صحیح و اعمصحیح و اعم از مباحث اصولی می‌باشد. ۱ - تعریفصحیح و اعم عبارت است از وضع الفاظ عبادات و معاملات برای خصوص معنای صحیح آنها یا اعم از صحیح و فاسد. ۲ - کاربرداز آن در مباحث الفاظ اصول فقه سخن گفته‌اند. ۳ - مراد از الفاظ عباداتآیا مراد از الفاظ عبادات، همچون صلات و زکات ، و معاملات از قبیل بیع در کاربرد شارع ، معنای صحیح آن است؛ یعنی عبادت و معامله‌ای که اجزا و شرایط آن تام می‌باشد؛ به گونه‌ای که به کار بردن لفظ در معنای ناقص (فاقد جزء یا شرط معتبر) مجاز خواهد بود، یا مراد از آن اعم از صحیح و فاسد است. در نتیجه اطلاق آن بر فرد ناقص نیز حقیقت خواهد بود؟ اصولیان اختلاف نظر دارند. ۴ - ثمره بحثثمره بحث در تمسک به اصالة الاطلاق ظاهر می‌شود. بنابر قول اعمی، در صورت شک در معتبر بودن قید یا شرطی در مأموربه، مانند شک در جزئیت سوره برای نماز ، برای نفی قید یا شرط به اصالة الاطلاق تمسک می‌کنیم؛ چون فرض این است که عنوان صلات بر فاقد سوره نیز صادق است و تنها در معتبر بودن قید شک داریم که با اصالة الاطلاق نفی می‌شود؛ لیکن بنابر قول صحیحی، علاوه بر شک در صحّت نماز، صدق عنوان صلات بر مصداق فاقد سوره نیز مشکوک است. بنابر این، نمی‌توان به اصالة الاطلاق تمسک کرد؛ بلکه باید به مقتضای اصل احتیاط یا برائت بنابر اختلاف دیدگاهها در مسئله عمل نمود البته ثمره یاد شده تنها در الفاظ عبادات ظاهر می‌شود و در الفاظ معاملات تفاوت در خور توجهی میان دو قول وجود ندارد. ۵ - پانویس
۶ - منبعفرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام، زیر نظر آیت‌الله محمود هاشمی‌شاهرودی، ج۵، ص۵۲، برگرفته از مقاله «صحیح و اعم». |