زمان تقریبی مطالعه: 18 دقیقه
 

بازجویی (حقوق)





بازجویی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین و حساس‌ترین مراحل تحقیقات مربوط به جرم، عبارت است از تحقیق از متهم ـ در خصوص اتهامی که به ایشان نسبت داده شده است ـ از ناحیه‌ی مامور صلاحیت‌دار قضایی. این گزاره دارای مقدمات، کیفیت و ویژگی‌های خاصی از لحاظ حقوقی می‌باشد. که مقاله‌ی حاضر به تبیین مفهوم و عناصر روشن کننده‌ی این اصطلاح حقوقی است.


۱ - مفهوم


بازجویی یا استنطاق عبارتست از تحقیق از متهم راجع به مورد اتهام از طرف مامور صلاحیت‌دار قضایی.
[۱] جعفری لنگروی، محمدجعفر، ترمینولوژی حقوق، تهران، گنج دانش، ۱۳۸۵، چ ۱۶، ص۱۰۳.
چنانچه عرف مردم نیز این تعابیر را ناظر بدان می‌دانند. اما با این وجود برخی مواقع بازجویی به تحقیق از شاکی و شهود نیز اطلاق می‌گردد.
[۲] برای نمونه مراجعه کنید به: آخوندی، محمود، آئین دادرسی کیفری، نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، ۱۳۸۴، چ هشتم، ج۲، ص۹۷ - ۱۲۷.
در حقیقت، بازجویی روشی قضایی برای کشف حقیقت است که توسط مقام قضایی یا انتظامی صورت می‌گیرد. اما بازجویی از متهم در مرحله دادرسی نیازمند مقدماتی است که قانون‌گذار معیین نموده است.

۲ - مقدمات


مطابق اصل ۳۲،
[۳] قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، اصل ۳۲.    
و ماده ۱۲۷،
[۴] قانون آیین دادرسی کیفری، ماده ۱۲۷.
بلافاصله پس از حضور یا جلب متهم تحقیقات از وی توسط مقام تحقیق شروع می‌شود. در صورت عدم امکان، تحقیق حداکثر ظرف ۲۴ ساعت باید صورت گیرد. بدیهی است عدم تحقیق از متهم و ادامه بازداشت او بیش از مهلت قانونی، بازداشت غیر قانونی تلقی و ضمانت اجرای آن تعقیب کیفری و انضباطی متخلف خواهد بود.
[۵] آخوندی، محمود، آئین دادرسی کیفری، نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، ۱۳۸۴، چ هشتم، ج۲، ص۱۰۷.
[۶] شاملو احمدی، محمد حسین، دادسرا و تحقیقات مقدماتی، نشر دادیار، اصفهان، ۱۳۸۳، چ اول، ص۳۲۹.
گذشته از این موضوع رعایت مقدمات زیر پیش از بازجویی لازم است:

۲.۱ - حضور متهم


۱. حضور متهم نزد مقام تحقیق یا رسیدگی باید به گونه‌ای باشد که با حقوق متهم منافات نداشته باشد. البته قانون‌گذار در قانون آیین دادرسی کیفری در این مورد جزئیات را ذکر نکرده است و فقط در ماده ۱۳۰،
[۷] قانون آیین دادرسی کیفری، ماده ۱۳۰.
در مورد متهمین زن لزوم رعایت موازین شرعی را بیان نموده است. البته در رعایت اصل ۳۹،
[۸] قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، اصل ۳۹.    
هتک حرمت و حیثیت کسی که به حکم قانون دستگیر، بازداشت، زندانی شده، به هر صورت که باشد ممنوع موجب مجازات است. لذا حتی الامکان متهم به طور آزادانه نزد مقام تحقیق یا رسیدگی حاضر می‌شود و هنگام حضور از توهین و تحقیر قولی و فعلی باید خودداری گردد.
[۹] شاملو احمدی، محمد حسین، دادسرا و تحقیقات مقدماتی، نشر دادیار، اصفهان، ۱۳۸۳، چ اول، ص۳۳۰.
[۱۰] آخوندی، محمود، آئین دادرسی کیفری، نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، ۱۳۸۴، چ هشتم، ج۲، ص۱۰۸.


