تشبیه به ثمود (قرآن)فرجام قوم مدین و منافقان در دوری از رحمت خدا، به سرنوشت قوم ثمود تشبیه شده است. ۱ - تشبیه اهل مدین به ثمودکان لم یغنوا فیها الا بعدا لمدین کما بعدت ثمود.(آنچنان که گویی هرگز از ساکنان آن (دیار) نبودند! دور باد مدین (و اهل آن) از رحمت خدا، همان گونه که قوم ثمود دور شدند!)وقتی گفته می‌شود: " فلان غنی فی المکان" معنایش این است که فلانی در فلان مکان اقامت گزید و جمله" الا بعدا لمدین... " متضمن معنای لعنت است، در حقیقت فرموده لعنت بر قوم مدین هم چنان که ثمود لعنت شدند و از رحمت خدا دور گشتند و ما در داستانهای قبل از این داستان مطالبی ایراد کردیم که این داستان نیز مشمول آن هست و معنای آیه این است که وقتی عذاب ما آمد، شعیب و مؤمنین به وی را به رحمتی که به آنها داشتیم نجات دادیم و عذاب صیحه، مردم مدین را بگرفت و صبح کردند در حالی که جسمانی بی روح بودند و تو گویی اصلا در این سرزمین زندگی نمی‌کردند فرمان ما رسید که لعنت بر مردم مدین، همانطور که ثمود لعنت شدند. ۲ - تشبیه منافقان به ثمودتشبیه منافقان به قوم ثمود، در بهره مندی از امکانات مادی و فرو رفتن در گناه و هوس بوده است. وعد الله المنـفقین والمنـفقـت والکفار نار جهنم خــلدین فیها هی حسبهم ولعنهم الله ولهم عذاب مقیم( خداوند به مردان و زنان منافق و کفار، وعده آتش دوزخ داده؛ جاودانه در آن خواهند ماند -همان برای آنها کافی است!- و خدا آنها را از رحمت خود دور ساخته؛ و عذاب همیشگی برای آنهاست!)کالذین من قبلکم کانوا اشد منکم قوة واکثر امولا واولـدا فاستمتعوا بخلـقهم فاستمتعتم بخلـقکم کما استمتع الذین من قبلکم بخلـقهم وخضتم کالذی خاضوا اولـئک حبطت اعمــلهم فی الدنیا والاخرة واولـئک هم الخـسرون((شما منافقان،) همانند کسانی هستید که قبل از شما بودند (و راه نفاق پیمودند؛ بلکه) آنها از شما نیرومندتر، و اموال و فرزندانشان بیشتر بود! آنها از بهره خود (از مواهب الهی در راه گناه و هوس) استفاده کردند؛ شما نیز از بهره خود، (در این راه) استفاده کردید، همان گونه که آنها استفاده کردند؛ شما (در کفر و نفاق و استهزای مؤمنان) فرو رفتید، همان گونه که آنها فرو رفتند؛ (ولی سرانجام) اعمالشان در دنیا و آخرت نابود شد؛ و آنها همان زیانکارانند!)الم یاتهم نبا الذین من قبلهم قوم نوح وعاد وثمود وقوم ابرهیم واصحـب مدین والمؤتفکـت اتتهم رسلهم بالبینـت فما کان الله لیظلمهم ولـکن کانوا انفسهم یظلمون.(آیا خبر کسانی که پیش از آنها بودند، به آنان نرسیده است؟! «قوم نوح» و «عاد» و «ثمود» و «قوم ابراهیم» و «اصحاب مدین» (قوم شعیب) و «شهرهای زیر و رو شده» (قوم لوط)؛ پیامبرانشان دلایل روشن برای آنان آوردند، (ولی نپذیرفتند؛) خداوند به آنها ستم نکرد، امّا خودشان بر خویشتن ستم می‌کردند!) ۲.۱ - تفسیر آیهدر اين آيه به سياق چند آيه قبل كه خطاب در آنها به رسول خدا (ص) بود برگشته و منافقین غايب فرض شده‌اند و رسول خدا (ص) حاضر، تا رسول خدا (ص) داستانهايى را كه قرآن از امم گذشته آورده برايشان بخواند و تذكر دهد كه مگر داستان قوم نوح را نشنيديد كه چگونه خداى سبحان تمامى آنها را غرق كرد؟ و قوم هود كه خداوند بوسيله بادى صرصر و بى رحم همه را زنده به گور ساخت و قوم صالح كه خدا با زلزله زير و رويشان كرد و قوم ابراهيم كه خدا پادشاهشان نمرود را بكشت و نعمت خود را از آنان سلب فرمود، و مؤتفكات، يعنى شهرها و دهاتى از دهات قوم لوط كه زير و رو شدند- كلمه مؤتفكات از" ائتفكت الارض" است، كه به معناى زير و رو شدن زمین است. " اتتهم رسلهم بالبینات"- یعنی با آیات و ادله و براهین واضح. این جمله بیان اجمالی همان نبای است که در صدر آیه بود، پس معنا چنین می‌شود: داستان قوم نوح و عاد و ثمود و سایرین این بود که پیغمبران آنان هر یک برای قوم خود آیات بینه و برهانهای روشن آوردند ولی آنها تکذیب کردند و عاقبت امرشان به هلاکتشان انجامید، و این از سنت خدا نیست که به قومی ستم کند، این خود آنان بودند که به خود ستم کردند، زیرا خدای تعالی حق و باطل را برای آنان روشن ساخت و راه رشد را از بیراهه جدا کرد و هدایت را از ضلالت مشخص نمود، و لیکن این اقوام و امتها خودشان به خود ستم کردند، یعنی سرگرم تمتع از بهره دنیائیشان شده آیات خدا را استهزاء و انبیای او را تکذیب نمودند. ۳ - پانویس۴ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۹، ص۳۹۴، برگرفته از مقاله «تشبیه به ثمود». |