علان شعوبیعلاّن بن مقصود شعوبی (زنده در ۲۱۸ق)، از روایت‌گران مشهور اخبار و انساب عرب قرن سوم هجری قمری در بغداد بود. ۱ - معرفی اجمالیعلاّن بن مقصود ورّاق شعوبی، اصالتاً ایرانی بود و در بغداد سکونت داشت. وی به انساب و معایب و مفاخر افراد و قبایل عرب اطلاع گسترده‌ای داشت و از روایت‌گران مشهور اخبار و انساب عرب عصر خویش به‌شمار می‌رفت. علاّن گرایشات شعوبی داشت و قوم عجم را به عرب برتری می‌داد. او زمانی به برامکه پیوست و در بیت الحکمه برای هارون الرشید (خلافت ۱۷۰-۱۹۳ق)، مامون (خلافت ۱۹۸-۲۱۸ق) و برامکه به استنساخ کتاب‌ها پرداخت و بنا بر قولی، دکّانی داشت و به داد و ستد اشتغال داشت. تاریخ درگذشت علاّن در دست نیست، اما تا سال ۲۱۸ق زنده بوده است. وی دارای آثار و تالیفات متعددی همچون الخلبه (الحلیه)، کتاب المیدان که در آن اعراب را هتک کرده و به معایب بسیاری از افراد و طوایف عرب پرداخته و ابن ندیم همه را به تفصیل آورده است، کتاب فضائل کنانه، المناظره، فضائل ربیعه، نسب تغلب بن وائل و کتاب نسب النمر بن قاسط می‌باشد. [۹]
سزگین، فؤاد، تاریخ التراث العربی، ج۲، ق۱، ص۹۷.
۲ - پانویس۳ - منبع• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۵۲۰، برگرفته از مقاله «علاّن شعوبی». |