ربیع بن احمد اخوینی بخاری«ابوبکر ربیع بن احمد اخوینی بخاری»، پزشک سده چهارم قمری بوده است. ۱ - معرفی اجمالیآگاهیهای اندکی که از زندگی وی در دست است، از اثر معروف او کتاب «هدایة المتعلمین فی الطب» گرفته شده است. کنیه وی را ابوحکیم نیز ذکر کرده‌اند. شهرت او با اختلاف: اخوی، اخوین، اجوینی و آخربی نیز یاد شده که قطعا بر اثر تصحیف بوده است. همچنین وی را به سبب اینکه بیماران مالیخولیایی را درمان می‌کرده، «پچشک دیوانگان»، لقب داده‌اند. مینوی، تاریخ مرگ اخوینی را با توجه به اینکه وی شاگرد ابوالقاسم طاهر بن محمد بن ابراهیم مقانعی بود و این شخص نیز خود شاگرد محمد بن زکریای رازی (د ۳۱۳ ق) بوده، حدود سال ۳۷۱ ق، حدس زده است. اخوینی بر اساس شواهدی که خود در کتاب «هدایه» ذکر کرده، اهل بخارا بوده؛ چنان که در جایی از همین کتاب از لهجه بخارایی بهره جسته و حتی از سپیدماشه که آبگیری از حوالی بخاراست، یاد می‌کند. ۲ - اهمیت کتاب هدایةاخوینی در «هدایه» از تجربه‌های بیش از ۳۰ ساله خود یاد کرده است. این کتاب نزد استادان و مدرسان علم پزشکی از توجه خاصی برخوردار بوده است و تا سده ۶ قمری در کنار آثاری چون «ذخیره» ثابت بن قره، «منصوری» محمد بن زکریای رازی و «اغراض» سید اسماعیل جرجانی، به دانشجویان پزشکی تدریس می‌شد. اخوینی بارها در این کتاب به نوع بیماری و نام بیماران تحت درمان خود اشاره می‌کند. وی از تجربه‌های بزرگانی مانند محمد بن زکریای رازی، ثابت بن قره، یحیی بن ماسویه، حنین بن اسحاق، عیسی بن صهاربخت، ابن سرابیون، اهرن، جالینوس و بقراط نیز بهره برده است. «هدایة المتعلمین فی الطب»، اثر معروف و باارزش اخوینی یکی از کهن‌ترین کتاب‌های پزشکی به زبان پارسی دری است که آن را برای فرزند خود تالیف کرده و بسیاری از تجربه‌ها و تجویزهای پزشکی خود را در آن آورده است. ۳ - منبعنرم افزار جامع طب، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. |