حشر کافران (قرآن)در روز قیامت کافران محشور می شوند و از اعمال بدشان باخبر می‌گردند. ۱ - خواری کافران در قیامت«... وللکـفرین عذاب مهین• یوم یبعثهم الله جمیعـا فینبئهم بما عملوا...؛ کسانی که با خدا و رسولش دشمنی می‌کنند خوار و ذلیل شدند آن گونه که پیشینیان خوار و ذلیل شدند؛ ما آیات روشنی نازل کردیم، و برای کافران عذاب خوارکننده‌ای است... • در آن روز که خداوند همه آنها را برمی انگیزد و از اعمالی که انجام دادند با خبر می‌سازد، اعمالی که خداوند حساب آن را نگه داشته و آنها فراموشش کردند؛ و خداوند بر هر چیز شاهد و ناظر است». کلمه" یوم" ظرف است برای جمله" و کافران عذابی الیم دارند" یعنی در چنین روزی این عذاب را دارند، در روزی که خدا مبعوثشان می‌کند که روز حساب و جزاء است، و آن گاه آنان را از حقیقت همه آنچه کرده‌اند با خبر می‌سازد. ۲ - حسرت کافراناظهار تاسف و حسرت کافران، هنگام زنده شدن و حضور در پیشگاه پروردگار از آیات زیر برداشت می‌شود. «... فاذا هم من الاجداث الی ربهم ینسلون• قالوا یـویلنا من بعثنا...؛ (بار دیگر) در «صور» دمیده می‌شود، ناگهان آنها از قبرها، شتابان به سوی (دادگاه) پروردگارشان می‌روند! • می‌گویند: ای وای بر ما! چه کسی ما را از خوابگاهمان برانگیخت؟! (آری) این همان است که خداوند رحمان وعده داده، و فرستادگان (او) راست گفتند». اینکه در این آیه کافران از در تعجب گفتند: " وای بر ما، چه کسی ما را از خوابگاهمان بپا داشت؟ " اساسش همان انکار معاد است که در دنیا می‌ورزیدند و در دل از روز جزا غفلت داشتند، و همواره مستغرق در هواها بودند، وقتی به طور ناگهانی سر از قبر درمی آورند و به سرعت به طرف محشر می‌روند، به عالمی که جز عذاب شر، انتظار دیگری در آن ندارند، ناگزیر دچار فزع اکبر و دهشتی می‌گردند که حتی کوه‌ها تاب تحمل آن را ندارد، و به همین جهت طبق عادت و رسمی که در دنیا در هنگام برخورد به خطر داشتند، اولین عکس العملی که نشان می‌دهند، گفتن واویلا است، آن گاه می‌پرسند: چه کسی آنان را از مرقدشان برانگیخت؟ و این بدان جهت است که دهشت، آنان را از توجه به هر چیز دیگری غافل می‌سازد. ۳ - حشر کافران به جهنمکافران، به سوی جهنم محشور می‌شوند. «قل للذین کفروا... وتحشرون الی جهنم....؛ به آنها که کافر شدند بگو: (از پیروزی موقت خود در جنگ احد، شاد نباشید! ) بزودی مغلوب خواهید شد؛ (و سپس در رستاخیز) به سوی جهنم، محشور خواهید شد. و چه بد جایگاهی است». «.. والذین کفروا الی جهنم یحشرون؛ آنها که کافر شدند، اموالشان را برای بازداشتن (مردم) از راه خدا خرج می‌کنند؛ آنان این اموال را (که برای به دست آوردنش زحمت کشیده‌اند، در این راه) مصرف می‌کنند، امّا مایه حسرت و اندوهشان خواهد شد؛ و سپس شکست خواهند خورد؛ و (در جهان دیگر) کافران همگی به سوی دوزخ گردآوری خواهند شد». «وقال الذین کفروا... • الذین یحشرون علی وجوههم الی جهنم...