حکومت دوران موسی (قرآن)در پشت چهره ظاهرى زننده سوراخ کردن کشتى، هدف مـهـمـى کـه هـمان نجات آن از چنگال یک پادشاه غاصب بوده است، وجود داشته؛ چراکه او هرگز کشتی‌هاى آسیب دیده را مناسب کار خود نمى‌دید و از آن چشم مى‌پوشید، خلاصه این کار در مسیر حفظ منافع گروهى مستمند بود و باید انجام مى‌شد. کلمه (وراء) در آیه ۷۹ سوره کهف، جنبه مکانى ندارد؛ بلکه کنایه از این است که آنها بـدون ایـنـکـه تـوجـه داشـتـه باشند، گرفتار چنگال چنین ظالمى مى‌شدند، و از آنجا که انسان حوادث پشت سر خود را نمى‌بیند، این تعبیر در اینجا به کار رفته است. ۱ - وجود پادشاهی ستمگر در دوران موسیپادشاهی ستمگر و غاصب، در دوران موسی (علیه‌السلام) حاکمیت می‌کرد: •• «أَمَّا السَّفِينَةُ فَكَانَتْ لِمَسَاكِينَ يَعْمَلُونَ فِي الْبَحْرِ فَأَرَدتُّ أَنْ أَعِيبَهَا وَكَانَ وَرَاءَهُم مَّلِكٌ يَأْخُذُ كُلَّ سَفِينَةٍ غَصْبًا»؛ «اما آن کشتى مال گروهى از مستمندان بود که با آن در دريا کار مى‌کردند؛ و من خواستم آن را معيوب کنم؛ (چراکه) پشت سرشان پادشاهى (ستمگر) بود که هر کشتى (سالمى) را به‌زور مي‌گرفت!». ۱.۱ - تفسیر آیهاز این جمله شروع کرده به تفصیل آن وعده‌ای که اجمالا داده و گفته بود به زودی تو را خبر می‌دهم. جمله (ان اعیبها) یعنی آن را معیوب کنم. و همین خود قرینه است بر اینکه مقصود از (کل سفینة) هر سفینه سالم وغیر معیوب بوده است. (وکان وراءهم ملک) - کلمه (وراء) به معنای پشت سر است، و ظرفی است در مقابل ظرفی دیگر که همان روبه‌روی آدمی است که به آن (قدام) و (امام) می‌گویند، ولیکن گاهی کلمه (وراء) بر جوی که در آن جو دشمنی خود را پنهان کرده و آدمی از آن غافل باشد، اطلاق می‌شود، هر چند که پشت سر نباشد، بلکه روبه‌رو باشد. و نیز بر جهتی که در آن چیزی باشد که آدمی از آن روگردان است و یا در آن چیزی باشد که آدمی را از غیر خودش به خودش مشغول می‌کند، هر چند که پشت سر نباشد. کانه آدمی روی خود را از آن چیز به طرف خلاف آن برمی‌گرداند؛ هم‌چنان‌که خدای تعالی هر سه معنا را استعمال کرده و فرموده: (فمن ابتغی وراء ذلک فاولئک هم العادون) و نیز فرموده: (وما کان لبشر ان یکلمه الله الاوحیا اومن وراء حجاب) و نیز فرموده: (والله من ورائهم) و خلاصه معنای آیه این است که: کشتی مزبور مال عده‌ای از مستمندان بوده که با آن در دریا کار می‌کردند، و لقمه نانی به دست می‌آوردند، و در آنجا پادشاهی بود که کشتی‌های دریا را غصب می‌کرد، من خواستم آن را معیوب کنم تا آن پادشاه جبار بدان طمع نبندد، و از آن صرف‌نظر کند. ۲ - پانویس
۲.۱ - منبعفرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «حکومت دوران موسی». رده‌های این صفحه : حضرت موسی | موضوعات قرآنی
|