سیدتاج‌الدین آویسیدتاجالدین آوی، از سادات و رجال شیعه در سده هشتم هجری، است که نسبش به امام سجاد (علیه‌السّلام) می‌رسد. وی نقش اصلی را در گرایش الجایتو، به تشیع داشت و مقام نقیب سادات، در حکومت ایلخان مغول را عهده‌دار بود و اقدامات بسیاری را انجام داد. او سرانجام به دست حنبلیان اعدام شد. مزار سیدتاج‌الدین در منطقه حفیره، نزدیک شهر کوت از توابع استان واسط عراق، واقع شده است. ۱ - موقعیت جغرافیاییزیارتگاهی، در منطقه «حفیره»، نزدیک شهر کوت قرار دارد و به تاج‌الدین آوی، از سادات و رجال شیعه در سده هشتم هجری، منسوب است. ۲ - معرفی اجمالینام و نسب وی را که به امام زین‌العابدین (علیه‌السّلام) می‌رسد، چنین گفته‌اند: «ابوالفضل محمد بن مجدالدین حسین بن علی بن زید، از نوادگان حسین بن حسن بن علی الاصغر بن امام زین‌العابدین (علیه‌السّلام)» ۳ - فعالیتهاتاجالدین آوی، نقش اصلی را در گرایش «الجایتو»، به تشیع داشت. [۲]
مستوفى، حمدالله، تاریخ گزیده، ص۶۰۸.
[۴]
غایة المرام، ج۲، ص۶۱.
پس از شیعه‌شدن سلطان محمد خدابنده، در مجلس مناظره وی با قاضی عبدالملک نظام، تاج‌الدین از سوی ایلخان مغول به مقام نقیب سادات تمام قلمرو حکومت وی (عراق، ری، خراسان، فارس و...) منصوب گشت و همراه الجایتو به زیارت امیرمؤمنان (علیه‌السّلام) رفت و در آنجا، مناظره مشهور علامه حلی با علمای مذاهب دیگر رخ داد.از اقدامات تاج‌الدین در این مقام، آن بود که در بقعه ذوالکفل پیامبر (علیه‌السّلام) که زیارتگاه یهودیان بود، اقامه جماعت و شعائر اسلامی کرد و یهودیان را از زیارت این بقعه، بازداشت، این مسئله را عامل کینه‌ورزی «خواجه رشیدالدین فضل‌الله همدانی» که گویند اصالت یهودی داشت، علیه وی دانسته‌اند. از آنجا که تاج‌الدین در مقام نقابت، عده‌ای از سادات را از خود ناراضی کرده بود، خواجه رشیدالدین، از ناراضی بودن افراد، سوء استفاده کرد و توطئه‌ای علیه تاج‌الدین، فراهم آورد، او با استفاده از نارضایتی سادات از وی و با اتهام‌های واهی، او را در اختیار برخی از سادات قرار داد. به گزارش دیگری، همراهی تاج‌الدین با وزیر الجایتو خواجه سعدالدین، عامل خشم وزیر دیگر سلطان بر وی شد. [۹]
مستوفى، حمدالله، تاریخ گزیده، ص۶۰۸.
۴ - سرانجامسرانجام، به دستور رشیدالدین فضل‌الله، تاج‌الدین آوی را به همراه دو فرزندش در بغداد، در ماه ذی‌القعده و به نقلی در سوم ذی‌الحجه [۱۱]
مستوفى، حمدالله، تاریخ گزیده، ص۶۰۸.
سال ۷۱۱ ه. ق، کنار دجله، طبق مراسمی اعدام کردند.از آنجا که حنبلیان بغداد، کینه شدیدی از شیعه، به‌ویژه تاج‌الدین داشتند، پس از اعدام وی و فرزندانش، به شکل وحشیانه‌ای، بدنشان را تکه‌تکه کردند و گوشتش را خوردند و موهایش را کندند و هر تار از موهای صورتش را به یک دینار فروختند، این جنایت هولناک، سلطان ایلخانی را تحت تاثیر قرار داد و دستور اعدام قاضی حنبلیان را صادر کرد، اما با شفاعت برخی در حق قاضی، الجایتو به چرخاندن وی در شهر و منع از تعیین دوباره او به عنوان قاضی، بسنده کرد. ۵ - فرزنداندو فرزند تاج‌الدین که به همراه وی کشته شدند، «سید شمس‌الدین حسین» و «شرف‌الدین علی» نام داشتند که از شمس‌الدین، فرزندی نماند. اما فرزند شرف‌الدین، مخفی شد و بعدها به نقابت آستان شریف علوی در نجف اشرف رسید. چند سال پس از اعدام تاج‌الدین آوی، سید عزالدین طالب، معروف به دلقندی، از نزدیکان سلطان ابوسعید، خواجه رشید طبیب را به انتقام خون تاج‌الدین آوی، کشت. ۶ - پانویس
۷ - منبعزیارتگاههای عراق، محمدمهدی فقیه بحرالعلوم، مقاله «مزار سیدتاج‌الدین آوی»، ج۲، ص۴۱۸. رده‌های این صفحه : رجال حدیث شیعه | زیارتگاههای استان واسط | فرزندان امام سجاد | مزار فرزندان امام سجاد | نقیبان
|