تصرف در چشم (قرآن)چشم که یکی از نعمتهای الهی می باشد، تصرف آن در اختیار خداوند می باشد که در جنگ بدر هم خداوند این کار را انجام داد. ۱ - تصرف در چشم کافرانتصرف خداوند در چشمان کافران در جنگ بدر، باعث دو برابر دیدن تعداد مسلمانان، از سوی آنان هنگام جنگ شده بود. قد کان لکم ءایة فی فئتین التقتا فئة تقـتل فی سبیل الله واخری کافرة یرونهم مثلیهم رای العین...در دو گروهی که (در میدان جنگ بدر،) با هم رو به رو شدند، نشانه (و درس عبرتی) برای شما بود: یک گروه، در راه خدا نبرد می‌کرد؛ و جمع دیگری که کافر بود، (در راه شیطان و بت،) در حالی که آنها (گروه مؤمنان) را با چشم خود، دو برابر آنچه بودند، می‌دیدند. (و این خود عاملی برای وحشت و شکست آنها شد.) و خداوند، هر کس را بخواهد (و شایسته بداند)، با یاری خود، تأیید می‌کند. در این، عبرتی است برای بینایان! (.رؤیت در آیه ۱۳ آل عمران :مربوط به قبل از درگیری و رؤیت در آیه ۴۴ انفال: مربوط به هنگام درگیری و جنگ است. مشرکان در آغاز، مسلمانان را اندک دیدند، ولی وقتی وارد جنگ شدند، مسلمانان را دو برابر نیروهای خود پنداشتند و همین باعث رعب و شکست آنان شد.). ۱.۱ - شان نزولاین آیه در مورد چگونگى جنگ بدر نازل شده است، چنانکه مفسران گفته اند در جنگ بدر تعداد مسلمانان ۳۱۳ نفر بود، ۷۷ نفر آنها از مهاجران و ۲۳۶ نفر آنها از انصار بودند پرچم مهاجران به دست علی علیه السلام بود و سعد بن عباده پرچمدار انصار بود آنان تنها با داشتن هفتاد شتر و دو اسب و شش زره و هشت شمشیر در این نبرد بزرگ شرکت کرده بودند، با اینکه سپاه دشمن بیش از هزار نفر با اسلحه کافى بودند و یکصد اسب داشتند مسلمانان با دادن بیست و دو نفر شهید (۱۴ نفر از مهاجران و ۸ نفر از انصار) به دشمن که هفتاد کشته و هفتاد اسیر داد غالب شدند و با پیروزى کامل به مدینه مراجعت کردند این آیه گوشهاى از ماجراى بدر را بازگو مى‌کند. ۲ - تصرف از آیات الهیتصرف خداوند در چشم کافران در جنگ بدر، از آیات الهی بوده است. قد کان لکم ءایة فی فئتین التقتا فئة تقـتل فی سبیل الله واخری کافرة یرونهم مثلیهم رای العین والله یؤید بنصره من یشاء ان فی ذلک لعبرة لاولی الابصـر. در دو گروهی که (در میدان جنگ بدر،) با هم رو به رو شدند، نشانه (و درس عبرتی) برای شما بود: یک گروه، در راه خدا نبرد می‌کرد؛ و جمع دیگری که کافر بود، (در راه شیطان و بت،) در حالی که آنها (گروه مؤمنان) را با چشم خود، دو برابر آنچه بودند، می‌دیدند. (و این خود عاملی برای وحشت و شکست آنها شد.) و خداوند، هر کس را بخواهد (و شایسته بداند)، با یاری خود، تأیید می‌کند. در این، عبرتی است برای بینایان! ۳ - تصرف قبل از جنگتصرف خداوند در چشمان کافران حاضر در غزوه بدر و کم دیدن مجاهدان، از سوی آنان، قبل از جنگ بوده است. واذ یریکموهم اذ التقیتم فی اعینکم قلیلا ویقللکم فی اعینهم...