مقبره رضی‌الدین علی بن طاووسمقبره رضی‌الدین علی بن طاووس در حله منتسب به سید بن طاووس است. اما این مقبره، در واقع قبر فرزندش، رضی‌الدین علی بن علی است که در نام، کنیه و لقب، با پدرش، اشتراک داشته است. بنابر گزارش‌های تاریخی قبر سید بن طاووس که پدر رضی‌الدین علی بن علی است در حرم امام علی(ع) قرار دارد. ۱ - معرفی ابن طاوس پدرخاندان آل‌طاووس از خاندان‌های علمی شیعه و سادات علوی است که تعدادی از شخصیت‌های این خاندان، به‌ویژه در سده هفتم هجری در عراق، از جایگاه علمی مهمی برخوردار بودند. نسب آنها از سوی پدر، به امام حسن مجتبی(ع) و از سوی مادر، به امام زین‌العابدین(ع) می‌رسید. سید رضی‌الدین ابوالقاسم علی بن موسی بن جعفر، مشهور به سید بن طاووس، از مشهورترین شخصیت‌های علمی آل طاووس است. او در سال ۵۸۹ ه. ق، در حله به دنیا آمد. مادرش، دختر شیخ ورّام بن ابی‌فراس حلی و مادر پدرش دختر شیخ طوسی بود. دوران کودکی و جوانی را در زادگاهش، به فراگیری دانش گذراند و سپس به بغداد رفت و حدود پانزده سال، در آن شهر زیست و سپس در روزگار مغولان، بار دیگر به بغداد بازگشت. او با مستنصر، خلیفه عباسی، روابط حسنه‌ای داشت؛ به‌طوری‌که خلیفه به او، منصب قضاوت و نقابت علویان عراق را پیشنهاد کرد؛ اما او نپذیرفت. او در زمان حمله مغولان به عراق، با توجه به موقعیت ویژه خود تلاش کرد تا در حد امکان، از ویرانی و خونریزی آنها جلوگیری کند. ۲ - محل مقبره ابن طاووس پدربه گزارش مؤلف کتاب الحوادث الجامعه، سید بن طاووس در سال ۶۶۴ ه. ق، در سن ۷۳ سالگی، درگذشت و پیکرش به حرم مطهر امام علی(ع) انتقال یافته و در آنجا، به خاک سپرده شد. [۲]
ابن فوطی بغدادی، عبدالرزاق بن احمد، الحوادث الجامعة، ص۲۵۵.
افزون بر این گزارش تاریخی معتبر که از یک نویسنده معاصر سید بن طاووس است، او خود در یکی از آثارش، اشاره کرده است که در زمان حیات خود، محل قبر خود را کنار جدّش، امیرمؤمنان علی(ع)، تعیین کرده است تا پس از وفات، در آنجا به خاک سپرده شود. سخن وی در این‌باره، چنین است: «کنت مضیت بنفسی واشرت الی من حفر لی قبراً کما اخترته فی جوار جدّی ومولای علی بن ابی‌طالب متضیفاً ومستجیراً ووافداً وسائلًا وآملًا متوسلًا بکل ما یتوسل به احد من الخلائق الیه». [۳]
سید بن طاووس، علی بن موسی، کشف المحجة، ص۳۱.
۳ - معرفی ابن طاوس پسرسید رضی‌الدین علی، فرزند سید بن طاووس، از علما و محدثان شیعه، به شمار می‌آید و از پدر خود و نیز خواجه نصیرالدین طوسی و سیدمحمد بن معیه، روایت کرده است. او پس از درگذشت برادر بزرگ‌تر خود، صفی‌الدین محمود، در سال ۶۸۰ ه. ق، منصب نقابت علویان را برعهده گرفت. از وی اثری به نام «زوائد الفوائد»، به عربی به‌جا مانده است که بیشتر مطالب آن، برگرفته از کتاب سه جلدی پدرش «الاقبال لصالح الاعمال» است. [۵]
دائرةالمعارف تشیع، ج۲، ص۳۴۰.
۴ - محل مقبره ابن طاووس پسردرباره تاریخ بنای اولیه زیارتگاه، اطلاع دقیقی در دست نیست. مساحت فعلی زیارتگاه، حدود ۱۶۰۰ مترمربع است. ورود به اتاق مقبره، با عبور از حیاط سرپوشیده‌ای، امکان‌پذیر است. اتاق مقبره به شکل مربع است و قبر، میان آن قرار دارد که بر آن، ضریح چوبی مشبکی نصب شده است. بر فراز اتاق مقبره، گنبد بزرگی وجود دارد که دارای پوشش کاشیکاری مزین به اسامی ائمه معصوم(ع) است. آخرین بازسازی بنای زیارتگاه، پس از سقوط نظام صدام در سال ۲۰۰۳ م، صورت گرفته است که در جریان آن، مسجدی نیز کنار زیارتگاه، ساخته شده است. [۶]
الجد، حیدر، مراقد آل طاووس فی الحلة، ینابیع، العدد ۲۳، ص۴۹.
بنابراین، انتساب قبری به سید بن طاووس در حله، پذیرفتنی نیست. اما سیدحسن صدر در کتاب «تحیة اهل القبور بما هو ماثور»، ابراز عقیده نموده است که قبر منسوب به وی در حله، در واقع قبر فرزندش، رضی‌الدین علی بن علی است که در نام، کنیه و لقب، با پدرش، اشتراک داشته است. [۷]
بحرانی، یوسف بن احمد، لؤلؤة البحرین، ص۲۳۲ (پاورقی از مصحح).
۵ - پانویس
۶ - منبعزیارتگاههای عراق، محمدمهدی فقیه بحرالعلوم، ج۲، ص۶۲-۶۳ برگرفته از مقاله «مقبره ابن طاووس (رضی‌الدین)». رده‌های این صفحه : سید بن طاووس | مقبره علمای شیعه در عراق
|