سوره تینسوره تین، نود و پنجمین سوره قرآن کریم در ترتیبِ مصحف می‌باشد. فهرست مندرجات۲ - شماره این سوره به ترتیب نزولهای مستند به روایات ۳ - مدنی نبودن این سوره ۴ - تعداد آیات این سوره ۵ - مکی بودن این سوره ۶ - وجه نامگذاری این سوره ۷ - اختلاف در ثبت نام این سوره ۸ - آغاز شدن سوره تین با سوگند ۹ - تأویلات مفسران برای تین و زیتون ۱۰ - تأویل مفسران درباره طور سینین و بلد امین ۱۱ - موضوع اصلی این سوره ۱۲ - پیام معنوی این سوره ۱۳ - مراد مفسرین از احسن تقویم و اسفل سافلین ۱۴ - تناسب سوره تین با سوره انشراح ۱۵ - تناسب سوره تین با سوره عَلَق ۱۶ - خواندن سوره تین در نماز ۱۷ - دعای بعد از خواندن سوره تین ۱۸ - فهرست منابع ۱۹ - پانویس ۲۰ - منبع ۱ - شماره این سوره به ترتیب نزولِ مشهوردر ترتیب نزولِ مشهور، بیست وهشتمین سوره، پس از سوره بروج و پیش از سوره قریش، است. [۱]
مقدمتان فی علوم القرآن، ص۸ ـ۹.
[۲]
تاریخ قرآن، ص۶۸۸.
۲ - شماره این سوره به ترتیب نزولهای مستند به روایاتدیگر ترتیب نزولهای مستند به روایات اسلامی نیز ردیفهای ۲۵ تا ۲۸ را به آن اختصاص داده‌اند. [۳]
تاریخ قرآن، ص۶۸۰.
۳ - مدنی نبودن این سورهبنابراین، روایاتی که از ابن عباس و قَتاده بن دِعامه مبنی بر مدنی بودن این سوره نقل شده است [۴]
الجامع لاحکام القرآن، ج۱۰، جزء۲۰، ص۱۱۰.
نمی‌تواند درست باشد.۴ - تعداد آیات این سورهاین سوره هشت آیه دارد. ۵ - مکی بودن این سورهمفسران این سوره را مکی دانسته‌اند. [۷]
تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۷۴۴.
[۹]
تفسیر المراغی، ج۳۰، ص۱۹۳.
۶ - وجه نامگذاری این سورهسوره تین را تمامی قرآن شناسان و مفسران و محدّثان بر مبنای سرآغاز آن نامگذاری کرده‌اند. ۷ - اختلاف در ثبت نام این سورهبا این تفاوت که نام سوره در بیشتر کتابهای تفسیری و بیشتر مصاحف، «سوره والتین » (با حفظ واو قسم ) و در بعضی کتب تفسیر و حدیث «سوره التین » ثبت شده، زیرا کلمه تین فقط یک بار در قرآن مجید،آن هم در این سوره، آمده است. [۱۰]
تفسیر التحریر و التنویر، ج۳۰، ص۴۱۷.
[۱۱]
الجامع لاحکام القرآن، ج۱۰، جزء ۲۰، ص۱۱۰.
[۱۲]
بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز، ج۱، ص۵۲۷.
۸ - آغاز شدن سوره تین با سوگندسوره تین، مانند چهارده سوره دیگر قرآن کریم، با سوگندهایی متناسب با موضوع اصلی آن آغاز شده است [۱۳]
فی ظلال القرآن، ج۸، ص۶۰۸.
[۱۴]
البرهان فی علوم القرآن، ج۱، ص۱۷۹.
سه آیه اول آن مشتمل بر چهار سوگند و سه آیه بعدی مشتمل بر جواب سوگندها و دو آیه پایانی سوره نتیجه مطلب است.۹ - تأویلات مفسران برای تین و زیتونبرای تین و زیتون، مفسران تأویلات گوناگونی آورده‌اند. بعضی بر آن‌اند که خداوند به دو خوردنی که نزد عرب معروف بوده، سوگند یاد کرده است. بعضی دیگر، تین و زیتون را اشاره به دو مسجد یکی در شام و دیگری در بیت المقدس یا دو کوه تینا و زیتا در این دو منطقه دانسته‌اند. [۱۶]
جامع، ج۳۰، ص۱۵۳ـ۱۵۴.