؛ و کافران گفتند: «چرا قرآن یکجا بر او نازل نمی‌شود؟!» این بخاطر آن است که قلب تو را بوسیله آن محکم داریم، و (از این رو) آن را به تدریج بر تو خواندیم. • (تو گمراه نیستی،) آنان که بر صورتهایشان بسوی جهنم محشور می‌شوند، بدترین محل را دارند و گمراه‌ترین افرادند». محشور شدن کافران به سوی جهنم، زمینه ساز جدایی پاکان از ناپاکان است. «... والذین کفروا الی جهنم یحشرون• لیمیز الله الخبیث من الطیب...؛ (اینها همه) بخاطر آن است که خداوند (می‌خواهد) ناپاک را از پاک جدا سازد، و ناپاکها را روی هم بگذارد، و همه را متراکم سازد، و یکجا در دوزخ قرار دهد؛ و اینها هستند زیانکاران». پیامبر صلی الله علیه وآله، مامور اعلام حشر کفار، به سوی جهنم، به آنان خواهد بود. قل للذین کفروا ستغلبون وتحشرون الی جهنم... کافران با حالت ذلت و به روی افتاده، به سوی جهنم محشور می‌شوند. ... الذین کفروا... • الذین یحشرون علی وجوههم الی جهنم... ۴ - شنوایی و بینایی شگفت‌انگیز کافرانشگفت انگیز بودن شنوایی و بینایی کافران، هنگام حشر و حضور آنان، در نزد پروردگار از آیات زیر استفاده می‌شود. «... فویل للذین کفروا من مشهد یوم عظیم• اسمع بهم وابصر یوم یاتوننا...؛ ولی (بعد از او) گروه‌هایی از میان پیروانش اختلاف کردند؛ وای به حال کافران از مشاهده روز بزرگ (رستاخیز)• در آن روز که نزد ما می‌آیند، چه گوشهای شنوا و چه چشمهای بینایی پیدا می‌کنند! ولی این ستمگران امروز در گمراهی آشکارند». («اسمع بهم و ابصر» تعجب از شدت شنوایی و بینایی آنان : کافران است. «مشهد» چنانچه اسم مکان باشد به معنای محل حضور و شهادت است و می‌تواند مصدر میمی و به معنای شهود و حضور در روز قیامت باشد.) ۵ - وحشت کافران در روز حشرروز حشر، بس سخت و وحشت آفرین برای کافران خواهد بود. «فتول عنهم یوم یدع الداع الی شیء نکر• خشعـا ابصـرهم یخرجون من الاجداث کانهم جراد منتشر• مهطعین الی الداع یقول الکـفرون هـذا یوم عسر؛ بنابر این از آنها روی بگردان، و روزی را به یاد آور که دعوت کننده الهی مردم را به امر وحشتناکی دعوت می‌کند (دعوت به حساب اعمال)• آنان در حالی که چشمهایشان از شدت وحشت به زیر افتاده، همچون ملخهای پراکنده از قبرها خارج می‌شوند• در حالی که (بر اثر وحشت و اضطراب) بسوی این دعوت کننده گردن می‌کشند؛ کافران می‌گویند: امروز روز سخت و دردناکی است». «مهطعین» از ماده اهطاع به معنی گردن کشیدن است، و بعضی آن را به معنی خیره نگاه کردن، یا به سوی چیزی به سرعت دویدن، تفسیر کرده‌اند، و هر یک از این معانی در تفسیر آیه محتمل است، هر چند معنی اول مناسبتر به نظر می‌رسد، چرا که وقتی انسان صدای وحشتناکی را می‌شنود فورا گردن می‌کشد و به مبدء صدا متوجه می‌شود، البته مانعی ندارد که همه اینها با هم در مفهوم آیه جمع باشد، به این ترتیب که آنها با شنیدن صدای دعوت کننده الهی به سوی او گردن می‌کشند، سپس خیره نگاه می‌کنند، و بعد با سرعت به سوی او می‌روند، و در دادگاه الهی حاضر می‌شوند. اینجاست که وحشت از حوادث سخت آن روز سراپای آنها را فرا می‌گیرد، لذا در دنباله آیه می‌افزاید: کافران می‌گویند: امروز روز سخت و دردناکی است. ۶ - پانویس۷ - منبعفرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «حشر کافران». رده‌های این صفحه : حشر | موضوعات قرآنی
|