محمد بن محمود ماتریدیمحمد بن محمود ماتریدی (متوفای ۳۳۳ق)، معروف به ماتریدی، از پیشوایان علم کلام در قرن چهارم هجری قمری بود. ۱ - معرفی اجمالیابومنصور، محمد بن محمود، معروف به ماتریدی، منسوب به ماترید، محلّه‌ای از سمرقند واقع در ماوراءالنهر، از پیشوایان علم کلام است. نظریات خود در عقاید را بر پایه روایاتی قرار داده که از ابوحنیفه نقل شده است. او دلایل شرعی را با دلایل عقلی، منطقی و براهین یقین اثبات می‌کند. او حاکمیت عقل را در سایه نقل می‌داند. این در حالی است که اشاعره، بر نقل متکی بود، سپس به برخی از تاویلات پرداخته‌اند و معتزله به عقل اعتماد می‌کرد؛ گرچه با ظاهر نقل، مخالف باشد؛ یعنی آنان هر نصّی را به مقتضای حکم عقل تفسیر می‌کنند. بنابراین، ماتریدی‌ها به معتزله نزدیک ترند تا به اشاعره. ماتریدی درباره موضوعاتی که متعرض شده، کتاب‌های زیادی تالیف کرده است؛ از جمله: کتاب‌های تاویل القرآن؛ ماخذ الشرائع؛ الجدل؛ التوحید؛ الردّ علی القرامطة و اوهام المعتزله. [۲]
حمّود، محمد جمیل، الفوائد البهیه، ص۱۹۵.
[۳]
طاش کبری‌زاده، احمد بن مصطفی، مفتاح السعاده، ج۲، ص۲۱.
[۵]
مجلّة العربی، سال ۱۹۶۴، ش۷۲، ص۲۰۱.
۲ - پانویس
۳ - منبععبدالسلام ترمانینی، رویدادهای تاریخ اسلام، ترجمه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ج۲، ص۲۳۵. |