۲.۲ - رعایت حقوق و آزادی‌های فردی


۲. اولین شرط رعایت حقوق و آزادی‌های فردی در جامعه شناسایی هویت واقعی متهم است از مفاسد و عواقب ناگوار پس از آن جلوگیری گردد. قانون‌گذار در ماده ۱۲۹،
[۱۱] قانون آیین دادرسی کیفری، ماده ۱۲۹.
مقام قضایی را مکلف کرده است که قبل از تحقیق از متهم و تفهیم اتهام به وی و سایر اعمال قضایی هویت و مشخصات و نشانی دقیق متهم را احراز نماید. البته قانون‌گذار مقام قضایی را ملکف نکرده است که از طریق اوراق هویتی هویت احراز شود، اما در حال حاضر احراز هویت از طریق اوراق هویتی دقیق‌تر است.
[۱۲] شاملو احمدی، محمد حسین، دادسرا و تحقیقات مقدماتی، نشر دادیار، اصفهان، ۱۳۸۳، چ اول، ص۳۳۱.
[۱۳] یعقوبی، عبدالهاشم، نحوه رسیدگی به جرائم در دادسرا و دادگاههای دادگستری، تهران، نشر فردوسی، تهران، ۱۳۸۲، چ ششم، ص۶۹.
[۱۴] مهاجری، علی، آیین رسیدگی در دادسرا، تهران، نشر فکر سازان، ۱۳۸۱، چ اول، ص۱۰۴.


۲.۳ - رعایت متهم در اظهارات


۳. به موجب ماده ۱۲۹،
[۱۵] قانون آیین دادرسی کیفری، ماده ۱۲۹.
مقام قضایی بایستی به متهم تذکر قانونی بدهد که هنگام پاسخ به سوالات مواظب اظهارات خود باشد.
[۱۶] شاملو احمدی، محمد حسین، دادسرا و تحقیقات مقدماتی، نشر دادیار، اصفهان، ۱۳۸۳، چ اول، ص۳۳۴.


۲.۴ - تفهیم اتهام به متهم


۴. پس از انجام اعمال فوق مقام قضایی بایستی اقدام به تفهیم اتهام به متهم نماید.
[۱۷] مهاجری، علی، آیین رسیدگی در دادسرا، تهران، نشر فکر سازان، ۱۳۸۱، چ اول، ص۱۰۵.
تفهیم اتهام عبارتست از «آگاه کردن متهم از دلایل و عنوان قانونی جرمی که وی به جهت قرار گرفتن در مظان ارتکاب آن تحت تعقیب قرار گرفته است، به طور کتبی و زبانی که وی متوجه آن شود.»
[۱۸] شاملو احمدی، محمد حسین، دادسرا و تحقیقات مقدماتی، نشر دادیار، اصفهان، ۱۳۸۳، چ اول، ص۳۳۶.
این تعریف بر اساس اصل ۳۲،
[۱۹] قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، اصل ۳۲.    
مواد ۱۲۹ و ۱۰۳ و ۲۰۴،
[۲۰] قانون آیین دادرسی کیفری، مواد ۱۲۹، ۱۰۳، ۲۰۴.
و بند ۱، ماده ۹،
[۲۱] میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی، ماده ۹، بند ۱.
میثاق بین‌المللی است.

۳ - کیفیت


پس از تفهیم اتهام به متهم، مقام تحقیقی، اتهام انتسابی به متهم را، و دلایل ابرازی و مدافعاتی که وی در دفاع از خود بیان می‌دارد: نحوه ارتکاب جرم، دیگر شرکاء و معاونین و میزان و چگونگی نقش ایشان در وقوع بزه، وسیله ارتکاب جرم و یا وسایل یا اموال تحصیل شده ناشی از جرم و نیز موارد مذکور در شکایت شاکی و اظهارات گواهان و گزارشهای ضابطان از متهم تحقیق خواهد کرد. بازجویی از نظر قوانین داخلی و بین‌المللی دارای ضوابط زیر است:

۴ - ضوابط


۱. بازجویی به استثناء موارد فوری و اجتناب ناپذیر باید در روز به عمل آید، چرا که ممکن است که نتیجه بازجویی از متهم در شب ایراد لطمه جبران ناپذیر به اجرای عدالت یا امنیت و حقوق مردم باشد.
[۲۲] شاملو احمدی، محمد حسین، دادسرا و تحقیقات مقدماتی، نشر دادیار، اصفهان، ۱۳۸۳، چ اول، ص۳۴۱.

