شکایت (منطق)شکایت، یکی از اصطلاحات به‌کار رفته در علم منطق بوده و به‌معنای تقریر خطیب از مضرّات و مفاسد امر واقع شده در گذشته است. ۱ - اقسام خطابهخطابه بر سه نوع است: مشاوَرات، منافَرات و مشاجَرات. ۱.۱ - مشاورههرگاه امری که در اطراف مصالح و مفاسد آن انشای خطابه می‌شود هنوز وجود نیافته باشد و در آینده ممکن است موجود شود، آن خطابه، «مشاوره» خوانده می‌شود و نتیجه آن اذن و ترخیص یا منع و تشنیع است. ۱.۲ - منافرههر گاه امر مورد نظر، در وقت انشای خطابه موجود باشد، آن خطابه «منافره» خوانده می‌شود که یا به قصد اثبات فضیلت و منفعت امر موجود است یا اثبات رذیلت و مضرّت آن. در صورت اول، «مدح» و در صورت دوم، «ذمّ» خوانده می‌شود. ۱.۳ - مشاجرههر گاه خطابه در اطراف امری انشا شود که در گذشته موجود شده است، آن خطابه «مشاجره» خوانده می‌شود.حال اگر آن امر، نافع باشد و خطیب هم منافع آن را تبیین کند و مخاطب نیز نزاعی در آن نداشته باشد، مفاد خطابه، ستایش و سپاس‌گویی از گذشته است، از همین رو خطابه را اصطلاحاً «شکر» می‌گویند، اما اگر آن امر، ضرر داشته باشد و خطیب هم مضرّات و پیامدهای منفی آن را تبیین کند، در این موقع ممکن است مخاطب در صدد نزاع و دفاع برآید. به این سبب، به این قسم خطابه «مشاجرات» یا «خصامیات» می‌گویند. ۲ - توضیح اصطلاحدر قسم اخیر (مشاجَرات)، تقریر خطیب از مضرّات و مفاسد امر مورد نظر را «شکایت» و دفاع مخاطب را «عذر» یا «اعتذار» و خود مخاطب را «معتذر» گویند، اما اگر مخاطب در مقام دفاع برنیاید و به تقریرات خطیب اعتراف کند، مخاطب را «نادم» و اعتراف وی را «استغفار» می‌گویند. [۴]
مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد، ص۳۴۹-۳۵۰.
۳ - مستندات مقالهدر تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است: • مظفر، محمدرضا، المنطق. • مجتهد خراسانی (شهابی)، محمود، رهبر خرد. • حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید. • خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد، اساس الاقتباس. ۴ - پانویس
۵ - منبعپایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «شکایت»، تاریخ بازیابی۱۳۹۶/۱/۲۶. |