تخریج (فقه)تخريج یا همان اتحاد طريق المسألتين سرایت دادن حکم از مسئله منصوص به مسئله غير منصوص (مسکوت عنه) است؛ شرط جریان تخریج عدم وجود نصّ يا دلیل خاص است؛ همچنین تخريج گاهی به جهت مفهوم اولویّت و گاهی به جهت اشتراك و تساوی دو مسئله در علّت حکم است. ۱ - تعریف تخریجتخريج یا همان اتحاد طريق المسألتين سرایت دادن حكم از مسئلۀ منصوص به مسئلۀ غير منصوص (مسکوت عنه) است. ۲ - شرط جریان تخریجتخريج نوعى اجتهاد و استنباط است و مورد آن مسئله‌اى است كه نصّ معتبرى در خصوص حکم آن وارد نشده باشد، ليكن مجتهد در پرتو اجتهاد، حکم آن را از مسئلۀ منصوص، به عموم يا فحواى دلیل به دست مى‌آورد. بنابراين در موارد وجود نصّ يا دلیل خاص، تخريج موضوعیت ندارد. ۳ - مناط تخریج۳.۱ - تخريج به جهت مفهوم اولويّتتخريج گاهی به جهت مفهوم اولویّت است؛ بدين معنا كه مسئلۀ غير منصوص از مسئلۀ منصوص در آن حکم، اولى است، مانند دلالت حرمت «افّ» گفتن به والدین بر حرمت زدن آنان به طریق اولی. ۳.۲ - تخريج به جهت اشتراك در علّت حكمتخریج گاهی به جهت اشتراك و تساوی دو مسئله در علّت حکم است؛ مانند دلالت حرمت فروختن خرما در برابر رطب بر حرمت فروختن کشمش در برابر انگور كه علّت حکم در هر دو، كاهش وزن يكى از دو عنصر بر اثر خشك شدن و در نتيجه مصداق معامله ربوی ( ربا) قرار گرفتن است. ( قیاس) [۱]
غاية المرام جلد۱ صفحه۴۰
۴ - پانویس
۵ - منبعکتاب فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم السلام جلد۲ صفحه۳۹۰؛ تالیف شده توسط جمعى از پژوهشگران زير نظر سيد محمود هاشمى شاهرودى. |