۲. سؤالاتی که از متهم می‌شود باید مفید و روشن باشد، به این تکلیف در فراز دوم از ماده ۱۲۹،
[۲۳] قانون آیین دادرسی کیفری، ماده ۱۲۹.
تصریح شده است. بنابراین ماده، طرح و پرسش سؤالاتی که ارتباطی با اتهام یا نتیجه تحقیق ندارد از جمله تفتیش عقاید، تفتیش در امور خصوصی و به طور کلی هر سؤالی که ربطی به اتهام و دلایل تحصیلی ندارد، ممنوع است.
[۲۴] شاملو احمدی، محمد حسین، دادسرا و تحقیقات مقدماتی، نشر دادیار، اصفهان، ۱۳۸۳، چ اول، ص۳۴۱.
[۲۵] آخوندی، محمود، آئین دادرسی کیفری، نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، ۱۳۸۴، چ هشتم، ج۲، ص۱۰۹.
[۲۶] یعقوبی، عبدالهاشم، نحوه رسیدگی به جرائم در دادسرا و دادگاههای دادگستری، تهران، نشر فردوسی، تهران، ۱۳۸۲، چ ششم، ص۷۰.
سؤال ازجریان واقعه، تاریخ و محل وقوع جرم، وسایل وقوع جرم، معاونین و شرکاء وقوع جرم، وجود سبق تصمیم و...، را می‌توان از جمله مصادیق سؤال مفید دانست.
[۲۷] آخوندی، محمود، آئین دادرسی کیفری، نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، ۱۳۸۴، چ هشتم، ج۲، ص۱۱۰ و ۱۱۱.

۳. در تحقیق و بازجویی از متهم باید توانایی رعایت و در صورت طولانی بودن مدت بازجویی به متهم اجازه تنفس داده شود.
[۲۸] شاملو احمدی، محمد حسین، دادسرا و تحقیقات مقدماتی، نشر دادیار، اصفهان، ۱۳۸۳، چ اول، ص۳۴۱.

۴. بنا به تصریح ماده ۱۲۹،
[۲۹] قانون آیین دادرسی کیفری، ماده ۱۲۹.
طرح و پرسش سؤالات تلقینی از متهم ممنوع است.
[۳۰] مهاجری، علی، آیین رسیدگی در دادسرا، تهران، نشر فکر سازان، ۱۳۸۱، چ اول، ص۱۰۶.
سؤال تلقینی، سؤالی است که مقدمات آن مورد قبول متهم قرار نگرفته و هدف از آن القاء غیر مستقیم بزهکاری به متهم است. منظور از تلقین تاثیرات دماغی است که انسان را مجبور می‌کند در افکار و اعمال خود تغییرات بدهد و آنچه را که مطابق میل و احساسات او است، باور کرده و حقیقت پندارد. اثراتی که تلقین در انسان به وجود می‌آورد، درست نقطه مقابل منطق و استدلال است.
[۳۱] آخوندی، محمود، آئین دادرسی کیفری، نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، ۱۳۸۴، چ هشتم، ج۲، ص۱۱۰.
از لحاظ شرعی، بنا به نظر مراجع عظام چنانچه اقرار با هوشیاری بوده و مطابق واقع باشد، هرچند سؤالات تلقینی بوده باشد، منشاء اثبات جرم می‌باشد. اما اگر سؤال تلقینی موجب گیج شدن و کاهش هوشیاری متهم گردد، اقرار نافذ نخواهد بود.
[۳۲] شاملو احمدی، محمد حسین، دادسرا و تحقیقات مقدماتی، نشر دادیار، اصفهان، ۱۳۸۳، چ اول، ص۳۴۲.
[۳۳] یعقوبی، عبدالهاشم، نحوه رسیدگی به جرائم در دادسرا و دادگاههای دادگستری، تهران، نشر فردوسی، تهران، ۱۳۸۲، چ ششم، ص۷۰.

