امامزاده ابوعبدالله حسیندر ابتدای خیابان سه راه ورامین، بقعه و بارگاه با شکوهی وجود دارد که متعلق به امامزادة جلیل القدر و عظیم الشان حضرت ابو عبدالله حسین بن عبدالله، معروف به امامزاده عبدالله می‌باشد. ۱ - نسب امام زادهنسب شریف این امام زاده با پنج واسطه به حضرت امام زین العابدین علی بن الحسین (علیهما‌السّلام) می‌رسد به این کیفیت : ابو عبدالله حسین بن عبدالله الابیض بن عباس بن عبدالله الشهید بن حسن الافطس بن علی الاصغر بن امام علی بن الحسین زین العابدین (علیهم‌السّلام) [۲]
ابن عنبه، احمد بن علی، عمدة الطالب، ۲۱۵.
[۳]
علوی اصفهانی، ابن طباطبا، منتقلة الطالبیة، ۱۶۴ و ۱۶۵.
[۴]
عبیدلی، ابی الحسن محمد بن ابی جعفر، تهذیب الانساب، ۲۵۵.
[۵]
قمی، حسن بن محمدبن حسن، تاریخ قم، ۲۲۹.
[۶]
فیض قمی، عباس، انجم فروزان، ۱۶۵.
[۷]
حسینی، سیدعبدالرزاق کمونه، مشاهد العترة الطاهره، ۹۶.
[۸]
واعظ کجوری، جنة النعیم، ۴۹۰، شریف‌رازی، محمد، اختران فروزان ری و طهران، ۳۱۹.
[۹]
بداونی، عبدالقادربن ملوک شاه، منتخب التواریخ، ۷۳۵.
[۱۰]
قزوینی رازی، عبدالجلیل، النقض، ۱۸۵.
[۱۱]
کریمان، حسین، ری باستان ۴۰۱، ۱.
[۱۲]
فقیه، محمدمهدی، جلالی، محمدی، انوار پراکنده ۱، ۵۵۸ الی ۵۶۳.
پدران این بزرگوار، همه از بزرگان سادات اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم‌السّلام) و از مشاهیر خاندان پیغمبر (صلّی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلّم) بودند؛ آن گونه که از تاریخ استفاده می‌شود و در فصل آینده تقدیم شما خوانندگان عزیز خواهد گردید، ابو عبدالله حسین بن عبدالله، فرزند پدران و اجدادی است که آنان عموماً در طول زندگی خود با حاکمان ظالم و غاصبان حقوق اهل بیت (علیهم‌السّلام) درگیر بودند و پیوسته در اسارت و زندان دشمنان اسلام بوده و یا به شهادت رسیدند و خودِ او و بسیاری از بستگانش نیز از مبارزانی بودند که هجرت و آوارگی در راه دین را اختیار کرده، و در اثر ظلم و فشار و اختناق دستگاه ظالم و غاصب عباسی متواری گشته، و به ایران و شهر ری و قم پناهنده شدند. اینان مهاجران الی الله بودند که برای احیای دین و به دلیل انتساب به علی و فاطمه (علیهم‌السّلام) سختی‌های طاقت فرسایی را متحمل شدند. در این که مدفون در این بقعه، عبدالله الابیض است یا ابو عبدالله حسین، میان علما و مورّخان اختلاف است. [۱۳]
گیلانی، کیاء، سراج الانساب، ۱۶۹.
عده‌ای از مورّخان قائل شده‌اند که مدفون در بقعه فعلی در ری، عبدالله الابیض است، اما این قول اصلی ندارد؛ چرا که با دلایلی مستند و متقن ثابت خواهد شد که جناب امامزاده عبدالله الابیض به ری هجرت ننموده و در شهر مقدس قم مدفون می‌باشد. ۲ - شخص واقعی مدفون در بقعهمدفون در بقعه امام زاده عبدالله کیست؟ مدفون در بقعه امامزاده عبدالله شهر ری، جناب سید جلیل القدر حضرت امامزاده ابو عبدالله حسین الابیض بن عبدالله می‌باشد، به دلیل این که مؤلف تاریخ قم [۱۴]
تاریخ قدیم، ۲۲۹.