[۱۷]
الکشّاف عن حقائق غوامض التنزیل، ج۴، ص۷۷۳.
بعضی نیز آن دو را، به قرینه «طور سینین » و «بلد امین »، اشاره به مکانهایی در شام و مرتبط با محل تولد و زندگی حضرت عیسی دانسته‌اند. [۱۹]
تفسیر ابن جزی، ص۸۵۰.
[۲۰]
تفسیر القرآن العظیم، ج۴، ص۸۷۶ ـ۸۷۷.
۱۰ - تأویل مفسران درباره طور سینین و بلد امینبیشتر مفسران طور سینین را کوه سینا (محل تکلم حضرت موسی با خداوند) و بلد امین را مکه (بیت اللّه الحرام و تنها محل امن ) دانسته‌اند. [۲۲]
تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۷۷۵.
۱۱ - موضوع اصلی این سورهموضوع اصلی سوره، بیان آفرینش انسان بر فطرت الاهی و «احسن تقویم » و تقسیم انسانها به دو گروه مومن و کافر است و هدف آن اولاً تأکید بر فطری بودن اسلام است و اینکه جایگاه مخالفان آن «اَسفَل سافِلین » خواهد بود و ثانیاً تأکید بر ضرورت رستاخیز و پاداش و کیفر است . [۲۴]
تفسیر التحریر و التنویر، ج۳۰، ص۴۱۷.
[۲۵]
فی ظلال القرآن، ج۸، ص۶۰۹.
۱۲ - پیام معنوی این سورهپیام معنوی سوره عنایت و توجه ویژه خداوند به انسان است که در آفرینش انسان با نهایت دقت و ظرافت تجلی کرده است. [۲۷]
فی ظلال القرآن، ج۸، ص۶۰۹.
۱۳ - مراد مفسرین از احسن تقویم و اسفل سافلینبعضی از مفسران تعبیر «احسن تقویم » را ناظر به اعتدال قامت و استواری خلقت انسان در دوران جوانی و «اسفل سافلین » را کنایه از ضعف و سستی انسان در دوران پیری دانسته‌اند اما با توجه به آیه ششم سوره، که اهل ایمان و عمل صالح را از فرو افتادن به «اسفل سافلین » استثنا می‌کند، این نظر پذیرفته نیست. [۲۹]
تفسیر التحریر و التنویر، ج۳۰، ص۴۲۵ـ۴۲۷.
در آیه هفتم، خداوند با تعبیری توبیخ آمیز از انسان می‌پرسد: «پس ای انسان چه تو را بر آن داشت که دین حق و روز جزا را تکذیب کنی؟» و برای اتمام حجت و تأکید بر مطالب پیشین، جداسازی نیکان و بدان و برپایی رستاخیز را نشان دهنده حکمت بالغه خداوند در آفرینش و تدبیر امور جهان می‌داند. [۳۰]
الکشّاف عن حقائق غوامض التنزیل، ج۴، ص۷۷۴.
[۳۱]
تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۷۷۶ـ۷۷۷.
۱۴ - تناسب سوره تین با سوره انشراحتناسب سوره تین با سوره قبل آن (انشراح ) در این است که خداوند در سوره انشراح از پیامبراکرم به عنوان کاملترین و برترین آفریده خویش یاد کرده و در سوره تین احوال نوع انسان را در ارتباط با ایمان آوردن یا کفر ورزیدن به رسول خدا بیان کرده است. [۳۴]
تفسیر النّهرالمادّ من البحر المحیط، ج۲، قسم۲، ص۱۲۸۱.
[۳۵]
تفسیر المراغی، ج۳۰، ص۱۹۳.