۵. اغفال متهم برای اخذ اقرار ممنوع است. اغفال متهم به طرق گوناگونی محقق می‌شود، مثلا قاضی به وی بگوید: اگر اقرار کنی من تو را از مجازات معاف می‌کنم، در حالی که چنین اختیار قانونی ندارد.
[۳۴] شاملو احمدی، محمد حسین، دادسرا و تحقیقات مقدماتی، نشر دادیار، اصفهان، ۱۳۸۳، چ اول، ص۳۴۳.
[۳۵] یعقوبی، عبدالهاشم، نحوه رسیدگی به جرائم در دادسرا و دادگاههای دادگستری، تهران، نشر فردوسی، تهران، ۱۳۸۲، چ ششم، ص۷۰.
[۳۶] مهاجری، علی، آیین رسیدگی در دادسرا، تهران، نشر فکر سازان، ۱۳۸۱، چ اول، ص۱۰۶.
قاضی نباید متهم را به اقرار تشویق کند و یا او را به صدور قرار منع تعقیب یا کمک‌های غیر قانونی دیگر امیدوار کند.
[۳۷] آخوندی، محمود، آئین دادرسی کیفری، نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، ۱۳۸۴، چ هشتم، ج۲، ص۱۰۹ - ۱۱۰.

۶. شکنجه و آزار و اذیت بدنی متهم برای اخذ اقرار ممنوع است. بدیهی است که اقرار بر اثر شکنجه علاوه بر بی‌اعتباری، مستوجب تعقیب انتظامی و کیفری مرتکب خواهد شد.
[۳۸] شاملو احمدی، محمد حسین، دادسرا و تحقیقات مقدماتی، نشر دادیار، اصفهان، ۱۳۸۳، چ اول، ص۳۴۴.
[۳۹] آخوندی، محمود، آئین دادرسی کیفری، نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، ۱۳۸۴، چ هشتم، ج۲، ص۱۰۹.
[۴۰] یعقوبی، عبدالهاشم، نحوه رسیدگی به جرائم در دادسرا و دادگاههای دادگستری، تهران، نشر فردوسی، تهران، ۱۳۸۲، چ ششم، ص۷۰.

۷. اکراه و اجبار متهم برای اخذ اقرار ممنوع است. اصل ۳۸،
[۴۱] قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، اصل ۳۸.    
بر این امر تاکید دارد. در اجرای این اصل، ماده ۱۲۹،
[۴۲] قانون آیین دادرسی کیفری، ماده ۱۲۹.
به صراحت گویای این مطلب است. ضمانت اجرای این ممنوعیت، بی‌اعتبار شمردن مطالب اقرار شده از دید قانونی است. ضمن این‌که اگر اجبار متهم همراه با آزار و اذیت باشد، متخلف طبق ماده ۵۷۸،
[۴۳] قانون مجازات اسلامی، ماده، ۵۷۸.
تحت تعقیب کیفری قرار خواهد گرفت.
[۴۴] شاملو احمدی، محمد حسین، دادسرا و تحقیقات مقدماتی، نشر دادیار، اصفهان، ۱۳۸۳، چ اول، ص۳۴۴.
[۴۵] یعقوبی، عبدالهاشم، نحوه رسیدگی به جرائم در دادسرا و دادگاههای دادگستری، تهران، نشر فردوسی، تهران، ۱۳۸۲، چ ششم، ص۷۰.
[۴۶] مهاجری، علی، آیین رسیدگی در دادسرا، تهران، نشر فکر سازان، ۱۳۸۱، چ اول، ص۱۰۶.
[۴۷] آخوندی، محمود، آئین دادرسی کیفری، نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، ۱۳۸۴، چ هشتم، ج۲، ص۱۰۸.

۸. در تحقیق از متهم رعایت احترام وی و پرهیز از انجام اقداماتی که عنوان مجازات مضاعف دارد. مانند تخفیف و خوار نمودن وی الزامی است. اصل ۳۹،
[۴۸] قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، اصل ۳۹.
در این مورد مقرر داشته است: «هتک حرمت و حیثیت کسی که به حکم قانون دستگیر، بازداشت، زندانی یا تبعید شده به هر صورت که باشد ممنوع و موجب مجازات است.»
[۴۹] شاملو احمدی، محمد حسین، دادسرا و تحقیقات مقدماتی، نشر دادیار، اصفهان، ۱۳۸۳، چ اول، ص۳۴۴.
بدیهی است بازجو یا مقام تحقیق که حین بازجویی متهم را مورد تحقیر و توهین قرار دهد، علاوه بر تعقیب انتظامی به استناد ماده ۶۰۸،
[۵۰] قانون مجازات اسلامی، ماده، ۶۰۸.
قابل تعقیب کیفری است.
[۵۱] شاملو احمدی، محمد حسین، دادسرا و تحقیقات مقدماتی، نشر دادیار، اصفهان، ۱۳۸۳، چ اول، ص۳۴۴.
بازجو نباید فراموش کند که اصل برائت متهم است و هرچقدر دلایل به ظاهر علیه متهم زیاد باشد، بازهم ممکن است بی‌گناه بوده در دادگاه تبرئه شود. به هر حال بی غرضی بازجو نشان از پرهیزگاری اوست.
[۵۲] آخوندی، محمود، آئین دادرسی کیفری، نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، ۱۳۸۴، چ هشتم، ج۲، ص۱۰۹.