و در آن هنگام (که در میدان نبرد،) با هم روبه‌رو شدید، آنها را به چشم شما کم نشان می‌داد؛ و شما را (نیز) به چشم آنها کم می‌نمود؛ تا خداوند، کاری را که می‌بایست انجام گیرد، صورت بخشد؛ (شما نترسید و اقدام به جنگ کنید، آنها هم وحشت نکنند و حاضر به جنگ شوند، و سرانجام شکست بخورند!) و همه کارها به خداوند باز می‌گردد. (رؤیت در آیه ۱۳ آل عمران : مربوط به قبل از درگیری و رؤیت در آیه ۴۴ انفال: مربوط به هنگام درگیری و جنگ است. مشرکان در آغاز، مسلمانان را اندک دیدند، ولی وقتی وارد جنگ شدند، مسلمانان را دو برابر نیروهای خود پنداشتند و همین باعث رعب و شکست آنان شد. ۴ - کم دیدن تعداد دشمنتصرف در چشم مجاهدان بدر، سبب کم دیدن تعداد دشمن شده بود. واذ یریکموهم اذ التقیتم فی اعینکم قلیلا ویقللکم فی اعینهم..و در آن هنگام (که در میدان نبرد،) با هم روبه‌رو شدید، آنها را به چشم شما کم نشان می‌داد؛ و شما را (نیز) به چشم آنها کم می‌نمود؛ تا خداوند، کاری را که می‌بایست انجام گیرد، صورت بخشد؛ (شما نترسید و اقدام به جنگ کنید، آنها هم وحشت نکنند و حاضر به جنگ شوند، و سرانجام شکست بخورند!) و همه کارها به خداوند باز می‌گردد. ۵ - فلسفه تصرف خدابه پیروزی رساندن مؤمنان و شکست کافران، فلسفه تصرف خدا در چشمان مؤمنان و کافران، در جنگ بدر ذکر شده است. واذ یریکموهم اذ التقیتم فی اعینکم قلیلا ویقللکم فی اعینهم لیقضی الله امرا کان مفعولا والی الله ترجع الامور.و در آن هنگام (که در میدان نبرد،) با هم روبه‌رو شدید، آنها را به چشم شما کم نشان می‌داد؛ و شما را (نیز) به چشم آنها کم می‌نمود؛ تا خداوند، کاری را که می‌بایست انجام گیرد، صورت بخشد؛ (شما نترسید و اقدام به جنگ کنید، آنها هم وحشت نکنند و حاضر به جنگ شوند، و سرانجام شکست بخورند!) و همه کارها به خداوند باز می‌گردد. .در آیه بعد مرحله دیگرى از مراحل جنگ بدر را یادآور مى شود که با مرحله قبل تفاوت بسیار دارد، در این مرحله مسلمانان در پرتو بیانات گرم پیامبر صلی اللّه علیه و آله و سلّم ، و توجه بوعده هاى الهى، و مشاهده حوادثى از قبیل باران به موقع، براى رفع تشنگى، و سفت شدن شنهاى روان در میدان نبرد، روحیه تازه اى پیدا کردند و به پیروزى نهائى امیدوار و دلگرم گشتند آن چنان که انبوه لشکر دشمن در نظر آنها کوچک شد و کم جلوه کرد، لذا مى گوید: (و در آن هنگام خداوند آنها را به هنگام آغاز نبرد در نظر شما کم جلوه داد) (و اذ یریکموهم اذ التقیتم فى اعینکم قلیلا).ولى دشمن چون از روحیه و این موقعیت مسلمانان آگاه نبود بهمین دلیل بظاهر جمعیت نگاه مى کرد و ناچیز در نظرش جلوه مى‌نمود، حتى کمتر از آنچه بودند لذا مى‌گوید (و شما را در نظر آنها کم جلوه مى داد) (و یقللکم فى اءعینهم ). ۶ - دلیل تصرف خدابازگشت همه امور به سوی خدا، دلیل تصرف خدا در چشمهای مجاهدان و کافران، در غزوه بدر بوده که در قرآن هم اشاره شده است. واذ یریکموهم اذ التقیتم فی اعینکم قلیلا ویقللکم فی اعینهم لیقضی الله امرا کان مفعولا والی الله ترجع الامور.و در آن هنگام (که در میدان نبرد،) با هم روبه‌رو شدید، آنها را به چشم شما کم نشان می‌داد؛ و شما را (نیز) به چشم آنها کم می‌نمود؛ تا خداوند، کاری را که می‌بایست انجام گیرد، صورت بخشد؛ (شما نترسید و اقدام به جنگ کنید، آنها هم وحشت نکنند و حاضر به جنگ شوند، و سرانجام شکست بخورند!) و همه کارها به خداوند باز می‌گردد. ۷ - پانویس۸ - منبعفرهنگ قرآن،مرکز فرهنگ و معارف قرآن،برگرفته از مقاله «تصرف در چشم» رده‌های این صفحه : چشم | موضوعات قرآنی
|