شیخ بهایی (آثار)بهاءالدین محمد بن عزّالدین حسین حارثی عاملی (۹۵۳-۱۰۳۰ یا ۱۰۳۱ ه.ق)، متخلص به بهائی و معروف به شیخ بهایی، فقیه، دانشمند ذوفنون، محدث، حکیم، شاعر و ریاضیدان شیعه در عصر صفویه بود. او در زمینههای گوناگون نظیر: تفسیر، حدیث، فقه، اصول، رجال، فلسفه، دعا، لغت، ریاضی، نجوم، شعر و ادب فارسی و چندین دانش دیگر بیش از ۱۰۰ تالیف دارد که به کتاب جامع عباسی و الاربعون حدیثا میتوان اشاره کرد. ۱ - موضوع تالیفاتشیخ بهائی یكی از پربركتترین علمای جهان اسلام از نظر تالیف و تنوع در آن بوده است برخی تعداد تـالیفات او را با توجه به رسالهها و تحشیهها و تعلیقهها، به عدد ۲۰۰ جلد رساندهاند، ولی تازهترین تـحـقـیـق در این مورد، تلاش و كوشش آقای دكتر محمدباقر حجتی، از اساتیـد محترم دانشگاه تهران است كه به كنفرانس دمشق (در مورد شیخ بهایی) ارائه دادهاند و نـشـریـه الثقافة الاسلامیه در شماره پنجم آن را نشر داده است ایشان بر حسب تتبع و تفحص كاملی كـه داشتـه اسـت، تعداد آنها را ۱۲۳ جلد اعلام میكند و بر حسب دستهبندی كه دارد، مینویسد. [۵]
غضبان، سید جعفر، فلاسفه شیعه، ص۴۲۹.
۱.۱ - فقه- اثنی عشریات خمس: ـ نماز ـ زكات ـ روزه ـ حج. ـ پاسخ سؤال شاه عباس. ـ پاسخ سؤالات شیخ صالح جابری. ـ اجوبه مسائل جزائریه. ـ احكام سجود و تلاوت. ـ جامع عباسی. ـ جواب مسائل شیخ جار. ـ حاشیه بر ارشاد الاذهان علامه حلی. ـ حاشیه بر قواعد علامه. ـ حاشیه بر قواعد شهید اول. ـ حاشیه بر احکام الشریعه علامه حلی. ـ الحبل المتین. ـ الحریریه. ـ الذبیحیه. ـ شرح فرائض نصیریه خواجه نصیرالدین طوسی. ـ فرائض بهائیه (بخش ارث). ـ قصر نماز در چهار مكان. ـ مسح بر قدمین. ـ مشرق الشمسین و اکسیر السعادتین. ـ رساله فی مباحث الكر. ـ رساله فی القصر و التخییر فی السفر. ـ شرح رساله فی الصوم. ـ شرح من لایحضره الفقیه. ـ رساله فی فقه الصلوه. ـ رساله فی معرفه القبله. ـ رساله فی فقه السجود. ۱.۲ - علوم قرآنیـ حاشیه انوار التنزیل قاضی بیضاوی. ـ حل الحروف القرآنیه. ـ حاشیه کشاف زمخشری. ـ اساله خواجه. ـ تفسیر عین الحیوه. ـ العروه الوثقی. ـ تفسیر آیه شریفه «فاغسلوا وجوهكم و ایدیكم الی الكعبین؛ » كه در اربعین به تفصیل آمده است. ـ تاویل الآیات. ـ اکسیر السعادتین (آیات الاحكام). ۱.۳ - حدیثـ حاشیه كتاب من لایحضره الفقیه. ـ اربعین (كه ترجمه آن توسط نگارنده انجام پذیرفته است). ۱.۴ - ادعیه و مناجاتـ حاشیه بر صحیفه سجادیه. ـ الحدیقه الهلالیه. ـ الحدیقه الاخلاقیه. ـ شرع دعای صباح. ـ مصباح العابدین. ـ مفتاح الفلاح فی عمل الیوم و اللیله. ۱.۵ - اصول اعتقاداتـ اثبات وجود القائم. ـ اجوبه سید زینالدین. ـ الاعتقادیه. ـ مقارنه بین امامیه و زیدیه. ـ وجوب شکر المنعم. ۱.