المسائل الصاغانیة (کتاب)کتاب المسائل الصاغانية تألیف شیخ مفید ، ابو عبد الله محمد بن محمد بن نعمان عکبری بغدادى( ۳۳۶- ۴۱۳ هجرى) از چهره‌هاى برجسته فقها و روات شیعه در نيمه دوّم قرن چهارم هجرى است. ۱ - درباره مولفشيخ مفيد از چهره‌هاى بسيار درخشان شيعه در جهان اسلام مى باشد. او هم متكلم است و هم فقیه . ابن ندیم در فن دوم از مقالۀ پنجم« الفهرست » كه در بارۀ متكلمان شيعه بحث مى‌كند، از او به عنوان« ابن المعلم » ياد كرده و او را ستايش مى‌نمايد. كتاب معروف او در فقه نيز« المقنعة » است. ابو یعلی جعفری كه داماد مفيد بوده است، مى‌گويد: « مفيد شبها مختصرى مى‌خوابيد و بقيه شب را به نماز يا مطالعه يا تدريس يا تلاوت قرآن مجيد مى‌گذرانيد.» ۲ - موضوع كتاباين كتاب را شيخ مفيد در جواب ايرادات يكى از مخالفان شيعه در برخى از مباحث فقهى نگاشته است. ۳ - تاريخچۀ نگارش مؤلف اين كتاب، شيخ مفيد، رئيس مذهب شيعه در دوران خود بوده و مكاتباتى نيز با امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف داشته است. وى در سرتاسر ممالك اسلامى نمايندگانى داشته كه مردم را با معارف اهل بیت آشنا مى‌كرده‌اند. نماينده ايشان در صاغان، كه يكى از شهرهاى استان خراسان است، نامه‌اى براى او مى‌فرستد و ايرادات فقهى يكى از علماى حنفى و تهمت‌هايى كه بر مذهب شيعه وارد كرده را مطرح ساخته، از شيخ جواب آنها را مى‌طلبد. شیخ مفید با نگارش اين كتاب آن ايرادات را پاسخ داده و از كيان مذهب شيعه دفاع كرده است. ايشان تعدادى از ايرادات ابو حنیفه بر شيعه و برخى نظريات وى را كه در تعارض با قرآن و سنت و ضروريات دين اسلام بوده مطرح كرده است. ۴ - اعتبار كتاب اين كتاب از كتب فقهى و استدلالى معتبر و مورد توجه علما و فقهاى شيعه در طول هزار سال عمر آن مى‌باشد. علما و دانشمندان بزرگ شيعه در كتاب‌هاى خود از آن نقل كرده و بر آن استناد نموده‌اند. ۵ - انگيزه نگارش شيخ مفيد در مقدمه كتاب خود انگيزه نگارش آن را چنين بيان مى‌فرمايد:«_ خطاب به نماينده خود:_ من از نامه شما اطلاع يافتم. شما فرموده بوديد: شيخى در منطقه شما كه از اصحاب رأى است ديگران را تحريك بر دشمنى با اولياء خدا و پيروان اهل بيت مى‌كند و در احكامى كه از ائمه هدى و اهل بيت پيامبر عليهم السلام روايت شده به آنها نسبت بدعت مى‌دهد و با مطرح كردن ده مسأله قصد بى‌احترامى و اهانت به آنها كرده و به آنها نسبت گمراهى داده و ادعا كرده كه آنها از ایمان خارج شده و با سخنان خود با قرآن به مخالفت پرداخته‌اند. من در اين كتاب، پاسخ شبهات وى را خواهم داد و علاوه بر آن، بدعت‌هايى كه امام اين شيخ متعصب در احکام اسلام مرتكب شده را نيز افشا خواهم نمود». ۶ - سخن بزرگان علامه، شيخ آقا بزرگ تهرانی مى‌فرمايد:« كتاب المسائل الصاغانية نوشته شيخ مفيد، شامل ده مسأله است كه در آن ايرادات يكى از شيوخ به ظاهر اهل علم صاغان را بر مذهب شيعه پاسخ داده است. اولين مسأله آن درباره نکاح متعه و بقيه مربوط به ابواب نكاح و طلاق و ظهار و ميراث است.» ۶.۱ - سخن سيد حسن امينسید حسن امین ، مؤلف كتاب مستدرکات أعیان الشیعه درباره اين كتاب مى‌فرمايد:« كتاب المسائل الصاغانية كتابى ارزشمند است كه مؤلف، در آن يك سرى ايرادات فقهى يكى از فقهاى حنفى بر مذهب شيعه را پاسخ گفته است. در اين كتاب، ما از شيوه استدلال و فقاهت شيخ مفيد و قدرت و توانايى ايشان در بحث و جدل و وسعت اطلاعات ايشان بر منابع فقهى مختلف و ثبات فكرى و قدرت و توانايى ايشان بر چينش مقدمات و استدلال‌هاى عقلى آگاه مى‌شويم. شيخ مفيد در اين كتاب گامى بزرگ در شناسايى هويت مستقل تشیع برداشته و با دقت و هوشيارى فراوان فرق ميان شيعه و ديگر مذاهب را شفاف ساخته است. شيخ مفيد اسلوبى مستحكم و قوى و منظم در فقه شيعه ارائه داده و براى خواننده قدرت استدلال و توانايى علمى و فقاهت و اجتهاد علماى شيعه را به تصوير كشيده است. اين كتاب، بهترين شاهد بر پايه‌گذارى مكتبى فقهى است كه مؤسس آن شيخ مفيد است و سید مرتضی و شیخ طوسی از پيروان آن مكتب مى‌باشند». ۷ - نسخه‌هاى كتاب ۱- نسخه‌اى در كتابخانه حضرت آیت الله نجفی مرعشی . اين نسخه، نسخه‌اى قديمى است و بر آن علامت تمليك على بن حسين وليانى در سال ۸۸۸ هجرى ديده مى‌شود. ۲- نسخه‌اى در كتابخانه حضرت آيت الله نجفى مرعشى. اين نسخه متعلق به قرن سيزدهم هجرى است و نويسنده آن نيز از اهل معرفت مى‌باشد و ظاهرا از روى نسخه اول نگاشته شده است. ۳- نسخه‌اى در كتابخانه مجلس شوراى اسلامى. ۸ - پانویس
۹ - منبعنرم افزار جامع فقه أهل البيت عليهم السلام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. |