تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة - الحج (لنکرانی)

---

کتاب « تفصيل الشريعة في شرح تحرير الوسيله: الحج» توسط آیت الله محمد فاضل لنکرانی در موضوع فقه حج به زبان عربی نوشته شده است. وى برآن است تا احکام و فروعات فقهى مندرج در كتاب« تحریرالوسیله » در موضوع حج را به صورت مبسوط شرح و ادله فقهى آن را بيان كند .‌

۱ - درباره مؤلف

---

مرجع عاليقدر حضرت آيت الله العظمى حاج شیخ محمد فاضل لنکرانی در سال ۱۳۱۰ ديده به جهان گشود. از آنجا كه عشق، راهنماى استاد، و شور و علاقه، چراغ راهش بود، تحصيلات دينى او با سرعتى بسيار پيش مى‌رفت، به طورى كه دوره‌هاى ادبيات و سطوح را كه معمولا طلّاب ديگر در مدت ۸ يا ۹ سال به پايان مى‌بردند، وى تنها در مدت ۶ سال سپرى كرد، از اين رو هنگامى كه درست ۱۹ سال از سنين عمر را پشت سر نهاده بود، وارد آخرين مرحله تحصيلات حوزه يعنى درس خارج گرديد.
در سال‌هاى جوانى حدود ۱۱ سال در درس مرحوم آیت الله بروجردی و حدود ۹ سال نيز مجموعاً در درس‌هاى فقه و اصول امام خمینی ( قدس سره) شركت داشت . ایشان در كنار درس‌هاى فقه و اصول ، چند سال از عمر پرثمرش را نيز در درس‌هاى فلسفه و حکمت گذرانيد. در اين رشته استاد او، بزرگ مرد تفسير، استاد كم نظير، مرحوم علامه طباطبایی بود كه وى در محضر پربارش طىّ سال ها، قسمتى از مباحث منظومه سبزواری و سپس كتاب اسفار ملا صدرای شیرازی را تعليم گرفت. البته در كنار همه اينها در مباحث ديگرى چون بحث‌هاى مسائل عقيدتى و نيز مباحثى در درس اخلاق شركت مى‌كرد و از استادان ديگرى هم به طور پراكنده بهره گيرى و كسب فيض مى‌نمود. ایشان در سن سی سالگی به درجه اجتهاد رسیدند . نکته‌ای دیگر که در زندگی استاد جلب توجه می‌کند، این است که از نخستین سال‌های جوانی، همواره تحصیل و تدریس به موازات یکدیگر در زندگی اش جریان داشته است، در آن سال‌های ۱۵- ۱۶ سالگی عده شاگردانش غالبا به ۷۰- ۸۰ نفر می‌رسید و هنگامی که به ۱۹ سالگی رسید، دیگر جلسات درسش آن قدر گسترش یافته بود که بیشتر اوقات صدها نفر در محضر درس وی حاضر می‌شدند، تا جایی که وقتی به تدریس کفایة الاصول (آخرین کتاب سطح عالی و دشوارترین کتاب آن دوره) می‌پرداخت قریب ۶۰۰- ۷۰۰ نفر پای درسش می‌نشستند . حضرت آيةالله العظمي فاضل، روز شنبه ۲۶ خرداد ماه ۱۳۸۶ در سن ۷۶ سالگي دعوت حق را لبيك گفت. خداوند او را با اولياء الله محشور كند انشاء الله‌ .

۲ - ساختار

---

‌
به روش فقه استدلالی و با استفاده از ادله اربعه( کتاب ، سنت ، عقل و اجماع ) به نگارش درآمده است. چينش مطالب بر اساس كتاب تحریر الوسیله مى‌باشد و در بالاى صفحه متن اصلى و در ذيل آن شرح آمده است. در پايان هر جلد نيز فهرستى تفصيلى از موضوعات و عناوين كتاب ارائه شده است‌

۳ - گزارش محتوا

---

‌

۳.۱ - جلد اول

در ابتداى جلد اول به بحث درباره اهميت عبادت حج در اسلام و دلايل قرآنى وجوب آن پرداخته شده و فورى بودن وجوب حج و حرمت تأخير آن بيان گرديده است. در ادامه، شرايط وجوب حجه‌الاسلام ( حج تمتع )، از جمله بلوغ، عقل و استطاعت مالى و جانى تبيين، و معيارهاى مختلف استطاعت و عدم استطاعت بررسى گرديده است. استثناء كردن ضروريات زندگى از اموال مختص به حج، احکام مربوط به استطاعت بدنى و امن بودن راه، احكام نیابت در حج و شرايط نايب و منوب عنه و احكام نذر ، و عهد و یمین در حج، از ديگر مباحث ارائه شده در اين جلد است.

۳.۲ - جلد دوم

در جلد دوم نيز ادامه احكام نيابت در حج و اجير گرفتن براى اعمال حج و شرايط شخص اجیر در حج واجب و مستحب بيان شده و در ادامه احكام وصیت در حج و فروعات فقهى مربوط به آن ذكر گرديده است. احكام و شرايط انجام حج مستحبى، اقسام عمره ، اقسام حج، اعمال حج تمتع مانند طواف نساء ، احرام ، احكام مربوط به زنان به ويژه احكام حیض در حال احرام و احكام تقصیر و میقات از مباحث بعدى جلد دوم است .

۳.۳ - جلد سوم

‌
در جلد سوم از اين مجموعه فقهى ادامه احكام مربوط به حج مانند احكام ميقات، عدد ميقات‌ها، كيفيت ميقات، كيفيت احرام، نوع لباس احرام ، واجبات احرام ، محرّمات احرام ، تلبیه و روايات مربوط به احرام مورد بحث و بررسى تفصيلى قرار گرفته است.

۳.۴ - جلد چهارم

در جلد چهارم، موضوع محرمات احرام پيگيرى شده و در آن مباحثى مانند حرمت استمناء ، حرمت عطر زدن ، حرمت پوشيدن لباس‌هاى دوخته شده براى مردان، حرمت سرمه كشيدن با رنگ سياه كه در آن زينت لحاظ شده باشد، حرمت پوشاندن روى پاها، حرمت فسق و فجور در حال احرام و جدال و مراء با ديگران، حرمت كشتن حيوانات، حرمت انگشتر در دست كردن، پوشيدن لباس زينت براى زنان، حرمت روغن ماليدن به بدن، حرمت ازاله موهاى زائد بدن، حرمت پوشاندن سر براى مردان، حرمت نگاه كردن در آينه، حرمت خارج كردن خون از بدن، حرمت گرفتن ناخن‌ها، حرمت قطع كردن درختان و حمل كردن سلاح، به تفصيل بيان شده است. بحث فقهى احكام مربوط به طواف و واجبات طواف، از ديگر مباحث اين مجلد است .

۳.۵ - جلد پنجم

‌
در آخرين جلد از اين مجموعه، احكام و فروعات مربوط به سعی ، تقصير، وقوف در عرفات ، و مشعرالحرام ، واجبات منى از قبيل رمی جمره عقبه و قربانی کردن ، احكام حلق و تقصير، بيتوته كردن در منى و رمى جمره ثلاثه و ساير احكام و فروعات در تتمه اعمال و مناسک حج بررسى گرديده است.

۴ - پانویس

---