سیدرضی (مزار)مزار سیدرضی، زیارتگاهی است منسوب به سیدرضی، که نزدیک آستان کاظمین قرار دارد. سیدرضی برادر کوچک‌تر سیدمرتضی که نسب‌اش به امام کاظم (علیه‌السّلام) می‌رسد و از علمای مشهور شیعه و گردآورنده کتاب شریف نهج‌البلاغه است و شهرت جهانی‌اش بیشتر به خاطر تدوین کتاب نهج‌البلاغه است؛ علاوه بر نهج‌البلاغه آثار دیگری هم از وی به یادگار مانده است. درباره محل دفن وی اختلاف است ولی امروزه مزاری در نزدیکی آستان کاظمین به وی منسوب است که برخی قرائن آنرا تایید می‌کند. ۱ - معرفی اجمالیابوالحسن محمد بن ابواحمد حسین بن موسی بن محمد بن موسی بن ابراهیم بن امام موسی کاظم (علیه‌السّلام)، مشهور به سیدرضی یا شریف رضی، برادر کوچک‌تر سیدمرتضی و از علمای مشهور شیعه و گردآورنده کتاب شریف نهج‌البلاغه است. پدر وی، ابواحمد حسین بن موسی، از سادات جلیل‌القدر و نقیب سادات در زمان خود بود و مادر وی نیز بانویی جلیل‌القدر از سادات علوی، از نوادگان حسن بن علی، ملقب به الناصر للحق (از امرای دولت علویان طبرستان) بود. وی در بغداد به دنیا آمده و دوران حیاتش مصادف با حاکمیت آل بویه در بغداد بود. شهرت خود را در جهان تشیع، بیشتر از هر چیز وامدار تدوین کتاب شریف نهج‌البلاغه است. سیدرضی در شعر، ادب و نثر عربی، به‌ویژه علم بلاغت، تسلط داشته و افزون بر دیوان شعر و نهج‌البلاغه، از وی در زمینه علم بلاغت و برخی از دیگر علوم زمانه وی، آثار و تالیفاتی به‌جا مانده است از جمله تلخیص البیان فی مجازات القرآن، مجازات الآثار النبویه، حقایق التاویل فی متشابه التنزیل، خصائص الائمه (علیهم‌السّلام)، تعلیق خلاف الفقهاء، تعلیقة فی الایضاح، الزیادات فی شعر ابی‌تمّام، الزیادات فی شعر ابن الحجاج، مختار شعر ابی اسحاق الصابّی و کتاب ما دار بینه و بین ابی اسحاق. ۲ - تاریخ وفات و محل دفنسیدرضی در سن ۴۷ سالگی، در روز یکشنبه، ششم محرم سال ۴۰۶ ه. ق، از دنیا رفت و او را در خانه خود، نزدیک مسجد انباریین در محله کرخ بغداد، به خاک سپردند. گویند سیدمرتضی که طاقت دیدن جنازه برادر و به خاک سپردنش را نداشت، به حرم کاظمین رفت و فخرالملک، وزیر بهاءالدوله دیلمی، بر وی نماز گزارد. ۲.۱ - ادعای ابنعنبهابنعنبه، نسب‌شناس مشهور، ادعا کرده است که تابوت سیدرضی بعداً به حرم امام حسین (علیه‌السّلام) انتقال یافت و نزد پدرش، به خاک سپرده شد و در زمان وی، قبرش آشکار و معروف بوده است. اما او هیچ توضیحی نداده است که چگونه و در چه زمانی، تابوت قبر سیدرضی به کربلا انتقال یافته است. با این حال، قول ابن‌عنبه به سایر منابع شیعه راه یافته و بیشتر علما و نویسندگان شیعه در قرون اخیر، آن را قبول کرده‌اند. [۱۰]
ر. ک: اعرجي، سيدجعفر، مناهل الضرب في انساب العرب، ص۴۲۷.
[۱۱]
آل ياسين، محمدحسن، تاریخ المشهد الکاظمی، ص۲۱۲.
۲.۲ - رد ادعای ابنعنبهدر رد این ادعا باید گفت که بیشتر منابع تاریخی متقدم که زندگی‌نامه سیدرضی را آورده‌اند، تنها از دفن وی در خانه‌اش در بغداد سخن گفته‌اند و هیچ اشاره‌ای به موضوع انتقال وی به کربلا نکرده‌اند. حتی ابن‌ابی‌الحدید نیز که در مقدمه شرح نهج‌البلاغه، زندگی‌نامه مفصل سیدرضی را گردآوری کرده، به این مسئله، اشاره نکرده است؛ در حالی‌که بیشتر این منابع، به صراحت، از انتقال پدرش ابواحمد حسین به کربلا، سخن گفته‌اند. ۲.۳ - زیارتگاه فعلیبه هر حال، امروزه زیارتگاهی منسوب به سیدرضی، نزدیک آستان کاظمین وجود دارد که با محلی که مورخان، به عنوان خانه و محل دفن سیدرضی در محله کرخ بغداد، مشخص کرده‌اند، قابل انطباق نیست؛ زیرا محله کرخ، در جنوب بغداد قرار داشته و مقابر قریش (آستان کاظمین امروزی)، در شمال بغداد واقع بوده است. اما دلیل مهم‌تر بر این مسئله، قول ابن‌خلکان در وفیات الاعیان است که پس از بیان دفن سیدرضی در خانه‌اش در کرخ بغداد، نوشته است که این خانه ویران شد و قبر سیدرضی در آن، از بین رفت. (وقد خربت الدار ودرس القبر.) ۳ - پانویس
۴ - منبعزیارتگاههای عراق، محمدمهدی فقیه بحرالعلوم، ج۱، ص۳۱۸-۳۲۳، برگرفته از مقاله «مزار سیدرضی». رده‌های این صفحه : بناهای تاریخی مذهبی کاظمین | زیارتگاههای شیعیان در کاظمین | مدفونان در حرم کاظمین
|