۶ - اصول فقهـ زبدة الاصول. ـ شرح عضدی. ـ حاشیه زبدة الاصول. ـ شرح حاشیه خطائی. ـ الوجیزه. ۱.۷ - رجال و اجازاتـ اجازه او به میرداماد ـ اجازه او به مجدالدین. ـ حاشیه خلاصه الاقوال علامه حلی. ـ حاشیه رجال نجاشی. ـ حاشیه معالم العلما ابن شهرآشوب مازندرانی. ـ طبقات الرجال. ـ الفوائد الرجالیه. ـ الاجازات. ۱.۸ - ادبیات و علوم عربیـ اسرار البلاغه. ـ تخمیس غزل خیالی بخارایی. ـ تهذیب البیان. ـ تعزیت نامه. ـ حاشیه بر المطول تفتازانی. ـ دیوان اشعار فارسی و عربی. ـ ریاض الارواح. ـ شیر و شکر. ـ طوطی نامه (شامل ۲۵۰۰ بیت). ـ فوائد الصمدیه. ـ قصیده در مدح پیامبر خدا (صلیاللهعلیهوآله). ـ الکافیه. ـ كشكول (۵ جلد). ـ لغز الفوائد الصمدیه. ـ لغز القانون. ـ لغز الکافیه. ـ لغز الکشاف. ـ محاسن شعر سیفالدوله. ـ المخلاه. ـ مكتوب او به سید میرزا ابراهیم همدانی. ـ سوانح سفر الحجاز، معروف به مثنوی نان و حلوا. ـ نان و پنیر. ـ وسیله الفوز و الامان فی مدح صاحب الزمان (عجلاللهفرجهالشریف). ـ پند اهل دانش به زبان گربه و موش. ۱.۹ - وقایع الایامـ توضیح المقاصد فی ما اتفق فی ایام السنه. ۱.۱۰ - ریاضیاتـ اسطرلاب. ـ انوار الکواکب. ـ بحر الحساب. ـ التحفه (اوزان شرعی). ـ تحفه حاتمی. ـ تحقیق جهت قبله. ـ تشریح الافلاک. ـ حاشیه تشریح الافلاک. ـ حاشیه شرح التذكره خواجه نصیرالدین طوسی در هیات. ـ حاشیه شرح قاضیزاده روحی. ـ الحساب. ـ حل اشکال عطارد و قمر. ـ خلاصه الحساب و الهندسه. ـ شرح صحیفه. ـ صحیفه در اسطرلاب. ـ استعلام. ـ تقویم شمس با اسطرلاب. ـ القبله، ماهیت و علامات آن. ـ معرفه التقویم. ـ جبر و مقابله. ۱.۱۱ - حكمت و فلسفهـ انکار جوهر الفرد. شیخ بهایی با استناد به ریاضی و هندسه با اقامه ۹ دلیل، جزء لایتجزّی [۷]
معین، محمد، فرهنگ فارسی، ج۱، ص۱۳۷ - ۱۳۸.
(اتم: کوچکترین جزء یک عنصر که با چشم دیده نمیشود و سابقاً آن را جزء لایتجزی میپنداشتند.) را ابطال کرده است.ـ الوجود الذهنی. ـ وحدت وجود. ۱.۱۲ - علوم غریبهـ احکام النظر الی کتف الشاه. ـ رساله جفر. ـ جفر. ـ فالنامه. و چـنـد جـلد كتاب دیگر كه موضوعات آنها مشخص نشده است، مانند: شرح حق المبین، الصراط المستقیم، القدسیه و.... ۲ - پانویس
۳ - منبع• سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «بهاءالدین محمد عاملی»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۱۰/۱۷. • سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «بهاءالدین محمد بن حسین عاملی»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۱۰/۱۷. • دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «بهاءالدین عاملی»، شماره۲۱۵۴. ردههای این صفحه : آثار شیخ بهایی | کتابشناسی شیعه
|