رسالت صحیفه سجادیهصحیفه سجادیه این صحیفه و مجموعه نورانی که از سوی حضرت حق جل و اعلی بر لسان مبارک زین العابدین امام سجاد (علیه‌السّلام) نازل شده را با این فهم و درک بشری نمی‌توان شناخت و به عمق معارف ارزشمند و نورانی آن دست یافت، لیکن با انس و بهره‌مندی هر چه بیشتر از معارف سرشار از عشق و معرفت و غنای آن می‌توان به گوشه هائی از عظمت آن دست یافت. ۱ - زبور آل محمدامام سجاد (علیه‌السّلام) در آن دوران خفقان و اختناق که از سوی حاکمان ظالم اموی ایجاد شده بود آن همام تحت نظر بوده و تمامی رفت و آمد آن حضرت شدیدا تحت کنترل و مراقبت آنها بود و در واقع، تشنگان حقیقت و شیعیان در آن عصر، از محضر امام و ارشادات ایشان، به طور کامل بهره‌مند نبودند و در واقع نمی‌گذاشتند که مردم بتوانند از فیض حضور امام استفاده نمایند. لذا در این دوران غم انگیز، امام زین العابدین (علیه‌السّلام) برترین و استوارترین ابزار برای ابلاغ رسالت امامت خویش را در قالب دعا و نیایش متبلور نمود که در حقیقت بهترین سلاحی بود که در آن عصر خفقان، برنده‌ترین شمشیر و زیباترین نبرد در برابر سیل هجوم ظلم، تعدی و افکار باطل بود. این شیوه ابلاغ رسالت به قدری در خور عظمت بود که حضرت امام خمینی رحمة‌الله‌علیه از آن به عنوان قرآن صاعد یاد نموده و آنرا زبور آل محمد می‌نامند و می‌فرمایند: ما مفتخریم که ادعیه حیات بخش که او را قرآن صاعد می‌خوانند از ائمه معصومین (علیهم‌السّلام) است. [۱]
امام خمینی رحمة‌الله‌علیه، وصیت نامه سیاسی الهی، ص۳، نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
۲ - تبیین رسالت صحیفه سجادیهبرای به دست آوردن رسالت صحیفه سجادیه، توجه به دو مبدا فاعلی و مبدا غایی در این صحیفه نورانی حائز اهمیت است. وقتی که به مبدا فاعلی پیام‌ها و معارف ارزشمند صحیفه سجادیه توجه می‌نماییم، در می‌یابیم که این عبارات غنی، استوار و جامع، نمی‌تواند از زبان شخصی معمولی ارائه شده باشد. مجموع دعاهای امام سجاد (علیه‌السّلام) که به نام زیبای صحیفه سجادیه معروف شده است، پس از قرآن مجید و نهج البلاغه، بزرگترین و مهمترین گنجینة گرانبهای حقایق و معارف الهی است، به طوری که از ادوار پیشین از طرف دانشمندان برجستة ما، این صحیفه نورانی به «اخت القران» و «انجیل اهل بیت (علیهم‌السّلام)» و «زبور آل محمد (علیهم‌السّلام)» لقب گرفته است. [۳]
مدنی، سید علیخان، ریاض السالکین، ص۴، قم موسسه آل البیت.
امام سجاد (علیه‌السّلام) ملقب به القاب بی نظیر از سوی بزرگان شیعه و سایر فرق اسلامی بودند مانند: سید العابدین، سید المتقین، امین، سیدالساجدین، زین الصالحین، زکی و... [۴]
شهیدی، سید جعفر، زندگانی علی ابن الحسین (علیه‌السّلام) ص۷، دفتر انتشارات اسلامی، ج۳، ۱۳۷۰ ش.
توجه به زندگانی سرشار از زهد، عبادت و معنویت آن حضرت و نیز توجه به علم متصل به منبع لا یزال الهی و استشمام بوی خوش کلام نبوی در بیانات آن حضرت و عظمت مافوق بشری آن وجود نازنین و آسمانی، ما را به این واقعیت رهنمون می‌سازد که صحیفه سجادیه دارای پیامی سترگ و رسالتی بس عظیم و غنایی بی‌بدیل می‌باشد. ۲.۱ - ارشاد و هدایت امتـ ابعاد مختلف عملکرد امام سجاد (علیه‌السّلام) در طول حیات مبارکشان عبارتند از: ارشاد و هدایت امت، تربیت اصحاب خاص و کادرسازی، هشدار به عقاید غالیان، جبرگرایان، و منحرفان و دفاع جدی از حریم دین و سنت نبوی، احتجاجات و مناظرات با افراد مختلف، دستگیری از درماندگان، تاسیس حوزه علمیه، مبارزه با تهاجم فرهنگی، تفسیر و تبیین معارف والای قرآن و ترویج فرهنگ قرآنی، نشر احکام و آثار تربیتی اخلاقی، تبیین معارف والای دین در کلاس دعا و... ـ و اما توجه به مبدا غایی صحیفه سجادیه که همان انگیزه نهایی آن حضرت است، اهداف الهی و رسالت عظیم آنرا نمایان می‌سازد. ۲.۲ - تبیین معارف در قالب دعایکی از روشهای تبلیغی و عملکرد فرهنگی مبارزاتی امام سجاد (علیه‌السّلام)، تبیین معارف والای اسلام در قالب دعا بود. از آنجا که در زمان امام سجاد (علیه‌السّلام) شرایط اختناق آمیزی حکمفرما بود، امام بسیاری از اهداف و مقاصد خود را در قالب دعا و مناجات بیان می‌کرد [۵]
پیشوایی، مهدی، سیره پیشوایان، ص۲۷۰، موسسه امام صادق (علیه‌السّلام)، ۱۳۷۲ش.
