غلام‌یحیی بن نجم‌الدین بارهوی بهاریبهاری، (ملاّ) غلام یحیی بن نجم الدین بارهوی، از عرفا و علمای هندی در قرن دوازدهم است. ۱ - محل و زمان تولددر روستای باره، از توابع ایالت بِهار، متولد شد. از تاریخ تولد او اطلاع دقیقی در دست نیست، اما از کتاب وی، لِواء الهدی فی اللّیل و الدُّجی '، چنین برمی آید که تاریخ ولادتش در حدود ۱۰۶۰ بوده باشد. ۲ - تحصیل و حفظ قرآنکتابهای درسی مقدماتی را در مدرسه های مختلف خواند و در مدرسه منصوریه، در محضر مولانا باب الله جونپوری، تحصیل خود را تکمیل و قرآن مجید را از بر کرد. در محضر شیخ بدرالعالم ساداموی به « طریقت » راه یافت. ۳ - تدریس در لکنهومدرسِ مدرسه لکهنو شد و مدت‌ها به این کار اشتغال داشت؛ سپس به دهلی رفت و نزد میرزا مظهر جانجانان، به کسب طریقت نقشبندیه نایل آمد. ۴ - ترک علوم ظاهری و عقلیاو بعد از پنج سال خدمت به میرزا، جانشینش شد، سپس به لکهنو بازگشت و آن‌جا در زاویه شیخ پیر محمد لکهنوی، نزدیک مسجد شیخ محمود قلندر، مقیم شد و نه تنها تدریس علوم ظاهری را کنار گذاشت بلکه علوم عقلی را هم به فراموشی سپرد. [۱]
عبدالحی حسنی، نزهة الخواطر و بهجة المسامع و النواظر، ج۶، ص۲۱۷ـ ۲۱۸، حیدرآباد دکن ۱۳۹۸/۱۹۷۸.
[۲]
غلام علی دهلوی، مقاماتِ مظهری، ج۱، ص۴۱۶ـ۴۱۹، تحقیق و تعلیق و ترجمه محمد اقبال مُجدّدی، لاهور ۱۹۸۳.
۵ - دروس نظامیهاز آثار او دو رساله بسیار مشهور است (که در برنامه درسی ملانظام الدین لکهنوی معروف به دروس نظامیه تدریس می‌شود). ۶ - زمان درگذشتوی در زمان حیات مرشد خود، میرزا مظهرجانجانان از دنیا رفت، سال وفاتش ۱۱۲۸ است. [۳]
رحمان علی، تذکره علمای هند، ج۱، ص۱۵۹، لکهنو ۱۹۱۴.
(اما حسنی [۴]
عبدالحی حسنی، نزهة الخواطر و بهجة المسامع و النواظر، ج۶، ص۲۱۸، حیدرآباد دکن ۱۳۹۸/۱۹۷۸.
سال وفات وی را ۱۱۸۰ دانسته که با سال تولد مرشدش در ۱۱۱۱ یا ۱۱۱۳ [۵]
عبدالحی حسنی، نزهة الخواطر و بهجة المسامع و النواظر، ج۶، ص۵۳، حیدرآباد دکن ۱۳۹۸/۱۹۷۸.
سازگاری دارد).
۷ - محل دفنملابهاری در محوطه آرامگاه مخدوم شرف الدین احمد بهاری به خاک سپرده شد. [۶]
رحمان علی، تذکره علمای هند، ج۱، ص۱۵۹، لکهنو ۱۹۱۴.
[۷]
عبدالحی حسنی، نزهة الخواطر و بهجة المسامع و النواظر، ج۶، ص۲۱۸، حیدرآباد دکن ۱۳۹۸/۱۹۷۸.
۸ - آثار و تالیفاتآثار او عبارت است از: ۱) حاشیه شرح سُلَّم العلوم، اثر ملا احمد علی سندیلوی؛ ۲) لواء الهدی فی اللیل و الدجی که حاشیه ای است بر شرح الرسالة القطبیة محمد زاهد هروی. (یکی از اینها در ۱۱۹۶ و با چاپ سنگی در کانپور در ۱۲۸۷ به چاپ رسیده است)؛ ۳) کلمة الحق که در آن به توضیح شاه ولی الله در تطبیق وحدت وجود بر وحدت شهود اعتراض کرده است؛ ۴) حاشیه فارسی بر شرح آداب المریدین که متن نوشته عبدالقاهر سهروردی است [۸]
احمد منزوی، فهرست مشترک نسخه‌های خطی فارسی پاکستان، ج۳، ص۱۲۲۲، اسلام آباد ۱۳۶۲ـ ۱۳۷۰ ش.
۵ (حاشیه‌ای بر شرح الهدایة صدرالمتألّهین ).
۹ - فهرست منابع(۱) محمدحسین آزاد، آب حیات، لاهور ۱۹۰۰، ص ۱۳۴ به بعد (داستان بیعت با میرزا مظهر جانجانان). (۲) عبدالحی حسنی، نزهة الخواطر و بهجة المسامع و النواظر، حیدرآباد دکن ۱۳۹۸/۱۹۷۸. (۳) غلام علی دهلوی، مقاماتِ مظهری، تحقیق و تعلیق و ترجمه محمد اقبال مُجدّدی، لاهور ۱۹۸۳. (۴) رحمان علی، تذکره علمای هند، لکهنو ۱۹۱۴. (۵) یوسف الیان سرکیس، معجم المطبوعات العربیة و المعربة، قاهره ۱۳۴۶/۱۹۲۸. (۶) احمد منزوی، فهرست مشترک نسخه‌های خطی فارسی پاکستان، اسلام آباد ۱۳۶۲ـ ۱۳۷۰ ش؛ ۱۰ - پانویس
۱۱ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «بهاری(ملا)»، شماره۲۱۹۵. رده‌های این صفحه : مقالات دانشنامه جهان اسلام
|