۹. در تحقیق و بازجویی از متهم باید تمام دلایل و مدارک علیه متهم به بحث آزاد و متقابل طرفین قرار داده شود تا حق دفاع متهم زایل نشده و وی بتواند در مورد هر دلیل، از خود دفاع نماید. چرا که حق دفاع یکی از تضمینات قانونی و عقلی حفظ حقوق و آزادی‌های شهروندان است. ماده ۱۲۹،
[۵۳] قانون آیین دادرسی کیفری، ماده ۱۲۹.
نیز در این راستا قاضی را مکلف نموده است که دلایل اتهام را به متهم تفهیم نموده و مدافعات وی را در قبال دلایل ابرازی اخذ نماید. این تکلیف حتی در اصل ۳۲
[۵۴] قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، اصل ۳۲.    
نیز به صراحت آمده است.
[۵۵] شاملو احمدی، محمد حسین، دادسرا و تحقیقات مقدماتی، نشر دادیار، اصفهان، ۱۳۸۳، چ اول، ص۳۴۵.

۱۰. پاسخ سؤالات باید همانطوری که بیان می‌شود و بدون تغییر و تبدیل، یا تحریف، نوشته شود.
[۵۶] آخوندی، محمود، آئین دادرسی کیفری، نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، ۱۳۸۴، چ هشتم، ج۲، ص۱۰۹.
و چنانچه متهمین باسواد بخواهند خود پاسخ سؤالات را بنویسند (اگر موجب اخلال در امر تحقیق یا به تاخیر‌انداختن تحقیق نشود)، باید اجازه داد تا شخصا پاسخ سؤالات را بنویسند. بدیهی است، اگر بازجو یا مقام تحقیق در انعکاس اظهارات متهم مرتکب تحریف و جعل مفادی شود، موافق ماده ۵۴۳،
[۵۷] قانون مجازات اسلامی، ماده ۵۴۳.
تحت تعقیب کیفری قرار خواهد گرفت.
[۵۸] شاملو احمدی، محمد حسین، دادسرا و تحقیقات مقدماتی، نشر دادیار، اصفهان، ۱۳۸۳، چ اول، ص۳۴۵.
پاسخ‌ها نباید از روی یادداشت و به صورت از پیش تهیه شده بیان شود.
[۵۹] آخوندی، محمود، آئین دادرسی کیفری، نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، ۱۳۸۴، چ هشتم، ج۲، ص۱۰۹.
چنانچه این مضمون از ماده ۱۳۱
[۶۰] قانون آیین دادرسی کیفری، ماده ۱۳۱.
برداشت می‌شود.
۱۱. چنانچه متهم ازدادن پاسخ به سؤالات امتناع نماید، مقام تحقیق حق سرزنش یا تهدید یا توهین یا اجبار وی به پاسخ دادن به سؤالات را ندارد و صرفا می‌تواند امتناع متهم را در صورت مجلس قید نماید. (ماده ۱۲۹)
[۶۱] قانون آیین دادرسی کیفری، ماده ۱۲۹.
[۶۲] شاملو احمدی، محمد حسین، دادسرا و تحقیقات مقدماتی، نشر دادیار، اصفهان، ۱۳۸۳، چ اول، ص۳۴۵.
[۶۳] نیز آخوندی، محمود، آیین دادرسی کیفری، نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، ۱۳۸۴، چ هشتم، ج۲، ص۱۰۹.
[۶۴] یعقوبی، عبدالهاشم، نحوه رسیدگی به جرائم در دادسرا و دادگاههای دادگستری، تهران، نشر فردوسی، تهران، ۱۳۸۲، چ ششم، ص۷۰.
[۶۵] مهاجری، علی، آیین رسیدگی در دادسرا، تهران، نشر فکر سازان، ۱۳۸۱، چ اول، ص۱۰۸.

