بلگرامبِلْگْرام، شهری کهن در بخش هاردویی ایالت اوتارپرادش و یکی از قدیم‌ترین مراکز فرهنگ اسلامی در شبه قاره هند. این شهر در ۲۷ و ۱۱ عرض شمالی و ۸۰ و ۲ طول شرقی و بر ناحیه مرتفع شیب‌داری واقع است. [۱]
ندوی، معین‌الدین، معجم الامکنه، ج۱، ص۲، حیدرآباد دکن، ۱۳۵۳ق.
[۲]
The Imperial Gazetteer of India، New Delhi، ج۸، ص۲۳۵.، ۱۹۸۱.
۱ - بلگرام در تصرف مسلمانانبلگرام از شهرهایی است که در عهد سلطان محمود غزنوی به تصرف مسلمانان درآمد (۴۰۹ق/۱۰۱۸م)، اما دیری نپایید که بر اثر ضعف حکومت غزنویان هند، بار دیگر هندوان بر این شهر چیره شدند. [۳]
EI ۲.
در اوایل سده ۷ق یکی از راجه‌ها شهری در کنار شهر کهن بلگرام ساخت و آن‌جا را به نام خود «سِریناگار» نامید. در دوران حکومت وی در۶۱۴ق/۱۲۱۷م، سلطان شمس‌الدین التتمش (حک ۶۰۷-۶۳۳ق)، از ممالیک ترک دهلی، این شهر را به قلمرو خود افزود و بدین ترتیب، بلگرام بار دیگر به حاکمیت مسلمانان درآمد. [۴]
The Imperial Gazetteer of India، New Delhi، ج۸، ص۲۳۵، ۱۹۸۱.
[۵]
EI ۲.
۲ - بلگرام در دوران حکومت مغولدر دوران حکومت سلاطین مغول بر هند، بلگرام بر ناحیه‌ای وسیع که شامل ۵ سرکار و ۱۳۸ پرگنه بود، اطلاق می‌شد. [۶]
ابوالفضل علامی، آیین اکبری، ج۱، ص۴۳۴، به کوشش بلوخمان، کلکته، ۱۸۷۲م.
در ۹۴۷ق/۱۵۴۰م میان سپاهیان شیرشاه سوری، از حکام افغانی هند و سپاهیان همایون در بلگرام جنگی رخ داد. شیرشاه که یک سال پیش از این تاریخ بر همایون پیروز شده، و در بلگرام موضع گرفته بود، همایون را شکست داد و وی ناگزیر به کابل گریخت. [۷]
Ross، E D، ج۱، ص۲۷، X Babur n، The Cambridge History of India، New Delhi، ۱۹۸۷، vol IV.
[۸]
Spear، P، ج۱، ص۱۲۴، India، a Modern History، Ann Arbor، ۱۹۶۱.
[۹]
لین پول، استنلی، الدول الاسلامیه، ج۲، ص۶۳۸، ترجمه محمد صبیحی فرزات و محمد احمد دهمان، دمشق، ۱۳۹۳ق/۱۹۷۳م.
۳ - سادات بلگرامسادات بلگرام که در تاریخ مسلمانان هند به فضل و ادب اشتهار دارند، از اعقاب ابوالفرج واسطی هستند که پس از سقوط بغداد به دست هولاکوخان، به هندوستان مهاجرت کرده بود. [۱۰]
IA.
از جمله این سادات میر عبدالجلیل بلگرامی (د ۱۱۳۸ق/۱۷۲۶م) و میر غلامعلی آزاد بلگرامی (ه م) است. همچنین نواده وی امیرحیدر حسینی نویسنده کتاب سوانح اکبری را می‌توان نام برد. [۱۱]
IA.
[۱۲]
Rizvi، A A، ج۲، ص۳۱.، A History of Sufism in India، New Delhi، ۱۹۸۳.
گفته شده است که اورنگ زیب، سادات بلگرام را به چوب منبر تشبیه کرده است که نه فروختنی هستند و نه سوزاندنی. [۱۳]
EI ۲.
۴ - آثار دوره اسلامیامروزه در بخش قدیم‌تر شهر بلگرام قطعه‌هایی بسیار از کنده‌کاری‌های برجسته و پایه‌ها و سرستون‌هایی که از بناهای قدیمی برجای مانده است، می‌توان دید و همچنین مساجد و «درگاه‌های» بسیاری که قدمت برخی از آن‌ها به سده ۷ق/۱۳م می‌رسد. از دیگر آثار دوره اسلامی در این شهر به مدفن خواجه مجدالدین می‌توان اشاره کرد که متعلق به دوران پیش از غوریان است. [۱۴]
The Imperial Gazetteer of India، New Delhi، ج۸، ص۲۳۵، ۱۹۸۱.
[۱۵]
A Comprehensive History of India، ed M Habib and Kh A Nizami، ج۵، ص۱۳۸.، New Delhi، ۱۹۸۲.
۵ - فهرست منابع(۱) ابوالفضل علامی، آیین اکبری، به کوشش بلوخمان، کلکته، ۱۸۷۲م. (۲) لین پول، استنلی، الدول الاسلامیه، ترجمه محمد صبیحی فرزات و محمد احمد دهمان، دمشق، ۱۳۹۳ق/۱۹۷۳م. (۳) ندوی، معین‌الدین، معجم الامکنه، حیدرآباد دکن، ۱۳۵۳ق. (۴) A Comprehensive History of India، ed M Habib and Kh A Nizami، New Delhi، ۱۹۸۲. (۵) EI ۲. (۶) IA. (۷) The Imperial Gazetteer of India، New Delhi، ۱۹۸۱. (۸) Rizvi، A A، A History of Sufism in India، New Delhi، ۱۹۸۳. (۹) Ross، E D، X Babur n، The Cambridge History of India، New Delhi، ۱۹۸۷، vol IV. (۱۰) Spear، P، India، a Modern History، Ann Arbor، ۱۹۶۱. ۶ - پانویس
۷ - منبعدانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «بلگرام»، شماره۵۰۵۲. رده‌های این صفحه : مقالات دانشنامه بزرگ اسلامی
|