و از این طریق رسالت الهی امامت خویش را به همگان ابلاغ می‌فرمود.۲.۳ - رسالت و اهدافآری دعا و نیایش که بهترین پیوند معنوی میان انسان و پروردگار متعال است آثار ارزنده و بی‌نظیری دارد که با سیر و انس با معارف ادعیه صحیفه سجادیه می‌توان رسالت و اهدافی که در آن دنبال شده است را به موارد زیر اشاره نمود: ـ صحیفه سجادیه به منزله یک دائرة المعارف علوم بشری است که آنچه انسان برای سعادت خویش به آن نیازمند است در آن بیان شده که در حقیقت شامل تمامی اصول اعتقادات و فروع دین و معارف والای توحیدی و عرفانی و اخلاقیات و... است که از زوایای مختلف این مباحث بیان شده است. وقتی در آثار بسیاری از بزرگان و اندیشمندان شیعی سیر می‌نماییم در می‌یابیم که بسیاری از مباحث خود را نشات گرفته از معارف صحیفه سجادیه نگاشته‌اند. ـ امام سجاد (علیه‌السّلام) توجه کامل دارند به اینکه انقلابی بدون پشتوانه معنوی، افرادی در آن پدید می‌آیند که سست بنیان بوده و جزء گروه باد و افرادی متزلزل می‌باشند که در هر موجی خود را می‌بازند و این نیست مگر ویژگی انسانهایی که بدون دانش و بینش اسلامی و به دور از فضایل اخلاقی رشد کرده‌اند. لذا با توجه به این نیاز اساسی و مسئولیت و رسالت امامت، یکی از مهمترین اهدافی که به وضوح در صحیفه سجادیه متجلی است تعلیم، تربیت، رهنمایی به سوی خودسازی و کمالات انسانی و تعالی روح انسانی است. امام در حقیقت در قالب دعا و نیایش، به بیان یک سلسلة جامع از مسایل عرفانی و فضایل اخلاقی و کمالات روحی پرداخته‌اند. دعای شریف مکارم الاخلاق صحیفه سجادیه، حاوی تعالیمی مهم و درس‌های آموزنده و انسان‌ساز است و به هر نسبت که افراد علاقمند و با ایمان در مضامین آن دقت کنند و محتوای آنرا به نیکی فرا گیرند و دستورهایش را عملا به کار بندند، به همان نسبت از سعادت واقعی و کمال راستین برخوردار می‌گردند و به مکارم اخلاق و سجایای انسانی متخلق می‌شوند. [۶]
فلقی، محمد تقی، شرح و تفسیر دعای مکارم الاخلاق از صحیفه سجادیه، ج۱، ص۱، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
ـ یکی دیگر از اهداف ارزشمند صحیفه سجادیه به فعلیت رساندن قابلیت‌ها و استعدادهای انسانی که در درون تمامی انسان نهفته است به گونه‌ای که با انس و بهره‌مندی از این معارف نورانی می‌توان استعدادها و توانمندیهای روحی، اخلاقی معنوی، علمی و... را شکوفا نمود. ـ این صحیفه، درها و روزنه‌های امید و آرزو و توکل به رحمت بی‌انتهای الهی را می‌گشاید. انسانی که در این آشفته بازار دنیا همواره در تند بادهای شیاطین، به بن‌بست‌های لاعلاج می‌رسد، هر قدر هم گنهکار و دور از معرفت ذات احدیت باشد، با دل سپردن به این صحیفه آسمانی، گم شده خود را یافته و با آرامشی وصف ناشدنی دل به رحمت بی‌انتهای الهی می‌سپارد و از غنای ادعیه آن بهره‌مند می‌گردد. ـ امید است بتوانیم هر چه بیشتر در پناه این نازله آسمانی، بهترین بهره‌های معنوی را برده و از مسیر این ادعیه گهربار که لذت انس با آن وصف ناشدنی است به مراتب والای معرفت و یقین نائل آییم. انشاءا... ۳ - عناوین مرتبطالصحیفة السجادیة ترجمه آیتی (کتاب)؛ صحیفة السجادیة؛ انس با صحیفه سجادیه؛ دعاهای صحیفه سجادیه؛ ویژگی‌های صحیفه سجادیه. ۴ - پانویس
۵ - منبعسایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «رسالت صحیفة سجادیه» تاریخ بازیابی ۱۳۹۴/۱۲/۱۶ رده‌های این صفحه : مقالات اندیشه قم
|