۱۲. جز در موارد نیاز ضرورت مواجهه حضوری، باید از متهمین به صورت انفرادی تحقیق شود. (ماده ۱۳۰)
[۶۶] قانون آیین دادرسی کیفری، ماده ۱۳۰.
اهمیت این نکته به جهت جلوگیری از اعمال فشار یا تهدید متهمین نسبت به یکدیگر دایر به هماهنگی در اظهارات و مدافعات است. رعایت این نکته هنگام تحقیق باید از سوی مقام تحقیق در صورت مجلس قید شود.
[۶۷] شاملو احمدی، محمد حسین، دادسرا و تحقیقات مقدماتی، نشر دادیار، اصفهان، ۱۳۸۳، چ اول، ص۳۴۶.
[۶۸] آخوندی، محمود، آئین دادرسی کیفری، نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، ۱۳۸۴، چ هشتم، ج۲، ص۱۱۰.
[۶۹] یعقوبی، عبدالهاشم، نحوه رسیدگی به جرائم در دادسرا و دادگاههای دادگستری، تهران، نشر فردوسی، تهران، ۱۳۸۲، چ ششم، ص۷۰.


۵ - پانویس

 
۱. ↑ جعفری لنگروی، محمدجعفر، ترمینولوژی حقوق، تهران، گنج دانش، ۱۳۸۵، چ ۱۶، ص۱۰۳.
۲. ↑ برای نمونه مراجعه کنید به: آخوندی، محمود، آئین دادرسی کیفری، نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، ۱۳۸۴، چ هشتم، ج۲، ص۹۷ - ۱۲۷.
۳. ↑ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، اصل ۳۲.    
۴. ↑ قانون آیین دادرسی کیفری، ماده ۱۲۷.
۵. ↑ آخوندی، محمود، آئین دادرسی کیفری، نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، ۱۳۸۴، چ هشتم، ج۲، ص۱۰۷.
۶. ↑ شاملو احمدی، محمد حسین، دادسرا و تحقیقات مقدماتی، نشر دادیار، اصفهان، ۱۳۸۳، چ اول، ص۳۲۹.
۷. ↑ قانون آیین دادرسی کیفری، ماده ۱۳۰.
۸. ↑ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، اصل ۳۹.    
۹. ↑ شاملو احمدی، محمد حسین، دادسرا و تحقیقات مقدماتی، نشر دادیار، اصفهان، ۱۳۸۳، چ اول، ص۳۳۰.
۱۰. ↑ آخوندی، محمود، آئین دادرسی کیفری، نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، ۱۳۸۴، چ هشتم، ج۲، ص۱۰۸.
۱۱. ↑ قانون آیین دادرسی کیفری، ماده ۱۲۹.
۱۲. ↑ شاملو احمدی، محمد حسین، دادسرا و تحقیقات مقدماتی، نشر دادیار، اصفهان، ۱۳۸۳، چ اول، ص۳۳۱.
۱۳. ↑ یعقوبی، عبدالهاشم، نحوه رسیدگی به جرائم در دادسرا و دادگاههای دادگستری، تهران، نشر فردوسی، تهران، ۱۳۸۲، چ ششم، ص۶۹.
۱۴. ↑ مهاجری، علی، آیین رسیدگی در دادسرا، تهران، نشر فکر سازان، ۱۳۸۱، چ اول، ص۱۰۴.
۱۵. ↑ قانون آیین دادرسی کیفری، ماده ۱۲۹.
۱۶. ↑ شاملو احمدی، محمد حسین، دادسرا و تحقیقات مقدماتی، نشر دادیار، اصفهان، ۱۳۸۳، چ اول، ص۳۳۴.
۱۷. ↑ مهاجری، علی، آیین رسیدگی در دادسرا، تهران، نشر فکر سازان، ۱۳۸۱، چ اول، ص۱۰۵.
۱۸. ↑ شاملو احمدی، محمد حسین، دادسرا و تحقیقات مقدماتی، نشر دادیار، اصفهان، ۱۳۸۳، چ اول، ص۳۳۶.
۱۹. ↑ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، اصل ۳۲.    
۲۰. ↑ قانون آیین دادرسی کیفری، مواد ۱۲۹، ۱۰۳، ۲۰۴.