در کتابش می‌نویسد: «دیگر از امامزاده‌هایی که به قم آمدند، عبدالله بن عباس بن عبدالله الشهید بن حسن اَفطس بن علی الاصغر بن امام زین العابدین (علیه‌السّلام) بود که از بصره به قم آمد و او را علی بن محمد علویصاحب زنج در بصره بود و چون صاحب زنج را در بصره به قتل رسانیدند، عبدالله با برادرش حسن بن عباس از بصره گریختند و به قم آمدند و متوّطن شدند. ۳ - فرندان امامزاده عبداللهاز عبدالله بن عباس در قم دو پسر به نام ابوالفضل العباس و ابو عبدالله حسین ملقب به اُبیض و سه دختر به دنیا آمدند.... از عباس بن عبدالله بن عباس بن عبدالله الشهید، ابو علی احمد به وجود آمد و اما ابو عبدالله حسین اُبیض بن عبدالله بن عباس از قم به ری رفت و اعقاب او در ری هستند». پس با عبارات مؤلف تاریخ قدیم قم، ثابت می‌شود که مدفون در بقعه شهر ری، ابو عبدالله حسین، پسر عبدالله می‌باشد، نه عبدالله بن عباس. از این رو، اکثر علمای انساب و پاره‌ای از مورخان شهیر این قول را پذیرفته‌اند: نسابه شهیر قرن پنجم، ابو اسماعیل ابراهیم بن ناصربن طباطبا در منتقلة الطالبیه [۱۵]
علوی اصفهانی، ابن طباطبا، منتقلة الطالبیّه، ۱۶۴ و ۱۶۵.
تصریح می‌نماید که مدفون در بقعه ری جناب امامزاده حسین بن عبدالله الابیض می‌باشد و می‌فرماید: از اولاد حسن افطس بن علی بن زین العابدین (علیه‌السّلام) که وارد شهر ری شدند، یکی از آنان فرزند عبدالله بن حسن افطس (ابو عبدالله حسین بن عبدالله بن حسن افطس) است». «از کسانی که از کوفه به ری آمدند، ابو عبدالله حسین ابیض است که شاعر بود و فرزند عبدالله بن عباس بن عبدالله بن حسن افطس است.» «از این سخنان چنین استنباط می‌شود که مرقد مشهور موجود را باید از آنِ ابو عبدالله حسین بن عبدالله بن عباس، متوفای سال ۳۱۹ هـ. ق دانست». تعداد فرزندان و اعقاب امامزاده حسین ۴ - نسل امامزادهاکثر علمای انساب در کتبشان، نسل حسین بن عبدالله را از یک فرزند او به نام عبدالله دانسته و او را به عنوان شاعر معرفی کرده‌اند [۱۶]
عبیدلی، ابی الحسن محمد بن ابی جعفر، تهذیب الانساب، ۲۵۵.
[۱۷]
بیهقی، علی بن زید، لباب الانساب، ج۱، ۲۳۰.
[۱۸]
فخر رازی، محمد بن عمر، الشجره المبارکه، ۱۷۷.
[۱۹]
ابن طقطقی، محمد بن علی، الاصیلی، ۳۱۶
[۲۰]
عمری، علی بن محمد، المجدی، المجدی، ۲۲۰.
نسابه قرن پنجم، نجم الدین علی بن محمد بن علی بن محمد العلوی العمری، در المجدی فی انساب الطالبیین [۲۱]
عمری، علی بن محمد، المجدی، المجدی، المجدی، ۲۲۰.
