زمان تقریبی مطالعه: 3 دقیقه
 

عبدالعزیز بن یحیی کنانی




عبدالعزیز بن یحیی کنانی (م ۲۲۱ ق)، از محدثان اهل سنت قرن سوم قمری بود. دو کتاب الوحیده و رسالة فی خلق القرآن اثر او است.


۱ - معرفی اجمالی


ابوالحسن عبدالعزیز بن یحیی بن عبدالملک کنانی مکی، ملقب به غول، به خاطر چهره زشت و سیاهش، به «غول» ملقب شده بود
[۱] سبکی، تاج الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۲، ص۱۴۴.    
و این چهره موجب تمسخر او نیز بود، هر چند او علم و دینش را به رخ دیگران می‌کشید.
کنانی از شاگردان محمد بن ادریس شافعی بود و فقه را نزد وی آموخت و به همدمی با او شهرت یافت. سفری نیز با وی به یمن داشت. از کسانی چون سفیان بن عیینه، هشام بن سلیمان مخزومی، عبدالله بن معاذ صنعانی و دیگران حدیث شنید. وی فردی محدث، فقیه، فاضل و عالم بود. در ایام خلافت مامون (خلافت ۱۹۸-۲۱۸هـ) به بغداد سفر نمود و با بشر مریسی، از بزرگان مرجئه درباره خلق قرآن مناظره نمود.
[۲] خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۱۲، ص۲۱۲.    
[۳] زرکلی، خیر الدین، الاعلام ج۴، ص۲۹.    
ابوالعیناء محمد بن قاسم بن خلاد، حسین بن فضل بجلی و ابوبکر یعقوب بن ابراهیم بجلی از جمله کسانی هستند که از او روایت کرده‌اند.
[۴] سبکی، تاج الدین، طبقات الشافعیة الکبری ج۲، ص۱۴۴.    
[۵] مزی، جمال الدین، تهذیب الکمال ج۱، ص۲۲۰.    
[۶] ذهبی، شمس الدین، تاریخ الاسلام، ج۱۷، ۲۵۶    


۲ - آثار


کنانی را دارای تالیفات بسیار دانسته، ولی تنها از کتاب الحیده او نام برده‌اند که متن آن مناظره‌ای است که بین او و بشر مریسی انجام شده است،
[۷] ابن الندیم، الفهرست (الندیم)، ص۲۳۰.    
[۸] خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۱۲، ص۲۱۲.    
[۹] فاسی، محمد بن أحمد، العقد الثمین ۵/۴۶۶.    
[۱۰] ذهبی، شمس الدین، العبر ج۱، ص۳۴۱.    
گرچه ذهبی انتساب این اثر را به او صحیح نمی‌داند.
[۱۱] ذهبی، شمس الدین، میزان الاعتدال ج۲، ص۶۳۹.    
همچنین رسالة فی خلق القرآن
[۱۲] ریاض زادده، اسماء الکتب، ص۱۵۹.    
به او منسوب است که به نظر می‌رسد همان کتاب الحیده باشد، چون مجموع این دو عنوان برای یک کتاب آمده است.
[۱۳] کحالة، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۵، ص۲۶۳.    


۳ - وفات


ابوالحسن سرانجام در سال ۲۲۱ ق
[۱۴] ابن الجوزی، المنتظم، ج۱۱، ص۶۷    .
و به نقلی در حدود ۲۴۰ ق درگذشت.
[۱۵] صفدی، صلاح الدین، الوافی بالوفیات، ج۱۸، ص۳۴۸.    
[۱۶] ابن عماد حنبلی، شذرات الذهب، ج۳، ص۱۸۳.    
[۱۷] خزرجی، صفی الدین، خلاصة تهذیب تهذیب الکمال ص۴۸۲.    
[۱۸] بابانی، اسماعیل، هدیة العارفین، ج۱، ص۵۷۵.    
[۱۹] اسنوی، عبدالرحیم، طبقات الشافعیه (اسنوی)، ج۱، ص۳۱.
[۲۰] فیروزاباذی شیرازی، ابو إسحاق، طبقات الفقهاء، ص۱۰۳.    


۴ - پانویس

 
۱. ↑ سبکی، تاج الدین، طبقات الشافعیة الکبری، ج۲، ص۱۴۴.    
۲. ↑ خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۱۲، ص۲۱۲.    
۳. ↑ زرکلی، خیر الدین، الاعلام ج۴، ص۲۹.    
۴. ↑ سبکی، تاج الدین، طبقات الشافعیة الکبری ج۲، ص۱۴۴.    
۵. ↑ مزی، جمال الدین، تهذیب الکمال ج۱، ص۲۲۰.    
۶. ↑ ذهبی، شمس الدین، تاریخ الاسلام، ج۱۷، ۲۵۶    
۷. ↑ ابن الندیم، الفهرست (الندیم)، ص۲۳۰.    
۸. ↑ خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۱۲، ص۲۱۲.    
۹. ↑ فاسی، محمد بن أحمد، العقد الثمین ۵/۴۶۶.    
۱۰. ↑ ذهبی، شمس الدین، العبر ج۱، ص۳۴۱.    
۱۱. ↑ ذهبی، شمس الدین، میزان الاعتدال ج۲، ص۶۳۹.    
۱۲. ↑ ریاض زادده، اسماء الکتب، ص۱۵۹.    
۱۳. ↑ کحالة، عمر رضا، معجم المؤلفین، ج۵، ص۲۶۳.    
۱۴. ↑ ابن الجوزی، المنتظم، ج۱۱، ص۶۷    .
۱۵. ↑ صفدی، صلاح الدین، الوافی بالوفیات، ج۱۸، ص۳۴۸.    
۱۶. ↑ ابن عماد حنبلی، شذرات الذهب، ج۳، ص۱۸۳.    
۱۷. ↑ خزرجی، صفی الدین، خلاصة تهذیب تهذیب الکمال ص۴۸۲.    
۱۸. ↑ بابانی، اسماعیل، هدیة العارفین، ج۱، ص۵۷۵.    
۱۹. ↑ اسنوی، عبدالرحیم، طبقات الشافعیه (اسنوی)، ج۱، ص۳۱.
۲۰. ↑ فیروزاباذی شیرازی، ابو إسحاق، طبقات الفقهاء، ص۱۰۳.    


۵ - منبع


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۴۴۸، برگرفته از مقاله «عبدالعزیز بن یحیی کنانی».


رده‌های این صفحه : درگذشتگان سال 221 (قمری) | درگذشتگان سال 240 (قمری) | شاگردان محمد بن ادریس شافعی | محدثان اهل‌سنت قرن 3 (قمری)




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.