شرح الدر النظیمشرح الدر النظیم فی خواص القرآن العظیم اثر عبدالعلی بیرجندی از علمای اعلام، حکیم و منجم می‌باشد. ۱ - معرفی اجمالی مفسرشرح الدر النظیم فی خواص القرآن العظیم اثر شیخ نظام الدین عبدالعلی (م ۹۳۲ یا ۹۳۴ ق) فرزند محمد بیرجندی، از علمای اعلام، حکیم و منجم می‌باشد. اسماعیل پاشا بغدادی به غلط وی را از علمای حنفی ذکر نموده و خیرالدین زرکلی نیز به تبع از بغدادی وی را حنفی مذهب می‌خواند. حال آنکه مفسر از علمای شیعه در عصر صفوی بوده و آثار بسیاری از خود باقی گذاشته است. قسمتی از مؤلفات و مصنفات وی در کتابخانه آستان قدس رضوی محفوظ است. آقابزرگ تهرانی، در طبقات اعلام الشیعه به شرح حال وی پرداخته و مؤلفات وی را در الذریعه یاد کرده است (بیرجندی). ۲ - معرفی اجمالی تفسیرتـفسیر مورد بحث در یک جلد به زبان عربی شرحی است مزجی بر تفسیر الدر النظیم فی فضائل القرآن و الذکر الحکیم که متن از ابوالسعادات عفیف الدین عبداللّه یافعی تمیمی (۶۶۸ - ۷۶۸ ق) است. بیرجندی به شرح الدرالنظیم یافعی پرداخته و متعرض خواص سوره‌ها نیز می‌گردد. در [[|سـوره الاعراف]]، آیه ۱۸۰ (و اللّه الاسماء الحسنی) به تفصیل اسماء و صفات خداوند را یاد کرده است. نسخه‌ای از این تفسیر نزد شیخ احمد سکاکی طبسی بوده که در ترجمه خود از آن نقل می‌نماید. و نسخه مورخه ۱۰۵۳ ق در کتابخانه کاتب ابن سطور در کربلا محفوظ است. [۵]
حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۴۱.
[۶]
کـتـابـخانه جور لیلی علی پاشا، ۲۵.
[۸]
حسینی، سیدمحمدتقی، نور عثمانیه کتبخانه، ص۱۷۱.
[۹]
فکرت، محمدآصف، فهرست الفبائی کتب خطی کتابخانه مرکزی آستانه قدس، ص۱۶.
۳ - پانویس
۴ - منبعسایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «تفاسیر قرن دهم»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۵/۱۱. |