۲۱. ↑ میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی، ماده ۹، بند ۱.
۲۲. ↑ شاملو احمدی، محمد حسین، دادسرا و تحقیقات مقدماتی، نشر دادیار، اصفهان، ۱۳۸۳، چ اول، ص۳۴۱.
۲۳. ↑ قانون آیین دادرسی کیفری، ماده ۱۲۹.
۲۴. ↑ شاملو احمدی، محمد حسین، دادسرا و تحقیقات مقدماتی، نشر دادیار، اصفهان، ۱۳۸۳، چ اول، ص۳۴۱.
۲۵. ↑ آخوندی، محمود، آئین دادرسی کیفری، نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، ۱۳۸۴، چ هشتم، ج۲، ص۱۰۹.
۲۶. ↑ یعقوبی، عبدالهاشم، نحوه رسیدگی به جرائم در دادسرا و دادگاههای دادگستری، تهران، نشر فردوسی، تهران، ۱۳۸۲، چ ششم، ص۷۰.
۲۷. ↑ آخوندی، محمود، آئین دادرسی کیفری، نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، ۱۳۸۴، چ هشتم، ج۲، ص۱۱۰ و ۱۱۱.
۲۸. ↑ شاملو احمدی، محمد حسین، دادسرا و تحقیقات مقدماتی، نشر دادیار، اصفهان، ۱۳۸۳، چ اول، ص۳۴۱.
۲۹. ↑ قانون آیین دادرسی کیفری، ماده ۱۲۹.
۳۰. ↑ مهاجری، علی، آیین رسیدگی در دادسرا، تهران، نشر فکر سازان، ۱۳۸۱، چ اول، ص۱۰۶.
۳۱. ↑ آخوندی، محمود، آئین دادرسی کیفری، نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، ۱۳۸۴، چ هشتم، ج۲، ص۱۱۰.
۳۲. ↑ شاملو احمدی، محمد حسین، دادسرا و تحقیقات مقدماتی، نشر دادیار، اصفهان، ۱۳۸۳، چ اول، ص۳۴۲.
۳۳. ↑ یعقوبی، عبدالهاشم، نحوه رسیدگی به جرائم در دادسرا و دادگاههای دادگستری، تهران، نشر فردوسی، تهران، ۱۳۸۲، چ ششم، ص۷۰.
۳۴. ↑ شاملو احمدی، محمد حسین، دادسرا و تحقیقات مقدماتی، نشر دادیار، اصفهان، ۱۳۸۳، چ اول، ص۳۴۳.
۳۵. ↑ یعقوبی، عبدالهاشم، نحوه رسیدگی به جرائم در دادسرا و دادگاههای دادگستری، تهران، نشر فردوسی، تهران، ۱۳۸۲، چ ششم، ص۷۰.
۳۶. ↑ مهاجری، علی، آیین رسیدگی در دادسرا، تهران، نشر فکر سازان، ۱۳۸۱، چ اول، ص۱۰۶.
۳۷. ↑ آخوندی، محمود، آئین دادرسی کیفری، نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، ۱۳۸۴، چ هشتم، ج۲، ص۱۰۹ - ۱۱۰.
۳۸. ↑ شاملو احمدی، محمد حسین، دادسرا و تحقیقات مقدماتی، نشر دادیار، اصفهان، ۱۳۸۳، چ اول، ص۳۴۴.
۳۹. ↑ آخوندی، محمود، آئین دادرسی کیفری، نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، ۱۳۸۴، چ هشتم، ج۲، ص۱۰۹.
۴۰. ↑ یعقوبی، عبدالهاشم، نحوه رسیدگی به جرائم در دادسرا و دادگاههای دادگستری، تهران، نشر فردوسی، تهران، ۱۳۸۲، چ ششم، ص۷۰.
۴۱. ↑ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، اصل ۳۸.    
۴۲. ↑ قانون آیین دادرسی کیفری، ماده ۱۲۹.
۴۳. ↑ قانون مجازات اسلامی، ماده، ۵۷۸.
۴۴. ↑ شاملو احمدی، محمد حسین، دادسرا و تحقیقات مقدماتی، نشر دادیار، اصفهان، ۱۳۸۳، چ اول، ص۳۴۴.
۴۵. ↑ یعقوبی، عبدالهاشم، نحوه رسیدگی به جرائم در دادسرا و دادگاههای دادگستری، تهران، نشر فردوسی، تهران، ۱۳۸۲، چ ششم، ص۷۰.
