده است. ابن طاوس در این کتاب، تنها ادعیه مطلقه را نقل کرده که اختصاص به زمانی خاص یا مکانی خاص ندارند. بر خلاف کتبی مانند جمال الاسبوع و الاقبال که نظر به زمان و مکان‌های خاص داشتند. ۳ - ترتیب مطالبسید در هر موضوع، از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم شروع کرده و به امام زمان عجل الله تعالی فرجه ختم نموده و پس از آن از غیر ائمه علیهم‌السّلام هم مواردی نقل می‌کند. ابتدای کتاب، احراز وارده از معصومین علیهم‌السّلام است و بعد از آن، ادعیه و احراز هر یک از ائمه به صورت مفصل ذکر شده است. سپس ادعیه پیامبران گذشته به ترتیب آمده است. سید در جای جای این کتاب شریف ادعیه و احرازی از خود با عنوان «دعاء ورد علی خاطری» نقل نموده است. همچنین دعاهایی به عنوان ادعیه متفرقه از کتب مختلف آورده است. در پایان کتاب نیز، چند فصل پیرامون اوقات استجابت دعا و صفات داعی و... حسن ختام کتاب گشته. سید رضی الدین بن طاوس، که قصدش تنها تهیه کتابی در ادعیه بوده، تمام سندهای ادعیه و روایات را حذف کرده و تنها به ذکر نام راوی از امام علیه‌السّلام اکتفا نموده است. البته در بسیاری موارد نام ماخذ دعا را هم آورده. ۴ - ترجمهدر طبع حاضر، متون کتاب- بجز ادعیه و احراز- توسط میرزا علی اصغر صدر المعالی ترجمه شده و با خط نستعلیق زیبایی در حاشیه کتاب آمده است. ضمنا تصحیح نسخه هم توسط ایشان صورت گرفته و تاریخ آن، سال ۱۳۲۳ هجری (هم زمان با چاپ همان نسخه از کتاب) ذکر شده است. ۵ - چاپهاکتاب شریف مهج الدعوات بارها به چاپ رسیده از جمله: ۱- در بمبئی سال ۱۲۹۹ هجری و در همان سال در ایران . ۲- در سال ۱۳۳۴ هجری در تبریز ، در این چاپ، مقدمه‌ای با عنوان طاوسیه ، از سید محمود حسینی طباطبایی تبریزی در ابتدای آن آمده که شرح حال خاندان ابن طاوس است. ۳- چاپ کتاب همراه با «ترجمه صدر المعالی» در حاشیه کتاب در سال ۱۳۲۳ هجری. در این چاپ، کتاب دیگر سید «المجتنی من الدعاء المجتبی»، در آخر کتاب چاپ شده و رساله طاوسیه پس از آن آمده است. ۴- چاپ حاضر در برنامه، توسط انتشارات دار الذخائر قم از روی نسخه سال ۱۳۲۳ ه عکس برداری شده است. در این چاپ، ترجمه و حواشی و رساله طاوسیه همراه کتاب هستند. نسخه سال ۱۳۲۳ ه در زمان مظفر الدین شاه قاجار بوسیله آقا محمد مهدی تاجر منتشر شده و به قلم شیخ محمد حسن کرمانی است. ۶ - پانویس
۷ - منبعنرم افزار جامع الاحادیث، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. |