مقالات فقهیة (کتاب)کتاب « مقالات فقهية: بحوث استدلالية في قضايا فقهية معاصرة» مجموعه مقالاتى است در زمينه مسائل مستحدثه برخى از ابواب فقهى مانند: ذبح با وسايل و امكانات جديد، ضمانت كاهش قيمت نقد اجناس، حكم مفسد فی الأرض ، انواع ديه و ميزان قدرت حاكم اسلامى بر عفو مجازات مجرمان كه توسط آيت الله سید محمود هاشمی شاهرودی ، به نگارش درآمده است. ۱ - درباره مؤلفآيه اللّه سید محمود هاشمی فرزند مرحوم آيه اللّه سيد على حسينى شاهرودى از سلسله سادات حسينى شاهرود است كه در مرداد سال ۱۳۲۷ ه. ش در شهر نجف و در بيت علم و دانش ديده به جهان گشود. وى تحصيلات ابتدايى را در مدرسه علوى- كه مخصوص ايرانيان مقيم نجف اشرف بود- به پايان برده و در همان سن نوجوانى تحصيلات حوزوى را آغاز نمود. از آنجا كه وى از نبوغ علمى و استعدادى سرشار در فراگيرى علوم حوزوى برخوردار بودند در اندك زمان ممكن، دروس مقدمات و سطح را با موفقيت به پايان رسانيده به حوزه درس خارج فقها و مراجع نامدار آن زمان پيوستند. ايشان با حضور در محضر درس خارج فقه و اصول حضرت آيه اللّه العظمى شهيد سید محمد باقر صدر ( ره)، حضرت آيه اللّه العظمى امام خمینی ( ره) و حضرت آيه اللّه العظمى خوئى، سالها به كسب علم و دانش پرداخت. آیه اللّه هاشمى پس از ورود به ايران خدمت حضرت امام شرفياب و با موافقت ايشان ارتباط ميان نيروهاى خارج از كشور بويژه شهيد صدر و حوزه علمیه نجف اشرف با امام خمينى را به عهده گرفت. برخى كتاب هاى فقهى- اصولى كه در بحثهاى خارج ايشان تدريس شد عبارتند از: حقوق جزا در اسلام ( فقه حدود و تعزيرات) كتاب الخمس( كه در دو جلد تاليف و چاپ شده است) اجاره ، بیع ، قضا، مضاربه ، شرکت ، مساقاه ، مزارعه ، صوم و... از طرفى ديگر تدريس دو دوره خارج اصول همراه با تاليف تقريرات خارج اصول شهيد صدر در يك مجموعه هفت جلدى تحت عنوان( بحوث فى علم الاصول) يكى ديگر از كارها و خدمات علمى ايشان طى سالهاى گذشته است. ۲ - انگيزه تأليف هدف نگارنده از تأليف اين كتاب بررسى برخى از مشكلات فقهى و حقوقى متناسب با موضوعات روز است. ۳ - ساختار کتاب نگارنده در شش فصل مجزا به بحث در باره احكام ذبح ، ضمان ، حكم مفسد فى الارض، اقسام دیه ، و ميزان سلطه حاكم اسلامى در عفو جرايم مربوط به حق الناس و حقوق الهى پرداخته و با استفاده از آيات، روايات وديدگاه‌هاى مشهور و رايج در كلمات فقهاى معاصر به تجزيه و تحليل فروعات فقهى مورد بحث در كتاب پرداخته است. [۱]
مقالات فقهية، سيد محمود هاشمى شاهرودى، ج ۱، ص۵ .
۴ - گزارش محتوا در فصل اول كتاب احکام شرعى ذبح با توجه به شرايط روز بيان شده است. در اين راستا نگارنده به مسئله انجام ذبح توسط انسان و نه ابزار آلات اشاره كرده و به برخى از اشكالات موجود در زمينه ذبح توسط ابزار همچون استقبال قبله ، تسمیه ( گفتن بسم الله) و نحوه انجام آن در صورتى كه ذابح انسان نباشد، آلت ذبح وشرط اينكه اين آلت بايد از جنس آهن باشد و اجماع فقها و فتاواى آنان در اين زمينه مورد بحث و بررسى قرار گرفته است. [۲]
مقالات فقهية، سيد محمود هاشمى شاهرودى، ج ۱، ص۹ .
در مبحث بعدى كتاب در باره ضمان كاهش قيمت برخى از اجناس در بازار و اختلاف قيمت جنس نقد و نسيه مى‌باشد كه در اين زمينه نگارنده به ديدگاه‌هاى مختلف فقهى و مناقشه در اين ديدگاه‌ها پرداخته و با استفاده از رواياتى خاص به اين نتيجه مى‌رسد كه بايد اين اختلاف قيمت به نوعى جبران شود. [۳]
مقالات فقهية، سيد محمود هاشمى شاهرودى، ج۱ ، ص۶۵ .
در ادامه به توسعه مصداق مفسد فى الارض پرداخته و بر اين باور است كه محاربه تنها سلاح به دست گرفتن نيست و مجرد افساد و اعمال قدرت براى تضييع حقوق ديگران محاربه است چرا كه باعث سلب امنیت از جامعه مى‌شود. [۴]
مقالات فقهية، سيد محمود هاشمى شاهرودى، ج ۱، ص۱۰۱ .
در اين راستا نگارنده با استفاده از آيات، روايات و كلمات فقها به تبيين مفهوم و مصداق محاربه با خدا و پیامبر صلی الله علیه و آله و افساد در روى زمين پرداخته و موضوع اجراى حد را در مورد مفسد فى الارض بررسى نموده است. مقدار ضمانت شخص جانى از خسارت‌هاى وارده بر مجنى عليه و بررسى قواعد عمومى ضمان و موارد استدلال از روايات ديه و ارث مبنى بر جبران شدن ضررهاى مالى بر مجنى عليه از مباحث ديگرى است كه مورد تجزيه وتحليل فقهى قرار گرفته است. [۵]
مقالات فقهية، سيد محمود هاشمى شاهرودى، ج۱ ، ص۱۰۴ .
اقسام شش گانه ديه و تخيير و تعيين آنها و جواز قرار دادن بدل از اين اقسام شش‌گانه و ميزان اختيارات حاكم اسلامى در بخشش حقوق الهى و حق الناس و تعزيرات از مباحث پايانى كتاب است كه نگارنده با بهره گيرى از روايات و فتاواى فقهاى معاصر به بحث در باره آنها پرداخته است.در پايان كتاب فهرست تفصيلى از مندرجات و منابع مورد استفاده نگارنده درج شده است. [۶]
مقالات فقهية، سيد محمود هاشمى شاهرودى، ج۱ ، ص۱۱۳ .
۵ - پانویس
۶ - منبعنرم افزار جامع فقه أهل البيت عليهم السلام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. رده‌های این صفحه : کتاب شناسی | کتب فقهی شیعه
|