جوانه گیاه (قرآن)از مراحل رشد گیاه که در آیات قرآن به آن اشاره شده، «جوانه ردن» است. ۱ - اولین مرحله رشدجوانه زدن بذر، اوّلين مرحله رويش گیاه: ۱. «إِنَّ اللَّهَ فالِقُ الْحَبِّ وَ النَّوى ...؛همانا خداوند شكافنده دانه و هسته است....» ۲. «مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَ الَّذِينَ مَعَهُ ... وَ مَثَلُهُمْ فِي الْإِنْجِيلِ كَزَرْعٍ أَخْرَجَ شَطْأَهُ فَآزَرَهُ فَاسْتَغْلَظَ فَاسْتَوى عَلى سُوقِهِ ...؛ حضرت محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله فرستاده خداست، و كسانى كه همراه اویند ... و صفت آنها در انجیل (عیسی) همانند زرعى است كه (خداوند) جوانه‌هاى آن را (از اطرافش) برآورده و تقویت كرده تا كلفت و ستبر شده و بر ساقه‌هاى خود ایستاده....» ۲ - تعجب از جوانهجوانه زدن گياهان، موجب تعجّب كشاورزان: «... كَزَرْعٍ أَخْرَجَ شَطْأَهُ فَآزَرَهُ فَاسْتَغْلَظَ فَاسْتَوى عَلى سُوقِهِ يُعْجِبُ الزُّرَّاعَ ...؛... همانند زرعى است كه (خداوند) جوانه‌هاى آن را (از اطرافش) برآورده و تقویت كرده تا كلفت و ستبر شده و بر ساقه‌هاى خود ایستاده به طورى كه كشاورزها را به اعجاب وامى‌دارد....» ۳ - منشأ جوانهخداوند، منشأ جوانه زدن دانه‌ها و هسته‌هاى گياهان: «إِنَّ اللَّهَ فالِقُ الْحَبِّ وَ النَّوى ...؛همانا خداوند شكافنده دانه و هسته است....» ۴ - تفکر در جوانهلزوم مطالعه و تأمّل، در جوانه زدن و رويش گياهان از زمین: «فَلْيَنْظُرِ الْإِنْسانُ إِلى طَعامِهِ • أَنَّا صَبَبْنَا الْماءَ صَبًّا • ثُمَّ شَقَقْنَا الْأَرْضَ شَقًّا • فَأَنْبَتْنا فِيها حَبًّا؛پس انسان باید به خوراک خویش بنگرد (تا دست قدرت حق را ببیند). ما آب را به ریزش خاصى فرو ریختیم (به شكل باران و برف و تگرگ). سپس این زمین را شكافتیم شكافتنى (متناسب حال گیاهان و درختان و چشمه‌ها). پس در آن دانه‌اى رویانیدیم (با اقسام مختلف و بى‌شمار).»» ۵ - آیه بودن جوانهجوانه زدن بذر گياهان در بستر خاک، نمودى روشن از آیات خداوند: ۱.«وَ آيَةٌ لَهُمُ الْأَرْضُ الْمَيْتَةُ أَحْيَيْناها وَ أَخْرَجْنا مِنْها حَبًّا فَمِنْهُ يَأْكُلُونَ • سُبْحانَ الَّذِي خَلَقَ الْأَزْواجَ كُلَّها مِمَّا تُنْبِتُ الْأَرْضُ ...؛و نشانه‌اى (روشن، نشانه زمینى در اثبات توحید و قدرت ما و حشر مردم) براى آنها همین زمین مرده است كه ما آن را (به دادن نیروى حیات و قابلیت انبات) زنده كردیم و حبوباتى از آن بیرون آوردیم كه از آن مى‌خورند.منزه است آن كه همه جفت‌ها را آفریده از آنچه زمین مى‌رویاند (مانند درختان، گیاهان و حیوانات)....»» ۲. «أَ فَرَأَيْتُمْ ما تَحْرُثُونَ • أَ أَنْتُمْ تَزْرَعُونَهُ أَمْ نَحْنُ الزَّارِعُونَ؛آیا آنچه را كشت مى‌كنید دیده‌اید؟ آیا شما آن را مى‌رویانید یا ما رویاننده‌ایم؟» «زرع» به معنای رویاندن و نمو بخشیدن است و استفهام در آیه انکاری است. یعنی شما در رویش دانه کاشته شده و نمو آن نقشی ندارید. ۶ - علت جوانهنزول آب با برکت از آسمان، سبب جوانه زدن و روييدن بذر گياهان: ۱. «وَ نَزَّلْنا مِنَ السَّماءِ ماءً مُبارَكاً فَأَنْبَتْنا بِهِ جَنَّاتٍ وَ حَبَّ الْحَصِيدِ • وَ النَّخْلَ باسِقاتٍ لَها طَلْعٌ نَضِيدٌ؛و از آسمان آبى پرخیر و بركت (به صورت باران و برف و تگرگ) فرود آوردیم پس به وسیله آن باغ‌ها (ى پردرخت) و دانه‌هاى دروكردنى رویانیدیم. و درختان بلند قامت و باردار خرما را كه خوشه‌هاى روى هم چیده و (در هر خوشه) میوه‌هاى روى هم چیده دارند.» ۲. «وَ أَنْزَلْنا مِنَ الْمُعْصِراتِ ماءً ثَجَّاجاً • لِنُخْرِجَ بِهِ حَبًّا وَ نَباتاً • وَ جَنَّاتٍ أَلْفافاً؛و از بادهاى فشارآورنده (به ابر) و ابرهاى متراكم درهم فشرده، آب ریزان فراوانى (به صورت باران و برف و تگرگ) فرود آوردیم. تا به وسیله آن دانه‌ها و گیاهان را (از دل خاک) بیرون آوریم. و باغ‌هایى با درختانى انبوه و در هم پیچیده.» ۳. «أَنَّا صَبَبْنَا الْماءَ صَبًّا • ثُمَّ شَقَقْنَا الْأَرْضَ شَقًّا • فَأَنْبَتْنا فِيها حَبًّا؛آب را به ریزش خاصى فرو ریختیم (به شكل باران و برف و تگرگ). سپس این زمین را شكافتیم شكافتنى (متناسب حال گیاهان و درختان و چشمه‌ها). پس در آن دانه‌اى رویانیدیم (با اقسام مختلف و بى‌شمار).» ۷ - پانویس۸ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۱۰، ص۸۰، برگرفته از مقاله «جوانه گیاه». |