می‌نویسید: «عبدالله بن الحسین بن عبدالله الابیض بن العباس، از شعرای گرانقدر بوده و برادر او اباالقاسم از حیث بیان و زبان از او مقدم بود». از عبارت فوق بر می‌آید که حسین بن عبدالله دو فرزند به نام‌های عبدالله و ابوالقاسم داشت. ۵ - بقعه و بارگاه امامزادهبقعه امامزاده ابو عبدالله که به بقعة امامزاده عبدالله مشهور است، در جانب شمالی شهر ری واقع است که به صورت زیبا و متناسبی ساخته شده است و به احتمال قوی تصور می‌رود ساختمان آن متعلق به قرن یازدهم هجری باشند. تزئینات و ایوان اصلی آن (در جانب شرقی حرم) توام با بعضی تغییرات و تصرفات، توسط میرزا کاظم خان نظام الملک در سال ۱۲۷۴ قمری صورت گرفته است. در سال‌های اخیر از سوی اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان ری و تولیت بقعة مزبور، تعمیرات بسیار عالی و دقیق، مخصوصاً داخل حرم مطهر انجام گردیده است که می‌توان آن را از بهترین نمونه‌های تعمیرات صحیح ابنیة تاریخ به شمار آورد. امام زاده ابو عبدالله حسین، دارای بارگاه زیبا و حرم با صفایی که روحانیت خاصی دارد. نقاشی‌های جالب حرم مطهر، و گنبد کاشی، و ایوان بلند، صحن وسیع، و باغ بزرگ آن برای تنُّبه غافلان و بیداری به خواب رفتگان بهترین موعظه و نصیحت است. مرحوم سید محمد تقی مصطفوی در کتاب آثار تاریخی تهران [۲۲]
مصطفوی، محمدتقی آثار تاریخی طهران، ۱۶۲.
در توصیف این بارگاه می‌نویسد: «بقعة آبادی است که در ابتدای قصبة شهر ری از طرف شمال واقع گردیده است و از جادة آسفالت به وسیلة خیابانی مشجر و با صفا به محوطة وسیع و با نزهت آن می‌رسند. در داخل محوطه هم خیابان مشجری است که از مدخل صحن تا جلو ایوان امتداد دارد و بر خلاف بقعة بی بی زبیده زوار و تودة مردم در سایة درختان نارون چتری و کنار نهر آب جاری می‌توانند ساعاتی بیاسایند، چون از چندین سال پیش هم طبقات متوسط و خواص تهران، خوابگاه ابدی کسان خود را بیشتر در اراضی دلباز محوطه این بقعه انتخاب می‌کنند که موجبات آبادانی و رونق آن جا را بیش از پیش فراهم آورده است و خوشبختانه تعمیرات فوق العاده عالی و دل پسندی در سال ۱۳۲۹ در داخل حرم آن به عمل آمده که در خور تحسین می‌باشد. ازارة کاشی بقعه با نقاشی دیوار و مقرنس کاری‌ها و رنگ آمیزی تمام داخل حرم به حد اعتلا شیوا و صحیح و با سلیقه انجام گرفته است و با جام‌های شیشه‌ای ضخیم روی قسمت دسترس دیوار نصب نموده‌اند تا لطمه نبیند. بر خلاف تعمیراتی که مثلاً در مسجد امام تهران توام با سلیقه و تفنن‌های ناروا اجرا می‌گردد، در حرم امامزاده عبدالله استادان نقاش، نهایت سلیقه و دقت را در انجام تعمیرات با پیروی از نسب اصلی و قدیمی‌بنا رعایت کرده‌اند که تماشای آن به راستی بیننده را خرسند می‌سازد. بنای اصلی بقعه از آثار دورة صفوی است که رواق بزرگی در مشرق حرم داشت و دری هم از رواق و در دیگری از حرم هر دو رو به جنوب باز می‌شد و مشرف به جاده‌ای بود که در ازمنة قدیم از ری به قزوین می‌رفت. ۶ - پانویس
۷ - منبعسایتاندیشه قم، برگرفته از مقاله «امام زاده أبو عبدالله حسین(ع)» تاریخ بازیابی ۹۵/۰۴/۵ |