محمد‌مهدی کجوری شیرازی«حاج شیخ محمد‌مهدی مجتهد کجوری شیرازی» علامه ذوالفنون، جامع معقول و منقول و از بزرگان علم و تقوی و فضیلت دارالعلم شیراز است. ۱ - معرفی اجمالیوی در شهر کجور از توابع مازندران متولد شد و برای تکمیل تحصیلات به عتبات رحلت کرد. در حدود سال ۱۲۵۰ ق در شهر مقدس کربلا مقیم شد و در از محضر پر فیض صاحب ضوابط بهره برد. در سال ۱۲۵۹ ق به درخواست مردم شیراز از صاحب ضوابط، به شیراز هجرت نمود و به تالیف، تدریس و رتق و فتق امور شرعی مردم پرداخت. وی نزدیک به ۳۵ سال در شیراز به حوزه علمیه و مردم خدمت نمود و در سال ۱۲۹۳ ق، دعوت حق را لبیک گفت و در آرامگاه حافظیه ، مدفون گردید. سال تولد ایشان، بنا بر مشهور، ۱۲۱۷ ق است. این شهرت بر اساس گفته ایشان در پایان جلد چهارم شرح فرائد الاصول می‌باشد ولی در یک نسخه خطی موجود در کتابخانه شاهچراغ علیه‌السّلام که یادداشتهای پراکنده‌ای در علم نجوم و هیئت، به خط ایشان نوشته شده، بالای یک نماد نجومی، آمده است: «طالع ولادت مهدی الکجوری در شب یکشنبه ششم شهر جمادی الاولی دو ساعت گذشته سنه ۱۲۲۲.» ۲ - اساتیدعلاقه و ارتباط طرفینی علامه کجوری و صاحب ضوابط، فراتر از مقوله استاد و شاگردی بود. علامه کجوری یک دوره تقریرات اصول صاحب ضوابط را در سال‌های ۱۲۵۰ و ۱۲۵۱ ق نوشته، همچنین کتاب نتایج الافکار استاد را مفصلا شرح کرده، در مجالس و محافل علمی ملازم استاده بوده، به توصیه ایشان به شیراز آمده و ارتباط خویش را با استاد در غربت نیز قطع ننموده است. در حدود سال ۱۲۵۴ با نوشتن شرحی بر کتاب «الاجازه و الصلاه شرایع الاسلام» و ارائه به استاد، پس از بررسی از سوی استاد، به کسب اجازه اجتهاد از صاحب ضوابط نائل می‌گردد. متن اجازه اجتهاد ، به خط صاحب ضوابط، بر روی برگ اول شرح مذکور نوشته شده و در کتابخانه شاهچراغ علیه‌السّلام شیراز نگهداری می‌شود. ایشان قبل از هجرت به کربلا و اقامت در جوار مرقد اباعبدالله علیه‌السّلام ، در نجف اشرف از محضر صاحب جواهر بهره برده است. ایشان در تالیفاتش، خصوصا شرح کتاب بیع شرایع الاسلام ، بارها از صاحب جواهر با عنوان «استاذنا» نام برده است. متاسفانه اطلاعی از دوران تحصیلات مقدماتی ایشان در دست نیست، به خصوص از کیفیت تحصیل و اساتید ایشان در رشته ریاضیات و نجوم ، در حالیکه ایشان، استاد این علوم بوده و در شیراز آنها را تدریس می‌کرده‌اند. ۳ - شاگردانحضور ایشان در شیراز موجب رونق علمی در این شهر شده و تعداد زیادی از اهل علم و دانش، در جلسه درس ایشان حاضر می‌شدند. ایشان علاوه بر فقه و اصول ، به تدریس ریاضیات و هیئت نیز اشتغال داشته است. در زیر نام تعدادی از شاگردان ایشان که هر یک از بزرگان شیراز می‌باشند، همراه با مختصری از زندگی ایشان، آمده است: ۱- میرزا ابوطالب نواب ، فرزند حاج شیخ علی اکبر نواب. ۲- حاج شیخ محمد حسین شیخ الاسلام متولد ۱۲۵۱ ق در شیراز. ۳- میرزا ابوطالب رضوی فرزند حاجی سید میرزا، متولد ۱۲۵۱ ق. ۴- میرزا محمد حسین صالح حسینی ، فرزند حاجی میرزا علی نقی صالح. ۵- سید حسن حسینی فائی، مؤلف کتاب «فارسنامه ناصری». ۶- میرزا ابوالحسن حسنی حسینی دستغیب فرزند میرزا احمد. علامه کجوری از مصادیق بارز فقیهان و دانشمندان پرکار و پرتلاش بوده که هیچگاه از تالیف، استنساخ ، کتابت و تحریر دست نکشیده است. در حالیکه دارای عائله زیادی بوده و گرفتاری‌های زیادی همچون تنگدستی در طول ایام تحصیل، او را رنج می‌داده، ولی همواره تحصیل، تدریس و تالیف را بر هر کاری مقدم داشته است. ایشان تالیفات خویش را بیش از دوبار تحریر کرده و در دفعات متعدد، آنها را مطالعه کرده و تصحیحات و تعلیقات جدیدی بر آنها افزوده است. یکی از کارهای که نشانگر ذوق و سلیقه ایشان نیز می‌باشد، نوشتن نکات مهم زندگی شخصی و مطالب و وقایع تاریخ زمان خویش، بر بالای بعضی از برگ‌های تالیفات و تقریرات بوده که گوشه‌هایی هرچند اندک، از زندگی و وقایع روزگار ایشان را روشن نموده است. ۴ - آثارفهرست تالیفات ایشان که در زیر آمده است، بر اساس نسخه‌های خطی موجود در کتابخانه شاهچراغ علیه‌السّلام و کتاب‌های چاپ شده ایشان می‌باشد: ۱- اصول فقه ؛ یک دوره مفصل اصول فقه که بخش‌هایی چون مبحث « استصحاب » و « اجتهاد و تقلید » آن موجود است. ۲- تقریرات اصول فقه . ۳- حاشیه بر نتایج الافکار . ۴- رساله عملیه. ۵- شرح شرایع الاسلام. ۶- شرح فرائد الاصول. ۷- شرح نتایج الافکار. ۸- فقه استدلالی. ۹- فوائد الرجال . ۱۰- هدایه العباد الی طریق الرشاد . ۵ - منبعنرم افزار جامع اصول فقه، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. |