جبرئیل (مفردات‌نهج‌البلاغه)جبرائیل، جبرئیل یا جبریل یکی از مفردات نهج البلاغه، نام فرشته‌ی وحی، که حضرت علی (علیه‌السلام) در در توصیف خدای تعالی و عاجز بودن انسان از توصیف ملائکه و ... از این واژه استفاده نموده است. ۱ - مفهومشناسیجبرائیل، جبرئیل یا جبریل به معنای نام فرشته‌ی وحی آمده است. ۲ - کاربردهاامام (صلوات‌الله‌علیه) در بیان این‌که خدای تعالی نامتناهی و غیر قابل توصیف است و این‌که انسان همچنین از توصیف ملائکه عاجز است، فرموده است: «... ان کنت صادقا ایّها المتکلّف لوصف ربّک فصف جبریل و میکائیل و جنود الملائکة المقربین فی حجرات القدس مرجحنّین متولّهة عقولهم ان یحدّوا احسن الخالقین...؛ ای آن‌که برای وصف خدایت خودت را به زحمت می‌اندازی، اگر راست می‌گویی توصیف کن جبرئیل و میکائیل و اقسام ملائکه را که در غرفه‌های قدس در مقابل عظمت خدا خاضع و سر به زیر هستند و عقولشان واله و حیران است از این‌که احسن الخالقین را توصیف کنند.» واژه «مرجحنّ» بر وزن مقشعّر، به معنای کسی است که بر اثر ثقل خم شده و نیز آن‌که به طرف راست و چپ خم می‌شود. «ارجحنّ الحجر: اذا مال‌هادیا.» امام (علیه‌السلام) همچنین در خطبه قاصعه، ضمن مذمت یارانش فرموده است: اگر از اسلام دست کشیده و به غیر آن پناه بردید، اهل کفر با شما می‌جنگند دیگر نه جبرئیل کمکتان می‌کند و نه میکائیل ... «و انّکم ان لجاتم الی غیره، حاربکم اهل الکفر ثم لا جبرائیل و لا میکائیل و لا مهاجرون و لا انصار ینصرونکم الّا المقارعة بالسیف حتّی یحکم اللّه بینکم.» ۳ - تعداد کاربرداین واژه دو بار در «نهج البلاغه» آمده است. ۴ - پانویس
۵ - منبعقرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «جبرائیل»، ص۱۹۹-۱۹۸. |