[۳۶]
تناسق الدّرر فی تناسب السّور، ۱۴۰۸، ص۱۷۱.
۱۵ - تناسب سوره تین با سوره عَلَقتناسب سوره تین با سوره بعد آن (عَلَق ) در این است که در سوره تین آفرینش انسان به نیکوترین صورت بیان شده و در سوره علق به آفرینش نخستینِ انسان از علق (خونِ بسته ) پرداخته شده است. به عبارت دیگر، در سوره تین به علت صوری و در سوره علق به علت مادّی آفرینش انسان اشاره شده است. همچنین، سوره علق نوعی شرح و تفصیل برای مضامین سوره تین به حساب می‌آید. [۳۷]
تناسق الدّرر فی تناسب السّور، ۱۴۰۸، ص۱۷۲.
[۳۸]
تفسیر المراغی، ج۳۰، ص۱۹۷.
۱۶ - خواندن سوره تین در نمازخواندن سورۀ تین در نمازهای واجب و مستحب، استحباب دارد. [۳۹]
کشف الغطاء ج۳، ص۴۷۸.
۱۷ - دعای بعد از خواندن سوره تینبعد از خواندن این سوره، گفتن «و نحن علی ذلک من الشّاهدین» و یا «بلی و أنا علی ذلک من الشّاهدین» مستحب است. [۴۱]
کشف الغطاء ج۳، ص۴۷۷.
۱۸ - فهرست منابع• قرآن. • محمودبن عبداللّه آلوسی، روح المعانی، بیروت : داراحیاءالتراث العربی. • ابن جزی، تفسیر ابن جزی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. • ابن عاشور محمدطاهربن محمد، تفسیر التحریر و التنویر، تونس ۱۹۸۴. • ابن عطیه، المحرر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز، ج۱۶، رباط ۱۴۱۱/۱۹۹۱. • ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، چاپ علی شیری، بیروت : داراحیاء التراث العربی. • محمدبن یوسف ابوحیان غرناطی، تفسیر النّهرالمادّ من البحر المحیط، چاپ بوران ضنّاوی و هدیان ضنّاوی، بیروت ۱۴۰۷/۱۹۸۷. • محمود رامیار، تاریخ قرآن، تهران ۱۳۶۲ ش. • محمدبن بهادر زرکشی، البرهان فی علوم القرآن، چاپ محمدابوالفضل ابراهیم، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸. • حمودبن عمر زمخشری، الکشّاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت ۱۳۶۶/ ۱۹۴۷. • عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی، الاتقان فی علوم القرآن، چاپ محمدابوالفضل ابراهیم، ( قاهره ۱۹۶۷ )، چاپ افست قم ۱۳۶۳ ش. • عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی، تناسق الدّرر فی تناسب السّور، چاپ عبداللّه محمد درویش، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۷. • علامه طباطبائی، تفسیر المیزان. • طبرسی، تفسیر مجمع البیان. • طبری، جامع. • محمدبن یعقوب فیروزآبادی، بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز، ج۱، چاپ محمدعلی نجار، بیروت. • محمدبن احمد قرطبی، الجامع لاحکام القرآن، ج۱۰، جزء۲۰، قاهره ۱۳۸۷/۱۹۶۷، چاپ افست تهران ۱۳۶۴ ش. • سیدقطب، فی ظلال القرآن، بیروت ۱۳۸۶/۱۹۶۷. • احمدمصطفی مراغی، تفسیر المراغی، بیروت ۱۹۸۵. • مقدمتان فی علوم القرآن، چاپ آرتورجفری و عبداللّه اسماعیل صاوی، قاهره : مکتبه الخانجی، ۱۳۹۲/۱۹۷۲. ۱۹ - پانویس
۲۰ - منبعدانشنامه جهان اسلام، مقاله شماره۴۱۹۱. رده‌های این صفحه : خواص آیات و سور | سوره‌های قرآن | قرآن شناسی | محتوای کلی آیات و سور | مقالات دانشنامه جهان اسلام
|