۴۶. ↑ مهاجری، علی، آیین رسیدگی در دادسرا، تهران، نشر فکر سازان، ۱۳۸۱، چ اول، ص۱۰۶.
۴۷. ↑ آخوندی، محمود، آئین دادرسی کیفری، نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، ۱۳۸۴، چ هشتم، ج۲، ص۱۰۸.
۴۸. ↑ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، اصل ۳۹.
۴۹. ↑ شاملو احمدی، محمد حسین، دادسرا و تحقیقات مقدماتی، نشر دادیار، اصفهان، ۱۳۸۳، چ اول، ص۳۴۴.
۵۰. ↑ قانون مجازات اسلامی، ماده، ۶۰۸.
۵۱. ↑ شاملو احمدی، محمد حسین، دادسرا و تحقیقات مقدماتی، نشر دادیار، اصفهان، ۱۳۸۳، چ اول، ص۳۴۴.
۵۲. ↑ آخوندی، محمود، آئین دادرسی کیفری، نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، ۱۳۸۴، چ هشتم، ج۲، ص۱۰۹.
۵۳. ↑ قانون آیین دادرسی کیفری، ماده ۱۲۹.
۵۴. ↑ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، اصل ۳۲.    
۵۵. ↑ شاملو احمدی، محمد حسین، دادسرا و تحقیقات مقدماتی، نشر دادیار، اصفهان، ۱۳۸۳، چ اول، ص۳۴۵.
۵۶. ↑ آخوندی، محمود، آئین دادرسی کیفری، نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، ۱۳۸۴، چ هشتم، ج۲، ص۱۰۹.
۵۷. ↑ قانون مجازات اسلامی، ماده ۵۴۳.
۵۸. ↑ شاملو احمدی، محمد حسین، دادسرا و تحقیقات مقدماتی، نشر دادیار، اصفهان، ۱۳۸۳، چ اول، ص۳۴۵.
۵۹. ↑ آخوندی، محمود، آئین دادرسی کیفری، نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، ۱۳۸۴، چ هشتم، ج۲، ص۱۰۹.
۶۰. ↑ قانون آیین دادرسی کیفری، ماده ۱۳۱.
۶۱. ↑ قانون آیین دادرسی کیفری، ماده ۱۲۹.
۶۲. ↑ شاملو احمدی، محمد حسین، دادسرا و تحقیقات مقدماتی، نشر دادیار، اصفهان، ۱۳۸۳، چ اول، ص۳۴۵.
۶۳. ↑ نیز آخوندی، محمود، آیین دادرسی کیفری، نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، ۱۳۸۴، چ هشتم، ج۲، ص۱۰۹.
۶۴. ↑ یعقوبی، عبدالهاشم، نحوه رسیدگی به جرائم در دادسرا و دادگاههای دادگستری، تهران، نشر فردوسی، تهران، ۱۳۸۲، چ ششم، ص۷۰.
۶۵. ↑ مهاجری، علی، آیین رسیدگی در دادسرا، تهران، نشر فکر سازان، ۱۳۸۱، چ اول، ص۱۰۸.
۶۶. ↑ قانون آیین دادرسی کیفری، ماده ۱۳۰.
۶۷. ↑ شاملو احمدی، محمد حسین، دادسرا و تحقیقات مقدماتی، نشر دادیار، اصفهان، ۱۳۸۳، چ اول، ص۳۴۶.
۶۸. ↑ آخوندی، محمود، آئین دادرسی کیفری، نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، ۱۳۸۴، چ هشتم، ج۲، ص۱۱۰.
۶۹. ↑ یعقوبی، عبدالهاشم، نحوه رسیدگی به جرائم در دادسرا و دادگاههای دادگستری، تهران، نشر فردوسی، تهران، ۱۳۸۲، چ ششم، ص۷۰.


۶ - منبع


• سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «بازجویی»، تاریخ بازیابی:۱۴۰۰/۰۲/۰۵.    


رده‌های این صفحه : آیین دادرسی کیفری | اصطلاحات حقوق کیفری | قانون مجازات اسلامی




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.