عیسی بن صبیح مردارعیسی بن صبیح مردار (م ۲۲۶ق)، از بزرگان و برجستگان معتزله قرن سوم هجری قمری در بغداد بود. ۱ - معرفی اجمالیابوموسی عیسی بن صبیح مردار بصری، ابوموسی همدم بشر بن معتمر، از بزرگان و رؤسای معتزله بود و از او علم آموخت و خود نیز از بزرگان و برجستگان معتزله بصره و کسی بود که در بغداد اعتزال را آشکار ساخته و این مذهب را انتشار داد. [۴]
ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۲۰۶.
کسانی مانند جعفر بن حرب ثقفی، جعفر بن مبشر همدانی، ابوزفر و محمد بن سوید از شاگردان وی به‌شمار می‌روند. ابوموسی فردی زاهد بود، تا آنجا که او را راهب معتزله می‌نامیدند. او همچون دیگر معتزلیان بغداد، قائل به برتری امام علی (علیه‌السّلام) بر ابوبکر بود و عقاید باطلی هم داشت از جمله اینکه می‌گفت: بشر می‌تواند از نظر نظم، کتابی همانند قرآن یا بهتر از آن به وجود آورد. مرداریه گروهی از معتزله‌اند که به وی منسوب‌اند. سرانجام وی در سال ۲۲۶ق درگذشت.۲ - تالیفاتعیسی بن صبیح آثار زیر را بر جای گذاشت: التوحید، الرد علی المجبره، العدل، المسائل و الجوابات، اللطف، الرد علی النصاری، کتاب علی ابی قرة النصرانی، الرد علی الملحدین، التعدیل و التجویز، کتاب علی الاحبار و المجوس فی العدل و التجویز، الرد علی الجهمیه، اصول الدین، المخلوق علی النجّار، العدل، علی المجبره کلام اهل العلم و اهل الجهل، التعلیم، البدل علی النجار المعرفه علی ثمامه المعرفه علی الشحام خلق القرآن القدرة علی الظلم علی النظام ما جری بینه و بین البصریین فنون الکلام، کتاب علی اصحاب اجتهاد الرای العدل ماسئل عنه المجبره التغنم جواب، کتاب التوبه، النصیحه من قال بتعذیب الاطفال، الدیانه، التوبه، الاقتصاد، اخبار القرآن و المسترشدین. [۸]
ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۲۰۶.
[۱۲]
مهدی لدین الله، احمد بن یحیی، طبقات المعتزله، ص۷۱.
۳ - پانویس
۴ - منبع• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۵۹۷، برگرفته از مقاله «عیسی مردار». |